Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
——f’
17de April 1880.
Fedraheimen·
63
Kista« sor det er rake Fantar, som svarma kringum
- den Nykomne, og dei gjera seg so blide og tyde,
at Ein mest kunde tru det var Englar, som nett-
upp var ut or Eggi komne. ——— —— So snart Ein
kann faa Arbeid, skal Ein berre taka det syrste det
beste, so tjem Ein alltid sidan inn paa sitt eiget
Yrke ved Tid og Hove. Eg heve syrst voret med
og steinsett Gator i seks Vildt-. Men her i Lan-
det er det den største Æra, naar Ein kann segja:
eg er berre av ring Ætt, men eg heve arbeidt
meg fram til nokot.
Eit godt Ord heve eg hoyrt paa eit Mote
her, og det leetsoleides: Gamleheimen er Moder-
landet vaart, men Amerika er Barnelandet. Mo-
der, du lyt snart koma til Barnelandet ditt; og
naar Timbremannen Finngard kjem hegat, skalhan
berre leita meg app, so skal eg rettleida honom so
godt eg kann. Eg vil ikkje raada nokon til aa
fara ut fraa Gamleheimen, men naar einkoarkjem,
skal eg gjera honom den Veinen, eg kann; elles
sæt ingen tru, at ein her slepp arbeidaz eg heve
lotet arbeida hardare her en heime.
Aa sitjai Skjenkjestova, spela Kort og slikt
veit Ein litet av her. Amerikanaren kjem inn i
Skjenkjestova, bed um eit Glas Brennevin, Ol,
Vin elder sovoret, betalar, drikk og gjeng ut att-
Tidi er her beste Mynti.
Amerikanaren held seg myket med Huset og er
socert reinsleg· Ser Gin nokon skiten og fillutt
kann Ein» mest vera trygg paa, at det er ein Tyskar
elder ein Jrar. Koitt Linan nyttar alle Mann
og ikkje sjeldan kann Ein sjaa fine Folk i svart
Kjole kloyva Ved. Maanen heve det sriare her og
romlegare og samleides Dyri og; eg heoe endaa
ikkje seet korkje Svipa elder Sporar her; eg tykkjer
det er eit godt Merke, naar Ein er snild med
Dyri· — —
No, kjære Moder lyt du liva vel; eg vonar
at du er srisk og at det ikkje vil vara lenge fyrr
en eg fær sjaa deg· Og so ein hjarteleg Helsing
fraa Son din. —- — -
Finngard hadde lesetBrevet, og Moderihadde
turkat ei Taara or Augo ender og daa. Han tykte
det var hyggjelegt aa faa hoyra ein so truverdig
Frettnad sraa det nye Landet fyrr han forheiman.
Det var som eit godt Handtak, og det veike Hug-
laget, som han i Dag ikkje hadde voret god syre
aa vinna paa, endaa han gjorde seg um aa vera
hugheil, det vende seg no til Mod og Traustleike.
Og det kom vel med, for heime fann han Kona si
aa nyo graatande; men han letst ikkje i vera, for
han visste med seg sjolo, at kvar Sut laut hava
sin Rett. Moderi hadde med Magt fenget Borni
i Seng, endaa det var ljose Dagen, so myket det
skulde vera lett aa saa deim vakne, naar det leid
paa Natt. Men Borni laag alle vatne og skreik,
daa dei hayrde Faderen kom, og bad at han laut
fria deim ut. Han baad, at dei skulde liggja ei
Stund endaa — sor, naar Moder hadde sagt’ det,
laut det vera so — men so fekk dei Lov til aa risa.
Det synte seg, at det endaa var eit og annat
aa laga til, for det er jamt so, at det likavelverd
nokot atter aa stella med, naar Ferdastundi kjem,
alt um Ein heve havt Tidi fyre seg.
Finngard lagde burt Helgaklædi og tok Kaar-
dagsbunaden paa seg, og han tykte, han var ein
» sramand Mana, daa han gjekk ut i Landsbyen.
Det leid ut paa Dagen; Finngard gjekk ut til
Kyrkjegarden og vardt standande framfyre Gravi
til dei tvau Smaaborni, og tett attmed var Gravi
til Foreldri hans; Kveldsklokka ljomade, han tok
Hatten av og lagde stillt ihop Henderna·
Og daa han so syre sidste Gangen snudde
heim atter, kom han i Hug dei Ordi, han las i
Brevet sraa Amerika: Gamleheimen er Moderlan-
det vaart, men Amerika er Barnelandet. Dei, som
era framvaksne her heime, kann sulla inkje trivast
inderleg godt i den nye Verdi, det er altfor mange
Minne-Røter avhoggne ·og burtslitne til dessz men
Borni vilja trivast, dei vilja sinna ein ny Heim.
Farvel, mitt Fødeland, tak imot oss du Barnelandl
Daa den store Vogni umsider kom med Ut-
serdafolket fraa Grannelandsbyen, var det alt Natti.
