Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
« «»««c——« » »
««s« de
YW
Kjem nt kvar Lanrdag.
Fedraheimen.
Eit Blad aat det norske Folket.
Pris fyr Fjordnngaaret:
Kr. 1,10 (= 33 ß) med
Porto og alt. Betaling
fyreaat.
Laurdag den«24de Jannar 1880.
is. fmgar kostar 1(-)4 Øre - ««» ——
(3 ß) Petitiina, og daa — 4tx’Aarg.
Teleniarksgrei11r.
(Bjug·)
Gud bevare konn fyr Veninne okkons, segjer
John Lie. Han segjer ikkje annat. For kor
vil Bjug av, me’ han tutar so kallege i Langelu-
ren sin? Er det berre syr godo det? — Men no
vil Bfug snu dette paa ei onnor Gjerd, no; no
vil han vende det ut, som fyrr var inn. No vil
han stille av med Godblaastren; no vil han snu
Luren og blaase i andre Enden og freiste, hosta
Ljo han kann faa der. Det er ikkje nokon Mon
aa gjera berre anteit rose hell berrelastez du maa
gjera baae Slagi, skal det duge. Og heve no
Bjug havt seg ut paa kaldan Klakji, so lyt han
skrie Skeide ut; heve han kome inn i Leiken, fcer
han halde ved, te Moroi er te Ende. Hot er det,
Bjug heve rosa i Telemarki? er det Lærdomen?
Var det kanskje den han rosa i fyrste Stykkje sitt,
var det difyr kanske, han lagde sram Prøve paa,
koss dei kunde skrive paa berre Heimetufti, fyrutan
FremmindlcerdomZ hell var det Manndomsbragder
hell Storverkstcmkar, hell var det gode Gjerningar?
Nei: det er nok berre Hugdrage, Naturgivnaden
og Fedraverke, som Bjug heve rosa, det er berre
Grunnen, dei stende paa, og ikkje Gjerninganne,
dei heve gjorte for Naturgrunnen er Eit, Vits-og
Viljes-Verki eit anna.
som Bjttg heve tala te det gode (og det han heve
sannsa«gt, det er au sannt), daa seer han au Tak te
blaase stygge Skræmelaattar og lyse skarve Hædings-
ord, som han no vil gjera. For truGagne høver
med Frcegdenamne, tru Groda er stor som Jordi
er god, tru- Apallen drys med Ber og Blom, som
Renningen er fager?
Nei; det er reintsmaattmed Telemarki. Verre
eg seer eitgamalt fint Stev hell sovore, daa maa eg
tenkje: det er daa mest berre Armosdiktarar i Tele-
marki au no. Dei gjenge alltis smaasullar og skal
halde paa an liksom, men det bli so lite ao det. For
det kann daa koart Baan sjaa det, at det deiheve
dikta Gamlekaranne, ja so med Stev og Visur og
med Sogesegjing, det er daa noko det, det er
daa Fynd i det, attaat at det ’leikar lett, endaa
det er au berre gjort med Munnen; men no,
um dei brukar baade Pen og Bot, so er det mest
ikkje stort meir hell som Vatten mot Vin hell som
tunt Øl mot gamall Bjor.
Er Bjug vitug daa, kann han krevja slith Jav,
han krev det, og han hev Meining med det. For
det er syr Augo synt, at det er det, alle Tele-
markis Diktarar no arbeier paa: aa føre upp
Hunstdiktingi, so ho —- paa sin Maate — vert
1amnhøg og jamngod med gamle Folkediktingi.
Men er det no sannt,«
meir naturbundne ut i det meir frie og sjolvtenkte,
og veel er det so, at dei stundom kann koma
mest upp paa Jamtimaale med det gamle-W soleis
John Lie, og vcel er det-so, at dei er ei too tri
Mil framum By-Maalmennanne, og at dei skri
fremste Stigi i Maalntviklingi, so Ingen skriv fo
lett som dei; men det er daa ikkje undrandes paa
det: dei havde minst maatt vore 10 Mil sramum.
For er det ikkje smaatt det daa, at Sonenne endaa
berre skal halde paa med det aa bli Fedraniie
likeZ Det er ikkje naturlegt Framstig, syrr enn
desse, som hev Lærdomen, kann stige heiltupp paa
Herdanne te dei gamle ulaerde og fo byggje viare,
ja byggje dei reint ned liksom, og lata Fremmind-
lærdomen vera Midel herve, ikkje Maal. For det,
som fyrr var svarva paa Allmannstnnga, det lant
no vera finslipa paa dei betre Lærdomsgrun-
nar. — Lastar daa Bjug berre Diktaranne2 nei;
mest ber han Last og Lyte paa Folke. For det
er med Diktaren som med Gras og Blom; er
Jordi god,so vertBlomen ven, men er ho turr og
kald, so- vert det berre stutt, stridt Gras, og lik-
eins med Diktaraniie og Folkegrunnen. (E·in ser
detta med Lieanne og Telnesanne au: det er ikkje
plent same Liten, og det er visst ikkje plent same
Liten i·Folkelynne i Fyrrisdal og Seljor hell).
