Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
Fedraheimen.
14de Februar 1880· 27
Fkga ymsc Kakktak foer Nordmenuerne no um Voss hev, som Ein ser, i dette Forslagetprovt Det er altsaman groteleg sank. Men Grun-
Dagen høyra, at det er »Unionen,« med andre
Ord Sverig, som her i Landet skal vera Stemm
og Stengje mot dei mange ,,Stroymingar," som
er ,,uppe i Tidi.«« Vaare folkelege Krav, Fri-
doinskravi og alt det beste me strævar fyr, skal
,,Unionen" hindra oss i aa faa. Det Partiet,
som no hev Magti, syter ikkje det Slag syr den
Ting aa taka Hjelp av Framande fyr aa
halda seg sjiilv uppe mot Folkeviljen og stengja
Utviklingsvegen fyr oss; dei fortel sjolv, at so er
dei tenkte.
Og endaa kallar desse Folk seg ,,Unions-
venner«!
Bokhcimcn. J ,,Vor Ungdom« 1ste og 2det
Heftet 1880 hev Skulestyrar P. Voss skrivet eit
sorvitnelegt Stykkje um ,,Oprettelse af en offentlig
Hoiskole for Folkeskolelcereres videre Uddannelse«
P. Voss, som ikkje einast er ein framifraa Skole-
mann, men attaat ein Manii med Hjortelag og
Syn, hev lagt Merke til, kor vondt det er syr
mange av Seminaristarne vaare, som vel kjenner,
at Seminarlcerdomen deira ikkje rokk til, men som
likevcel ikkje veit nokon annan Maate mr fullsora
si Utdaning paa enn aa leggja iveg aa ,,lesa
til Artium,« som fyr dei fleste i den Alderen fell
baade tungt og er mindre gagnlegt. Og Skulestyrar
Voss hev ikkje berre lagt Merke til dette; for det
hev so mange; men han hev og gjenom dette
Arbeidet sitt provt aa syna oss ein Maate aa
retta Mishovet paa. Difyr skal han hava Takk,
alt uin me ikkje, iallfall no, kann vera heilt ut
med paa det Forslaget, han her hev sett fram.
Han vil hava ein Lærarhogskiile, som skal
liggja i Kristiania. Læ1·etidi skal, allvisst syv det
fyrste, vera eit Aar. Dei som skal takast upp her,
maa syrst vera utlakrde paa ein Seminarskule, og
· so skal dei dessutan Paa fri Haand haoalcertsnmt,
som dei ikkje lærer der, daa Upptaksproven krev
meir Kunnskap i eit og annat, enn Seminarskulen
gjev. Faste Fag paa denne Hogskulen skal vera:
,,Modersmaal« og Historia. Valfrie Fag, som
kvar Lærling minst skal velja tvo av: Matematik,
Nekni11g, Naturfagj Tysk og Engelsk. Heilt val-
frie Fag: Balde Stykkje av Kyrkje-Soga og av
Skule-elder Uppfostrings-Soga, Gamallnorsks Geo-
grafi, Grunn-Emni av Kunstsoga og Stillcera, den
græske Mytologi og Religionssoga, Grunnlogtolking,
Helselcera, Gynmastik. Skulen er tenkt aa kosta
ikring 12000 Kr. um Aaret og skal helst vera fri,
so Sveinarne slepp aa leggja Skulepengar· Dei,
som»hev Eksameii fraa denne Skulen, skal hava
serskild Rett til dei likaste Postarne i Skuleverket
(Overlærarar, Jaspektorar, Klokkarar, Skoledi-
rektorctr, Klasselcerarar og Adjunktar ved lærde
Skular o. d.). —
M sss g-
aa faa med baade Folkehogskuletankeii og Latin-
skuletanken. Av Folkehogstulen tek han det: aa
gjera Soga og Modersmaalet til Tyiigdi i Under-
visningi; men av Latinskulen (og Universitetet) tek
han Ilndervisningsinaaten og heile det ytre» Form-
verk· Og dertil hoyrer ikkje berre Eksamen, men
og det, at Skulen skal vera ein Veg til aa faa
gode«Postar, altso ikkje lberre ein Daningsskule,
men ein Embcettsskule. Og daa veit me —- fraa
Universitetet —, at det siste kjem til aa faa mest
Magt.
