Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Upplysningar og merknader av Olav Midttun
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
yver den unge, gløgge, interessera Garborg, då lian skulde
få sin åndelege vokster. Han hev på ein makelaus
måte melt alt dette mangslungne tilfanget og makta å
få det fram i «Bondestudentar». Dr. Hjalmar Christensen
kann med rette skriva at «i den moderne norske litteratur
er der intet verk som når det i kulturhistorisk interesse, —
intet steds er det unge Norges utviklingskamp malet i
kraftigere træk.» («Nordiske kunstnere» s. 42).
Garborg hev teke fyre seg vokstervilkåri for ein evnerik
bondegut og synt vanskane for han til å vinna seg fram,
både dei indre personlege for han og dei som møter han
utanfrå. Det vert ei gransking både av grunnlaget i
bonde-samfundet og vilkåri i det ålmenne kultursamfundet. Daniel
vart hjelpt i veg av ein som var gripen av dei nye
folke-høgsknleideane og fyllt av tru på den norske bonden og
hans kulturskapingsevnor. Daniel skulde verta ein «utfriar»
for den sermerkte norske bondekulturen og ein førar i det
nasjonale atterfødingsarbeidet.
Men korleis var so grunnlaget for han: Det
bondesam-fundet Garborg viser fram frå Jæren, var ikkje medvite
um seg sjølv, var fyllt av den gamle religiøse tradisjonen,
redd verdsleg kunnskap, vanvyrde sitt eige mål og sitt eige
arbeid. Dei vraka sin eigen kultur, skifte ut dei gamle
ættenamni med bibelske, grov upp gravhaugane for å finna
gull, og såg sitt kulturelle ideal hjå embetsmennene.
Fatig-domen og arbeidsslitet kiøvde all vokster, religionen var
fatalistisk og lærde dei at dei ikke skulde lita på seg
sjølve eller bruka sitt eige vit. I skulen galdt det å svara
på fyreskriven måte og ikkje det ein tenkte sjølv.
Bondegutane vanta hogare skular tilmåta til deira vilkår og
måtte gå stutte skeid med tvilsame lærarar. «Fabrikkrussen»
var med rette mistenkt ved universitetet. Attåt kunde det
vera sjelelege vanskar frå ætti. Det var drag til latskap
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
