Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
Fedrahcimen.
3die Januar 1880.
eldre Jarnalderen, som hadde Hovudsoetet sitt i
-Danmark, og at i den yngre Jarnalderen, Viking-
tidi, gjekk det til Atters med Kulturen. Paa denne
Maaten sekk Danskarne eignat til seg heile den
eldre Gdda, so Nordmemierne kunne sleikja seg um
Munnen etter den, og detta var ei Læra, som var
so lagleg fyr Folk, som litet brydde seg um San-
ningi, men helder um det, som kunde huva til det
danske Storlcetet No er Saki greid: Visurne vart
til i Vikingtidi, som me kann skyna av mange an-
dre Ting og; no kann ein lett sorstaa og, korleids
desse Visurne synest" vera so langt framum si Tid;
dei er diktad av Hordar og Ryger, som hadde fa-
ret paa Jrland og hine Vesterlandi; Norig seer
Æra av desse Koadi. Um Uppdagingi hans
Vugge hadde »asklædt oss de Pjalter, vi hidtil har
været levnet at træde sreiii i,« skulde eg endaa takkat
han. Meit no gjev haii oss endaa større LEra enn
fyrr. N. skulde vel aldri vera missnogd paa Nar-
mannskapens Vegne som han segjer, fyr di Vugge
tek Fille-Hamen av den uhistoriske danske Draumen
um ein gamall Gullalder?
Vaare gamle Kocede er elles like nationale
mest, endaa um dei hev teket Emnet fraa kristne
Kvæde. Den Aand, som raader og styrer Emnet,
er national, og hev voret stolt sterk, naar ingen
syrr no hev merkat, at Vyggjesanget var innfort.
Utn eg set upp eit Hus i norsk Stil, vil soN segja,
at Huset er unorskt, fyr di eg hev kaupt Timbret
fraa eit svenskt Sagbruk?
Eitc ny Naumcskikk.
(Vjug—)
Det var ein Dag her i Sumar, Vjitg gjekk .
uppe i Lii og leita etter Emningstre; eg vilde laga
meg te ein Langelurs: tenkte eg, so kom det eit Ljo
so braaleg imot meg burtetter Fjelle, og fo hardt,
eg totte heiltupp det rivna i Nutanne. ,,Løven-
skjoldl« ,,Løvenskjold!« ropa de. Ti no, ti no,
hot er paa· Ferd, tru det er Tussanne, som kallar
paa ·Løvenskjold, so var det daa ein Spegjill! —
Detta bisna eg paa, so vart eg huga te aa sjaa
etter, hot de var, som ropa paa den Mannen, og
det so høgt au, her ende upp i Villheii. So skrei
eg meg daa frammte Lie, og eg var kje komen so
langt, syrr eg vart var ei Gjetite, sto paa ein Stein
ende neafhr meg. No veitnokk Bjug, at Gjentunne
stundom kann vera med i Politikken au, men at
Margjit her uppe var soso vort, det hadde han ikkje
tenkt syrr. — ,,Løvenskjold««, sae eg, »kvistende du
ropar paa han-I ,,Han««? sae ho, ,,liksoindetvar
ein Stut’e« og just so er det daa ei Ku; sjaa no·
derve, kor ho flyg og gasar; det er ho denna kol-
lutte, du ser der lengst nemce, aldri kann ho halda
Lag moe dei andre, stødt foer ho og renner, so det
er berre paa Moting mot ho all Dagen-A ,,Men
kven er det daa, som heve kalla ho ,,Lzeivenskjold«
daa«? spurde eg. »Aa d’ce eg det-O svara ho;
,,me hadde shrr ei som heitte »Løva« og ei som
heitte »Skjold", og det var slike yttelege Kyr te
mjvlke, so eg vart hoga te aa kalla dei upp eg,
