Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - I. Zjawiska wulkaniczne i trzęsienia ziemi
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
3
1906 roku był podobno bardzo silnie czynny. Po większej części
spokojnie przebiegają też wybuchy wielkich wulkanów na
wyspach Hawajskich.
Z wyrzucanych przez wulkany ciał najważniejsza jest
para wodna. Dlatego też chmura nad kraterem jest najpew-
niejszą oznaką czynności wulkanu. W gwałtownych wybuchach
masy pary wyrzucane są wysoko, aż na jakie 8 kilometrów,
jak to przedstawiają załączone ryciny.
Podług wysokości Wezuwiusza, 1300 m nad poziomem
morza, można obliczyć wysokość chmury. Załączona rycina
(fig. 2) jest rysunkiem Poulett Scrope’a przedstawiającym wy-
buch Wezuwjusza 1822 roku. Był to zapewne dzień cichy bez
wiatru, dlatego masy pary tworzą chmurę regularnego kształtu:
przypomina ona pinię. W edług opisu Pliniusza taką samą była
chmura podczas wybuchu w 79 roku. Grdy powietrze jest mniej
ciche, chmura przybiera kształt nieregularny (fig. 3). Chmury
wznoszące się tak wysoko jak powyżej wzmiankowane, są
silnie elektrycznością naładowane; ogniste błyskawice z czarnej
chmury wybiegające potęgują jeszcze wrażenie tego straszli-
wego zjawiska.
Deszcz z tej chmury spadający często jest z popiołem
zmieszany, przeto czarny jak atrament; kolor popiołu waha się od
jasno-szarego, żółto-szarego, brunatnego aż do prawie czarnego,
i składa się z drobniutkich kropel lawy, które wybuchające
gazy wyrzucają, a które w powietrzu szybko tężeją. Większe
krople lawy twardnieją na piasek wulkaniczny czyli tak zwane
„lapilli“ (tj. kamienie) lub na „bomby“, które skutkiem oporu
powietrza często są zbrużdzone lub przybierają kształt gruszko-
waty. Te stałe produkty powodują zazwyczaj największe szkody
podczas wybuchów wulkanicznych.
Ciężar spadających mas (fig. 4.) w roku 1906 wgniatał
dachy domostw. Na 7 metrów gruby pokład popiołu usłał
Pompei w chroniący całun, w który aż do rozkopywań naszych
czasów była otulona. Miałki popiół i z deszczem zmieszany
muł, szczelnie niby forma gipsowa przywarł do martwych ciał
i przedmiotów, stwardniał następnie na rodzaj cementu, a że
i*
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
