Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
l
Fedraheimen
i .
Eit Blad mit det norskc cFolket
,,— Men eg tenkjer dei tarv ikkje syta,
me skal koma, um ikkje fo braadt!«
W ·-
r- - = ne
-"s 1. Porto ogfialt tBetaljlng Lallrdllg den Ztc JUUUUU
yreaa .
Lysingar kostar 10 Øre
(3 ß) Petitlina, og daa
etter Maaten fyr større
Bokstavar.
1878.
lile smi kram.
Eit ferda—minne.
,,Her Stend me pd ei øyde heid,
skodde driv kold ikring.
Me veit ’k·je korkje veg hell leid
hell nokon verdsens ting«
Men liggja her og frjosa bort-,
det var no meir enn skam,
og difyr, veit me enn ’kje Stort,
me veit, at me mes- fram.
, Me veit at slik, me Stend. i dag
So hev me det kje godt.
. Her Fantar mest av alle Slag,
og Her er kaldt og reitt·
D’er vitlaust 815 Seg her ti·1 ro
ikring Sin sidste dram .
vesj k1smbsk hade bykckeFIX"«-·»
men,k«1ære,me mki fram!
C-
Det vert visst hardfør ferdab01k,
leidi er lang og Skygg.
Men at- me eingong kjem til folk,
jau du kann vera trygg!
Frd høg—hejd ber det ned i lid,
der leiker bukk og 1amb,
So hev me bygdi, ljos og frid .
je, godtfoiki me mz fro-m.
Men vegen? — ei, me linn noic veg-
Me veits, kor me hev uord.
Og hug og lengt ti1slut oss dreg
nok nian Stig og spor.
Grakk ,,ette1- vitet« fram i lag;
det bergar 1angt, So skam! —
so tinn me veel eit dele-drag,
neir berre me held fram-
— Det gjeng ikje an fyr- vaksne menn
Z- gje’ Seg yver her-
Dernede ligg den fagre grend
med bø i bø, og lært
Der nede ligger Mannheims land
med ljos og drust og dramb . .
upp Gut-ar! upp, kvar gongszr manni
Me veit, at- me mz framl««
19-
Dcti nyc Rikstanken.
Eit Rike i nyare Meining er eit Folkesamlag
elder Folkefamnoyte, der kvar Ein er fo fri, at
han sjolv scer raa’ fyre sitt Liv og sitt Yrkje, men
likevcel so sambunden med dei Hine, at hans
Liv og Yrkje altid kann vera til Gagn fyr dei
med. Eit Rike er liksom eit stort Ledverk elder
« zsixi Rett,
til berre fyr Andre Skulo, ingen er helder til«
ein Ledvokster: kvar Led hev sitt serskilde Yrkje
fyr seg, men arbeider lkevcel ihop med heile Vak-
stren. Ingen maa draga seg ut av detta Sam-
yrkjet. Er det ein Led som vil vera radt fyr seg
sjølv og ikkje semja seg med hin Bnlen, so er Led-
en sjuk. Og daa maa Riksens Dokterar, Poli-
tiet elder Lensmannen og slike Karar, ut med sine
Greidur og sjaa aa faa Leden heil att, elder so
taka honom ut or Rikskroppen, d. e. setja honom
paa Fangehuset.
Det er daa desse tvo Ting som gjerer eit
Rike: Fridomen og Samhcldetz Fridomen
fyr kvar Ein til aa raa seg sjtlv, so lengje han
fer med Vit og let Andre hava sin Rett jamsides
med seg, —— og Samheldet: at alle desse Eining-
arne likevæl hoyrer ihop og arbeider i Lag, til sams
Bate og sams Framgang
Detta er den Rikstankem som no er appe.
Her er heile Folket Grunnvolen og Fyremaalet.
Det, som det gjeld um i Riket er, at Alle foer
og at Alle gjer,-«sk Skylda Ingen er
berre syr si eigi Skuld. Ingen skal vera Træl
og daa i Grunnen helder ingen ,,Herre;« den, som
er ,,Herren« i Riket, er ingen annan enn sjølve
det Folket, som her liver og strævar i eit stortLag,
kvar Gin baade fyr seg sjalv og fyr dei Hine.
Det, som skal skipa og festa baade Fridomen
og Samheldet, er Riksens Logverk. Logverket
set fast kvar Manns Rett; men daa alle Menn
skal hava sin Rett, som Ingen maa gjera Iaa-
grip i, so maa Logverket og setjafast kvar Manns
Skylda. Naar det no er berre sjølve Folket,
som er ,,Herre« i Riket, so er det og Folket, som
maa gjeva seg Logjer.
Men at Alting kann ganga fram etter dei
Logjer, som Folket gjev seg, so maa Folket halda
seg Rikstenarar, som kann hava Tilsyn med
detta store Gongverket. Dei skal passa paa, at
Folkets Vilje vert fylgd av Alle og i alle Maatar.
Dei skal fetja Riksens Logjer i Verk, sjaa etter,
at alt, som skal gjerast, vert rett gjort etter Folkets
Vilje, og skjera av alle sjuke og meinslege Ledar
paa Rikskroppen, so han kann haldast med Helsa.