og so vart det ,,Løvenskjold« daa; men det er berre
eit Ubeist, er det«. ,,Men veit du ikkje det, at det
er Folknamn det daa, »Løvenskjold«, sae eg. ,,Nei
er det Folkenamn, det au daa«, sae ho, tok te
lægje. Jau so fortalde eg ho det, at det var eit
Folknamn. «
Men det var ikkje so undeleg ein Namneskikk
likevæl det, tenkte Vjug. Va de so likt« seg det
daa: seg tenkte ikkje, me skulde, liksom Gjenta,nemne
upp att namngjetne Menn, so det vart te Side-ing-
og Haa-ord berre, liksom Vysolke brukar heire upp
att dei gamle Gudanne og Froegdekjempunne hellest
paa sine Hestar og Hundarz men Framnamni
tenkte eg paa, for daa kann Jngen taka det aat
seg, for di deier mange um dei same. Men naar
ein skal leggje Kyr um Vaaren, so skulde Ein ikkje
kalle Kalvanne med rettelege Kunamn, som derte
havde, og ikkje skulde han kalla Geitanne med rette-
lege Geitenamn, som derte -høvde; men daa skulde
dei kalla dei med Folknamn, ja som vert bruka
som Folknamn, men anten er so .sremminde og
umvridne, helldei er ikkje Folknamn meir hell at
Bjiig er komen fraa Turkaland. For det er plent
so Eiii maa lægje, naar dei brukar sovore te Folk-
namn, som aldri i Verdi er likt med Folknamn·
Og naar Gin vilde kalla Kui Albertine og Geiti
Gina og Stuten anten Ein vilde Tobias hell
Klemmet, so trur eg aldri at Ein daa vilde kalla
Bonni sine samaleis; daa vilde han freiste aa hitte
upp Folknamn te dei; for helles vilde Folk saa
det aa segja, at han kalla upp Kyrne sine, —- en-
daa det kanskje vilde vera sume, som gjorde det
likevæl, daa det er nokk av dei, som er meir glai
Kyrne hell i Bonni; men endaa dei vilde ikkje
gjera det, sor daa kunde det hende so ymist, at
naar dei ropa paa Dotteri, vilde Kui koma, og
naar dei kalla paa Geiti, vilde Dotteri tru, atdet
var meint paa henne. — Eg veit berre det, det
var ei fæl Fantekjering for eit Bil sian som,
rakla Bygdanne kring, heitte Bikkje-Agnetta, for
ho va so foel te drepa Bonni sine, og so hadde
ho smaae Bikkjur te aa suge seg. Men endaa det
var eitMenneskje, so trur eg daa, det er ikkje nokon
med det fyrste, som vil kalla Datter si Agnetta,
for daa vilde alle berre tenkje paa Bikkje-Agnetta.
Me hev ein Hund me, heiter Filipp; men endaa
han i mange Maatar er likso vitug som ein Kar,
og er sløv og fljot som baade tri og fire, allvist
te rekkje etter Reinen, so skal det likvcel strikast,
um det er mange som vilde kalla Sønerne sine upp
etter’n, alloist daa han er kjend mest i koar Gard,
ja mhkje betre enn Bjug ·er kjend sjolv.
Dei er so lette og laglege te Kretarnamn au
desse nye lestsom-Folknamni, og naar Ginkvar daa
hadde rettigt godt Mæle, so vartdetheiltupp vent
te lhe paa, fysst dei tok te lokke og lala paa denne
Nygjerdi· Daa maatte dei au snu Bulaattanne
deretter, og daa vart det soso paa Lug:
Kyrne mine gjeng burti Leite,
der er so gildt eit Beite:
Ala, Alette,
Marionette,
Tala, Talette
og so vesle Jette,
Stina, Stinette
Gina, Ginette,
etter kjem Agnette,
grummaste Kui mi.
