Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
——-—-,
Kjem ut kvar Lanrdag.
edraheimen.
Eit Blad aat det norske cFolket
» j ·—s«— Pskasx«td —— s«—————Ø·—zk" d ·
, K. 1,10 = 33 et ma, o aa
UEL 9. Pdrto og(alt. Vistaltitts Laurdag den 28de Febrltar 18800 etterMnateiifyr Forre : Llargo
fyreaat. - Bokstavnr. .
sjolv um Forminne skal hentast or Sogur og Visur, Kjensla me eig fyr Sanning og Rett, at me strakst «
Jergcll YJkoc, hell at kalde Fremmind-Prest med si lærde Titnge maa segja til oss sjølve; dette maa vera galet. «
Prestem Bispen no er, er det noklm som skal jaga Htigen ’to Kyrkja og Vantrui inn i Htts Men er me aandssrie Menn, so nvgjer me
sorstende, koss det er laga, at han heve fenge
Meistarsord«·og Stortalarsrang, endaa ikkje Tala
hans gjeng sotn Rennesok og Ordi slyt som Regne
ryt, som dei mestom vil havadet. Er det nokon,
som hev fnnne ut, koss det var laga, daa han var
i vestre Aker, so ein Fjordnngs Veg fraa Kristia-
nia, at so visst som Snndagen kom, - var Kyrlja
sulhsoni paa ein Høgtisdag; ja naar dei kom i
store Hopar, koyrandes fraa Byen heile Finfrcegdi
med gilde Vogner og druste Hestar og so attaat
Bonder sraa Skoggrendinne med Arbeidsoykjer og
Langslear og dei sat Sie um Sie veslaste Vesaldo-
men og gildaste Glansen og lydde paa heiltupp«te
dei laut graate, for Orde vart nokk aat alle, alle
so- sekk dei sitt sulle Nøgj,e, ja baade leik og leerd
— ja er det nokon, som heve funne ut, koss det
var laga. Jau eg skal segje, koss det var laga.
For aldri hadde Jorgen Moe vore den Karen te
preike, og ikkje te aa dikte hell — hadde han
ikkje au havt den goe Gruiin i dei gamle
Visuniie og Sogunne, som han hadde det i
Ungdomen, og som han var syrste Mantien te aa
saa fram i okkos Land.t’) Det er det beste baade
i Talanne og i Kveskapen hans hellest au, det
som Ijetige te Hjarta, som han heve fenge deri-
fraa; hellest veit dit-no, han laut hava Grunnar
sor seg annasta israa au han. — «
Skam og Trege have Maalmennann alle-
. Han talar dansl Maal, hans Ti var endaa berre
ei Uppvekstringsti fyr Norskelive og det, som fjerde
det fram, og likevcel kann han lata dess Lit og Lag
leike frampaa. Me heve norsk Maal, digre Boker
heve me uppskrivne etter Folketunga. Heve me
kome so mykje lenger? Skam og Trege heve me,
ingen Ros. Vaare Prestar no, gjeng dei denne
Vegen? lcerer dei, liksom Moe, aa tala vent Maal
av gamle Visur og Sogur? — Dei forbannar
dei, ynskjer dei under Moldi lagde og svarte Torva
paa, goymde og gloymde. Er detdaa Rettdette, at
dei avheirar og avdomer det, som kann vera Midel
te aa glode npp ein heilag Eld, te aa leggje
Gudsordet fram i heimeleg Form, i Maatar og
Ordelag, som Folke sjolv heve uppovt, som det
kjennest med, som kann gange det te Hjarta?
Betre det: aa binde Gudsorde te norsk Hjartelag,
»’««) For ikkje trur eg at Talemaaten hans Moe berre
er ei Sermannsgaave og ein Diktarsvip, men det
er det, at han heve ein fin Sans fyr det folkelege
Lage, det er det einast, som kann samle baade haag
og taag, som Kristendomen krev.
og Heim. Gud helga te Bibelmaal Grekarmaale,
som var uppovt te Avgudsdyrking og Heiring av
Mannavite; skuldehan ikkje an daa helge det, som
er uppovd te Stridskvad og Kjærleikspris? For
han heve daa visst vælsigna Ore te Moe au,
trur eg. Vjug.
J ,,Fædrclandet"·.
(Framhald.)
Eg kann iallsall ikkje forstaa, at ein heilt Ut
ærleg og sanningskjcer Kristeti kann taka det paci
annan Maate. Vilde han sara fram paa «den
Maaten som K. tenkjerseg: mura seginn i Staiid-
punktet og berre avvisa alt, som han ikkje tottest
tkunna saa til aa hova med den Kristendoms-Upp-
satning, han eingong hadde fenget i seg, so trur
eg, han imange Maatar vilde lida vondt av det. Ja
sjolve Trui hans maatte paa den Maaten taka Skade-
Me kann taka eit Dame fraa ein annan Kant,
so vil me lettare sorstaa det. Me kann tenkja oss
ein Maan, som er t. D. Positivist. Han hev ein-
gong, etter fri og klaar Gransking og Prøving,
gjevet seg inn i Positivismen, syrdi han totte, at
den laut vera det sanne. Og sidan stend han der.