Men kann det daa vera god Folke-Grttnn fyr ein
Diktar i Telemarki, der dei vyrer sjave-seg so lite,
at dei lcet det beste dei eig, som er gamle Kal-
lar og Kjeringar, sige i Gravi, fyrr dei hev still-
fort sitt historiske Kall, so Bymennar maa reise
alt fraa Kristiania fyr aa hente upp Stubbar av
Visur, Ord og sovore, og at mange berre finn
Synd M«) og Skam i det, som skulde vera deires
historiske Ære og merkje dei ut syr all Verdi?
Segjer daa Vjug formykje, naar han segjer, at
dei ikkje hev kome oto VaanetalunneY Men tru
kvifyr Telemarkingen er laga som han er, um det
ikkje var fyr aa føre fram Maalsaki. Og tru kni-
fyr det der er laga aleis hell adre Staer i Fjell-
bygdanne, so det ligg Bygdelag Side um Side so
vent, kvart med sett vesle Sermerkje, liksom naar
du retter ut Finganne paa ei Haand, og ikkje som
desse lange einbalte Dalanne hellest, —- um det
ikkje er fyr det, at dei skulde vera samstelte te ei
’«·) men det er berre i Kvedingi endaa, Sogestilen hev
dei ikkje tekje paa fyr Aalvor endaa-
«·) Tru det er meir Synd aa syngje eit Stev hell aa
lesa eit Ordtak av Salomon, naar det er same Mei-
ning i dei tiaan Hell skal stygge Stev jaga dei
fine med? — Aa brenne upp gamle Visefuggar, det
er stygt, det er heiltupp Synd mot si Historie og
sitt Folk.
Vel er det so, at det er vandt Verk aa loyse det «
etter Maateir fyr større
Vokftavar.
god Gjerniitg· KaartBygdelag hev siserskilte Gjer-
ning i Lande aa gjera, og Telemarki heve den aa
føre fram Norskdomen i Maal og Dikting. Men
anna stort duger ho ikkje te. For betre og større
Aakerbruk hev eg set paa Heidmarki og betre Kre-
turstell og Stoylegreide (ja Sætrar baade- med maala
Golv og Kjellarar so vide og vene, at det er ei
Syn) hev eg set i Gudbrandsdalen, og meir Rem-
leik heve eg set i Øysterdalen; alloist skroyter ikkje
anistanne av, at det er for fint i so Maate i
Telemarki.
4 Lat kvar lzava si Gjerni11g. Men det er
smaatt, det Telemarki heve gjort syr si, mot det
ho kunde. Du veit det er betre i so Maate der hell
adre Staer, det var væl. Meii lat dei andre
fara i Hør og Heiin so lenge dei vil og meir ten-
kje paa sjave-seg hell paa nokon Mannsgjerning
fyr Land og Rikje, — skal difyr Telemarki svike
Maalfaki? Det som eg kallar mykje— gjort andre
Staer, kallar eg smaatt hera. J Telemarki er detl
ikkje so mange nettupp store Framstigsmennar hell
so kallege Rikdomar, men Folkefamnen so i det
heile tykkjest vera meir vitug, og sansng, fo Ein
maa krevja meir av alle, sor dakt fyst er det ei
Magt. Men endaa er dei ikkje med kvar Mann;
det er ikkje kvar rakende Stubb og Stake» som hev
gjort det«dei kann endaa, anna det gjeng daa Gin-
visingar att endaa, som stend og stangar motMaal-
saki midt i Telemarki. Ja det finstArmingar, som
ikkje veit um sovore, og ikkje elstar Maalesitt dess-
metr. For endaa nm det kjem so innpaa ei Sneis
,,Fedraheimar« te ei Bygd paa 1000 Maan, so
er det likvcel· smaatt, naar det er i Telemarki; ja
det er mangt eit Hus og Hytte, der han ikkje hev
sett inn ein Gaang; ja i Vinje Sokn, jamvcel, er
det store Gardar, som dei ikkje loyser eit Maal-
blad. Og det er dei som heve Pengar liggjande paa
Kistebotnens men aldriheve gagna Maalsaki med ein
Skilling (ko anna skulde dei vel bruke Skillinganne
sine te i Telemarki?t), ja det er Skulelaerarar fam-
vcel, som ikkje loyser Bibelsoga hans Høyem» Kanskje
dei daa heldsegso naturkloke, hell deitykkjer deihev
so heiltupp norske Lærarskular, at dei kann gjera
reint stavlaust det: aa fortelfe Bibelen paa Norfk, som
Regjeringi no heve paalagt dei. Ja det er Folk
jamvcel, som ikkje endaa kan skilje millom «høgre«
og »vinstre". Og alle som hev noko lite Vit og
nokre Skillingar te, heve dei vore paa Skular?«—
For drio ikkje Telemarkinganne hardt i Veg med
Upplysningsgreidur og Maalsaki og sovore, so vert
’«"«·) Aa vera rik og ikkje noko meir, det er heiltupp
kulslege; men um Gin au ·er ein Fatikmann, men
arbeier fyr ei stor og god Sak, daa er det berre mora-
samt aa liva. e
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