Albertine,
Nikoline,
Severine;
Frederika,
kom du Dikka,
etter lunsar Laddarstuten·
Kettsal Geitanne mine,
kippar av Grase det fine:
·Kaja, Maja,
Thea, Gen,
Lina, Sina
Mina·, Dina,
Trina, Tina,
og dei Smaageitanne alle, ’
som mekrar burtmoe Hallil —
Um Bjug livde den Dagen, han sekk hoyre
dette, so vilde han leggje seg burti ein Solbakke
og retteleg storlcegje, lægje og lye, og lægje og
lye; — men udn han daa ikkje log, te han sprakk,
so kom han daa te aa lægje so lenge, te han sekk
Taarer i Augunne, og daa vilde han segja: Stakars
Bukkebruse, stakars Rjupa mi, stakars Draumsi,
stakars Litablaa, stakars allesaman. De maa gange
som te Narr og skjemmast ved rette Namne Dikons,
som De ikkje seer hava, og hev ikkje Naa syr
det. Men so vil han snu det te atte og segja so
daa, at det Her betre likevcel; for naar Dhri ber
Skammi te"Folk, so kunde dei sleppe sjolve aa
faa det Orde, at dei,iikje bry seg um aa heire
Fedranne For de kallar Bjug plent Uvitsverk og
(Vanvhrding og Avheiring av dei Gamle, naar dei
bryt ned LEtteskikken og Erveminnivaa den Maaten,
at naarganile Gosar heitte Thor, so kallar dei
upp att ei Gjente etter honom og nevner ho Tl)ea,
og naar gamle Gomor heitte Brynhild, so kallar
dei upp Veslegut etter henne paa det Vise, at dei
nevner honom Bertrand, berre fordi Forbokstavarne
her dei same (T i det fhrste og B i det andre).
Enn um Gofar og Gomor fekk stande upp av
si Grav, ko meiner du, dei vilde segja, naar dei
saag sovore? Hu syr Kallegheit, vilde dei segja,
De er ikkje vituge Bonn, vilde dei segja, og dei
vilde berre gruste etter Unganne og vera vonde,
likesom det var Koggebonn og Fantungar alle sa-
man· For uni dei sto upp att alle Gubbane,Feg-
gje etter Feggje, te dei kom sram so gamle som
alle Haugar, so vilde dei alle vitne samstelte med
Bjug. For soso segjer Vjug: Heitte ikkje Bjug
Bjug, segjer han, so vilde eg fyrr kalle meg anten
Blaamann hell Bukkebrixse, fyrr eg vilde heite Ber-
tel hell Boas hell Bertinius hell noko slikt. Og
—um so skulde vera, segjer han, so skulde Kjeringi
mi mhkje syrrheite Lykkjeros (er det er daa Mei-
ning i det, endaa det berre er Kunamn), fyrr hell
ho skulde heite Aletke hell Jette hell sovore, for
det vardet vcel mest Ingen, som retteleg kunde
uttye·
Du veit det, Namne skjemmer Ingen, men
Gjerninganne prisar Meistaren. Men det er so
lell, at- det er morosamt og kveikjeleg syr den som
er ung aa hava eit godt Namn, som kann vera
noko og tye noko i seg sjolv og ikkje berre er som
ein tom Ljo og eit snaut Merkje hell liksom eit
Nummer. Men naar Ein heve eit godt gamalt
Namn, so lyt Gin koma te aatenkje det med sjolve
seg daa, at Ein ikkje bør skjemme ut Ætti si og
Namne sitt; og daa skal Nanine manne honom
upp te aa viljalikjast dei Gamle og dei, som han
heiter etter, og te aa heller stige hver dei hell vera
deires Undermaalsmann; daa ber Namne sram
liksom eit historisk Kall· — Me hev ikkje Adelskap
i Nor·eg meir, men Bjug tykkjer, at dei gamle
Namni vaare er Umframsmerkje og Adelsbrev goe
nok. For det er ikkje det einast, at dei er gamle
og ber Minne med seg, men det er det, at dei
heve Grunn i seg sjalve au, som er verdtaatenkje
paa, liksom dei gjorde Jødanne. Det er mange
Maalmenn, som heve det norske Namne sitt aa
takka syr Maalmannshitgen sin, soleis at Namne,
naar dei hadde fare te tenkt etter det, hadde
drive dei imotdet. Vjug var noko austpaa her ein
Gong. Som han gjekk so rakla etter Vegen, so
kom Kvelden paa’n; det vart myrkt. So gjekkhan
inn te ein Mann og spurde, um han kunde faa
Hus, jau det var Naa te dess, og daa han hadde
høyrt, kor eg var ifraa, vart eg gildt fagna baade
med Mat og Drykk. So spurde eg han, ko han
het. Jvar, sagde han. Jvar, sagde eg, heiter det
1
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