Kvar ny Tanke, han finn, so spyrr han berre, um
Comtes oours de 18. philosophio Positive? —
Og finn han, at Tanken ikkje høver med denne
Comtes Bol, so kaster han Tanken utan vidare
Proving fraa seg. Han vil vera Positivist!
Gin slik Mann vilde» ingen kalla aandsfri, og
heller ingen vilde segja, at han var ein ærleg
Sokjar etter Sanning. Og heldt han paa slik
gjenom all si Tid, maatte han tilslutt verta grøte-
leg stakk-kjøyrd.
Det er i ymse Ting paa ein annan Maat«e
med Kristendosmen enn med slikt eit silososiskt
System. Men i denne eine Tingen: Hovet til
den srie Forskning og Forhandling, vert det likt.
Ein ærlegt sanningssokjande Kristen kann likso lite
som ein ærleg Positivist stengja seg inne i sitt
—eiget vesle Rom og berre avvisa uprovt det, som
ikkje vil ,,høva« der inne. Den, som stengjer seg
inne er rædd; den, som er rædd, tvilar« Men
den, som tvilar, og ikkje hev Mod til aa qjera
upp med seg sjolv, han fcer aandeleg Tæring.
Han vil tilslutt hava misst sjolve Krafti til aa
trn ærlegt og personlegt· Han vil verta ein Auto-
ritetstrcel tilgagns -—· elder ein Vaneslengjar.
Det er sannt: der kann vera Tankar, som er
so ravgalne, og som strider so plent mot all den
denne Tanken er positivistiskz haver han med
oss ikkje med det. Er me aandsfrie Menn, so
gjer me upp fyr oss sjolve Grnnnen til, at den
Tanken maa vera galen. Og der maa me likso
vael sjaa Tingen fraa alle Sidur, dersom me vil
doma rett og koma til eit aalmennt og visst Utslag,
so at me kann vera trygge paa, at me er ferduge
med den Saki. Domer me berre fraa vaart eiget
serskilde Standpunkt, so vil me altid kunna hava
den stille Tvilen paa Botnen av oss: enn um Tan-
ken — fraa andre Synspunkt — likevcel skulde
visa seg sann? og um han, i so Tilfelle, skulde
koma til aa kollstvyta heile vaart«Standpunkt« —?
Me vinn ein annan Ting og ved det an taka
Tingen ,,aandssritt.« Me vinn Klanrskap·» En-
daa den galnaste Tanken vil paii den Maaten
maatta vera oss til Nytte. Han driv oss fram
til Medvit um Ting, som me fyr hadde berre
»paa Kjensla,« og dermed vert me baade aandeleg
rikare og aandeleg stødare. Kor mang ei vælsig-
nad god Gong hev ikkje det hendt, at det just var
dei galne Tankarne, som dreiv Folk fram til aa
faa Tak paa det rettet
Me kann sjaa det paa sjolve Kristendomen.
Det, som hev gjort, at den kristne Læra hev
utviklat seg meir og meir ogklaarare og klaarare,
« det er i stor Man det, at her hev voret — Kjæt-
tarar. Like eins i alt annat.
Teologarne kattn tala so mykje dei vil um
gamall Kristendom og gamalt Ginsald, «so tenkjer
dei likevael paa ein annan Maate no,« enn Teolo-
garne gjorde i det 16de elder 17de Aarhundrad.
Dei er meir Folk no og mindre Mtinkar. Og
mange Tankar, som fyr 300 Aar sidan hadde
sort sin Mann paa Baalet, høyrer me no fraa
Prækestolen. Detkann me takka dei »nye Tan-
karne« fyre, baade dei rette og dei range.
Johan Huss vart brend, og Luther sjolv ber-
gad berre so vidt Livet. Det var fæle Tider den
Gongen. Hadde K. voret til daa og skrivet slike
,,fritenkjande« Ord, som dei han no hev skrivet i
»Fædrel.,« og som« eg i f. No. hev prentat av,
so hadde han og vortetbrend· Jnkvisitionen tolde
mindre enn so. Um meg sjolv vil eg ikkje snakka.
Maa me no ikkje segja det er godt, at me er
komne so langt, at me ikkje lenger tyner kvarandre
syr Skuld vaare ulike Meiningar? Maa me ikkje
tilmed segja, at me dermed hev gjort eit stor Fram-
stig i Kristendom? Aa jau. Men hadde Folk
i den Tid og sidan gjenomfort den Maaten, som
K. no held fram som den rette, — so hadde han
og eg no stadet paa same Baalet. G.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