Desse Rikstenarar kallar Ein Embcettesmenm og
løner dei etter som dei hev myket elder litet aa
gjera. Det er greidt, at di betre og klokare Folk
desse Riksens Tenarar er, og di meir dei kjenner
seg Eit med Folket, so dei gjer Tenesta si med
Hagnad og Gleda, di betre er det, og di helsugare
og sterkare er Riket.
Naar eit Rike er stellt heilt upp etter denne
nye Rikstankm fo er det »fritt«
Mange Folk, som etter Logi hev fri Riksskip-
nad, er likevcel langt fraa aa vera frie i Røyndo-
men. Den gamle Rikstanken med sin Ufridom
livnar uppatt best som det er. Skuldi kann vera
hjaa heile Folket, elder ho kann vera hjaa Riksens
Tenarstand. Det vert daa Strid og Usemja; Folk-
et vantrivst. Sjaa som i Frankrike og Danmark-
Her i Norig hev me nokot at) det Same, um det
enn ikkje er komet so langt her enno som i dei
nemnde Landi. .
Naar Riksens peznarstand skil seg ut ifraa
Folket og vil vera nokot fyr seg sjølv imot det,
daa er det den gamle Rikstanken, som er ute og
spokjer med sin Magt- Rett og si Læra um ,,Herrgr«
og ,,Tr·ælar«. Og daa erRiket sjukt· Men same-
tider kann det vera godt og naudsynlegt, at Te-
narstandet paa den Maaten gjer seg til Herre og
let Folketvera Tenar· Det er naar ,,Folket« ikkje i
Sanning er eit Folk, elder hev nokon Aalmann-
vilje, men er berre ein raa Hop av Einstzeidingar
utan Upplysning og Utan Hug fyr Riksens Liv og
Stell; for daa kann det ikkje vera fritt. Og um det
enn hev Fridom etter Logi, so maa den Fridomen
berre verta eit Namn· Ein uopplnst og tankelaus
Mage kann ikkje styra seg sjolv. Fridomen er
berre syr dei Vaksne. I slike Tilstand maa
Riksens Tenarar gjera seg tilHerrar, og den gamle
Rikstanken maa uppatt, so lengje til Folket vitrast·
For hellest kunde det nydeleggja seg. Det er betre
at Ein, elder nokre Faae, styrer, som hev Vitet
til det, enn at Magti kjem i Henderne paa ein
tankelaus Hop, der kvar berre tenkjer paa seg sjølv
og Ingen paa det Heile.
Men Usridom er no. Ufridom like væl, og
Maanen er skapt til Fridom. Det ligg i Naturen
vaar detta: frie maa me vera, skal me vera Folk.
Disyr arbeider Fridomstanken seg meir og meir
fram fyr kvar Tid, trass i alt, som ligg i Vegen·
Alle Folk, som er nokot-soncer framkornne, ligg i
oeveleg Strid fyr aa faa den uye Rikstanken fallt
inn i Livet-
Det er denne same Striden, me og ligg i.
Me hev, som so mange andre, Fridomen paa Pa-
piret. Men me hev enno langt att, fyrr han kjem
heilt inn i Rikslivet vaart. Den gamle Mistan-
ken liver enno sitt seige Liv uppe paa ,,Høgdom,«
og paa den andre Sida —- det er det verste — er
det langt ifraa, at Stormengdi av Folket vaart
enno er eit sannt Folk, d. «e. hev ein Riksvilje,
elder Aalmannvilje, som skulde kunna styra Landet.
Det er baade seint og tungvinnt Arbeid, me
her hev. Men Fridomen vart aldri vnnnen i eit
Snarvende. Det er med Fridomen som med Lær-
domen: du foer han aldri fyr Godtkjøp.
Men so er det Lukka, at Ein hev Gagn av
sjolve Striden, likso mykje som av Sigren.
Var Vegen enn aldri so lang, han var endaa ikkje
gagnlaust gjengen. Lat oss difyr ikkje trøytna,
um det enn tidt ser ut som um me med alt vaart
Stræv ikkje kom av Flekken
Dei, som arbeider her, hev og ein annan
Ting aa minnast· Det er slett ikkje vist, at ,,Fol-
ket«« naar det vaknar upp og fær ein »Vilje,«
plent kjem til aa vilja det same som du og eg
og me andre som er med i Strævet Det kann
godt henda, at ,,Folket« kjem til aa vilja mangt,
som me no ikkje vil Men — det er hel-
der ikkje detta, som det spyrst um. Det er
ikkje d et, det gjeld, aa faa alle Folk til aa meina
og tenkja som du og eg; men det gjeld um aa faa
Folk til aa meina og tenkja sjølv; vinn me
so langt, so er Alt vunnet At ,,Folket vaknar«
er difyr altid eit Framstig.
Sidan fcer me tru, at i eit tenkjande Folk
altid det Sanne og Rette fram med
Er daa vaare Meiningar rette og sanne,
au fram. Men er dei ikkje
vinn
Tidi.
so vinn det
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