Meii det fekk vera soin det kunde. Ein kunde
tenkja seg, at Skulen, naar han vart godt styrd,
kunde gjera mykje godt likevæl. Naar me hev
vaare sterke Tvil um denne Hr. Voss’s Skuletanke,
so er Grunnen mest den, at me ikkje trur, at Se-
minarskulen, so som han no er, paa nokon
Maate kann gjerast til Grunnlag fyr ein verkeleg
human Hogsklile. Dertil er han for uheil og for
umethodisk. Han er so reint ,,utan Midtpunkt.«
Naar einlcerelysten Gut kjem ut av Seminarsku-
len, so kjenner han, at det han no treng, det er
—— nettnpp det aa kunna taka paa fraa Abc’en
att. Det, han heo"fengjet, kanii ikkje vera Grunn-
lagety Han kann hava ikkje so liten Kunnskap,
ja meir Knnnskap enn mang ein Student; men
han finn liksom ikkje Fotfeste"idet; k Abe’en,
Abe’e11, dei fyrste Grunnarne og den methodiske
Jnnoving, det er det, som oantar; Grunnlaget
altfo, og Samanhengen. Det nyttar ikkje stort
aa taka ein slik Gut og setja honom inn
paa ei1i Hogskule fyr eit Aars Tid elder tvo.
Han vil ikkje vera hjelpt med det. Daa hev
han betre av aa setja seg paa Skulebenken og
pugga a1uo, amas, amat, —- alk um det og i
mange Maatar kann vera ille.
Skal Voss’s Tanke kunna gjenomforast med
Gagn, maa syrst Seminarskulen byggjast um.
Seminarskulen maa faa ineir Humaiiitet i seg,
verta meir av ein Daningssknle og mindre av ein
,,praktisk« Fagskule. Kann d et bera til — og det
vilde vera eit stort Framstig - baade syr Lærarariie
og Folkeskulen"—, so vil det vera verdt aa taka
Skulestyrar Boss’s Tanke upp til Forhandling.
Fyrsdal (Telemark) Ste Febr. ,,Bjug« hev
endevendt Langluren sin no og blæs i andre En-
den. Det lcet forskræmeleg ulikt i desse tvo En-
darne, men kvat Ende det leet venare i, veit ikkje’
eg. Han tykjest vera vcel so ljodsto i denne seiste
Enden, og stundom lætdet so si)ndlege, at du mest
maa graate, liksom naar han segjer, at der i Te-
lemarki enno fiust Einvisingar, som gjeng aa stan-
gar mot Maalsaki, og at der finst dei, som hev
Pening legjande paa Kistebotnen, men ikkje hev
gagna Maalsaki med ein Skilling.
nen? Det er Upplysingji, som ersyrliti. Dei,
som hev Upplysing, er her som jamnast varme
Maalvener.
Vjug segjer vidare, at driv ikkje T.elemarkin-
garne no hardtiveg med Upplysningsgreidur, Maal-
sak og sovoret, so vert det berre Herk altsaman.
Mykje sant· Denne Tankjen heo me au sengjet, aa
i Haitst fekk me daa istand eit Samtale-Lag, som
me tenkte skulde vera oss til Hjelp i denne Maa-
ten. Og det var visst ikkje so ille tenkt.
Me samlast til Ordkast og Song og Upples-
ning, me hev gjevet det Navn av,,Fyrsdals Fram-
stigs-Samlag.« Og eg trur, at me alt no skal
kuuna segja, at Framstig er gjort; for Folk synest
alt hava meir Samhug med større Tankar og
aa vera meir fordomsfrie enn dei var. Det er so
underlegt, naar det ,,kjem nye Tankar til Bygdi.«’
J eit av vaare politiske Mote vart serleg Riks-
raadsaki og Roysterettssaki sramhavde som aand-
synlege syr ei sunn folkeleg Utvikling. Røysteret-
ten er ein Rett, som Folket i Grunnen eig, men
som det enno ikkje hev Loyve til aa bruka. At
her er Troiig til Vidking av denne Retteii viser
seg gjenom Myrmennerne, som her er fleire av;
og me hev den gode Tru til Storthinget iaar, at
det gjer nokot i denne Vegjen.
EithandskrivetBlad, heiter ,,Framgang««, kjem
ut ved koart Samtalemote, der det vert uppleset.
Folk segjer det er utruleg godt, og »eg skal herma
Ordi etter ein vyrd Mann her, som sagde, daa
det var uppleset: ,,Detta totte eg va godt; de
ha’ gjønni maatt’ stai i Fedraheimen altsama.«-
Det er serleg fyr aa læra aa skriva paa det uorske
Maalet me heo funnetpaa detta.
Vilde andre Bygder driva iveg med Upplys-
ningsgreidur paa same Maaten, so trur eg visst
,,Vjug« snart kom i betre Lag enn han var sist!
- Olav Bakka.
Vut11- og Braudstruffi driv dei i Sverig paa
med aa faa avlyst; dei finn denne Strasfi aa
vera den skire Villmannskapen. No er Saki send
Hogsteretten til Uttal. Endaa er Vatn og Vraud
som Straff ikkje mykje brnkat i Sverig, berre naar
Boter skal avsonast. Hjaa oss derimot vert Folki
Mengd domde til Fengsl paa Vatn og Braud
syr alle Slag smaae Logbrot; og endaa er det
ingen, som her hev Tanke um aa koma ut or Vill-
s
mannskapen; det er jamvel aalmennt, at Folk, som ·
hev gjort eitkvart galet, bed Domaren um aa faa
— Vatn og Braud.
Fleire spyrr, naar dei kann venta ,,Fedrh.«
too Gonger i Vika att. Det er ikkje so beint fyt
det og hallad Hovudet innaat Bringa hans. So
sat dei tigjande ei Stund; den ljuvlege Naturen
ikring deim voggad deim medvitslaust- inn til Ro
og Fred. »
Gin skarp Sus i Lufti fekalse til aa skvetta
upp or sin vakne Draum.· ,,Det var berre ein
Folk, Else,« sagde Thomas, »han, og mange av
Kameratarne hans-, hev Reidet sitt paa Toppeit av
Jettehall her midt imot; der bur dei trygge.«
Med Susen av Vengjerneaat Rovsuglen hadde
eit nytt zVindkast rørt upp i Hagen hjaa Elfe,
og ho svarad i ein Tone, som ikkje var fri syr
Spott: »Ja, ikkje finnst her nokon Svein, som
ein kann segja um, som det er sagt um Frithiof:
,,Det- tavs ej kogelbo ski. høgt3,
Som han kör henne ej besøkt;
sjelf örnen, som i molnen gungar,
blef pluudrad bktd’ pz iigg och udgar·«.
,,Var vel einkvar klaasingrad Latinskoleguten
av det Slaget, som kjem hitut ibland og gjer
Tjon paa all Ting,«« sagde Thomasz ,,eg fyr meg
nenner ikkje plundra nokot Fuglereid«’.
,,Men,« tok Else no frami, med glodande Kin-
ner og tindrande Augo, ,,kvat segjer du daa um
- den unge Bondeguten, som, til aa vinna Gjenta
si, kleiv upp eit Berg, mange Gonger hogre enn
·Jettehall, men likeso bratt og slett. som det, og med
det store djupe brusande Havet under seg; —- her
er berre ein hoppande Bekch« —
,,Kven gjorde det?«« spurde Thomas nysiket.
»Jau, eg las det i ei Bok — nei, ingi av
Bokerne aat Kyrkjeverja, men ei, som Presten sjkilv
laante meg. Det hev hendt—i Norig, der dei hev
so gruseleg hoge BergJ Vilde du ha gjort det
same fyr meg?«
,,Gjorde han det av Ovmod, berre til aa
koma seg inn hjaa henne ?««
,,Nei-ei, det kann eg ikkje nettsegja· Egtrur,
Far hennar hadde sett det Vilkoret, at kunde Gu-
ten koma upp til henne paa det hoge Verget, der
ho gjætte Kyrne—, skulde han saa henne; men som
no baade Faren og Brorne hennar vaktad paa den
einaste Vegen, som forde dit, kleiv han upp etter
det bratte Bergeh« innte Else nokot langdreget.
,,No, daa var det ei onnor Sak; for daa var
det inkje annatfi)re,« sall Thomas inn, i godt Tra-
maal. ,,Naar det gjeld det, einsethogre enn Livet,
so foer ein daa altid iGudZ Namn vaaga det alt-«
»Men um eg sette til Vilkor fyr Lysingi uin
Sunndagen, at du no kleiv upp Jette"hall-Veggen
og hentad meg eit Falkereid ?«’ »-
,,So gjorde eg det ikkje, forstend seg; for det
vore eit baade unaudugt og syndugt Tiltak.«
Else beit seg hardt i,Lippa, for Sinnet saud
upp i henne, og ho var nett ufsppsett paa aa gjeva
eit kvasstSvar1 men daa ljodad det gjennein Fos-
seduren ei kaat Huing fraa hi Sida aat Bekken.
,,Gakk, gakk,Thomas! Det er ein Flokk med Gu-
tar sraa Byen, som er i Skogen — Messa maa
vera slutt —. Gakk, so ingen ser deg og finn paa
aa segja nokot illt paa meg, fyr det me hev talast
ved her!«
»Men, uin det vert lyst fyr oss næste Sun-
dag, so —«
»Gakk, Thomas, elderso spring egl Hoyrer du
ikkje, dei er nære ved?« f "
,,Noja, i Kveld daa, hjaa Mor di —« Thomas
fekk ikkje sagt metr, sor Else skilleg skumpad honom
ned paa hiSida aat Steinen, so han kunde smetta
burt nsedd baknm Runnar og Tre. Og daa ho
so hadde sullvissat seg um, at han var burte, tok
ho Romatien og lest berre sjaa i den. Men i
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