Kistorna vardt paalesste, og detta var den sidste
Beinen, som Vinerne hans Finngard fekk syna ho-
nom, han fekk ikkje paa nokot Sett Lov til aa
taka Hand i med. Borni vaaro iSvevnen komne,
og det var ikkje meire en dei vaaro um aa vakna,
daa dei vardt sette upp i Vogni.
Kona hadde den Ovtrui, at det skulde giva
Ulukka, naar Ein snudde um atter, etter «at Ein
hadde bedet vel fara fyre godt; disyre tok hojamt
upp att: eg heve visst gloymt eitkvart, eg kjem
ein Gong til.
hurt, sagde ho det same, og tok ikkje Velfar med
Huset. s
Daa alt var greidt til Avserd, sprang Finn-
gard endaa ein Gong upp Troppi, tok iDurklinka,
leet upp Stovedori og læt henne att og lydde etter
Ljoden. ,,Fyre sidste Gongen« sagde han med seg
sjolv, gjekk ned Troppi og for so heiman med
sinom. -
Um Morgonen, daa dei alt vaaro eit langt
Stykke paa Vegen, saag Finng"ard ein gitd Krans
liggjande paa den store Kista; den hadde Vinerne
useet sendt med; han tok honomsupp og sagde til
Borni sine, at dei skulde lata honom faa denne
Kransen fraa Heimen med seg i Gravi ein Gong
i den framande Jordi.
»Latinskole for vordendc Prester«
(Jnnsendt.) ·
Dette er ein Skule,s som« Prest Storjohann og
Dr. Bang hev tenkt seg til aa skipa paa— »Hauges
Minde« i Kristiania, og som skal fora fram eldre
Folk, som hev gjenget igjenom ein Seminar, Amts-
stole, Folkehogskule og dilikt, til Midelskuleeksamen»
paa 174 Aar og so sidan til Artium paa 2 Aar-
Dei hev fenget Pengehjelp til det, so dei syrste
« Venda allvisst kann fora sram 20 Gutar fritt paa
Skulen. Gin slik Skule er det fyrr i Sverike,
den Fjellstedtske i Upsala, segjerdei, der 70 Gutar fær
fritt altsaman, Hus og Kosten au. Ein slik Skule
er trengjande, segjer dei, den vil tena Kyrkja, for
det er augsynt, segjer dei, at det vert mindre og
mindre Theologar, som kjem fraa dei lærde Sku-
lar, medan det er mange unge Menn hellest, allvist
av Bondestandet, som heve Hagen til aa læra,
men kann ikkje -koma frams for Skuld Kostnaden,
hell dei kann vanskipa baade Helsa og sjolve seg,
naar dei skal arbeida aaleine· ,,Selvfølgelig, segjer
dei, vil det første Hensyn ved Optagelsen blive,
om der tør antages at være et virkeligt Kald til
at studere Theologi tilstede." For aa finna ut
detta daa, kven som heve Kall til aa verta Prest,
vil- dei fyrst hava dei 3 Maanar paa Prøve for
aa kunna skilja ut Bukkarne fraa Sauderne.
Men det vert visst vand Sak. Det er vandt aa
vera Sjælekjennar hellest og visst ikkje lettare for
Storjohann hell, so han ikkje kjem til aa godkjenna
dei berre, som dreg til den serleg theologiske Leidi,
som han vil. For han vil nokk ikkje gjerna hava
slike paa Skulen, som berre vert drivne fram av
Og daa dei fo til«Slutt gingo’
Lengsel til aa ,,læra,«-·som det plagar vera med
dei beste Hooud.
So trur eg au det vil vera vandt for Gutarnef
sjelde. Gg tvilar« det, kan koma til aa slengja
Einkoar, som trass i Damesyne hans Storjohann
vil koma til aa hykla Kristenliv og Prestekall berre
for aa faa fri Skule. Og med slike var Kyrkja
litet tent. Og endaa verre vert det kanskje sidan,
dei vil daa hava enno ei Tvang paa seg til aa
studera Theologi og verta Prestar, um dei au kann
faa Hug til anna. — Som Voni er, so hev han
no au kometi »Haukeklo»« »Luthersk Ugeskrift«
hev rivet honom meste sund. Dei er rædde sor,
at desse Gutarne, som kjem til Universitetet· deri-
sraa, skal vera mindre væl underbudde med Lær-
dom og Daning enn vanlegt er, at Prestemni daa
vil faa ein Undermun i Kunnskapar i det heile
mot dei andre Studentar, naar det kjem so i hope-
vis med halvlærde Bonder og Sveinar til Prestelcera.
,,Skomakar bli ved din Leis ,« meiner dei, deilikar
ikkje at sramvoksne Gutar skal taka paa Student-1
læra, naar dei ikkje hev voret dertil lagje fraa
Ungdomen av, so dei hev havt Raad og Tilsore
til aa ganga paa ein retteleg Skule ei 9———10
Aar, so dei kann faa rette Svipen« Dei held fram
meir Lærdomen, medan Storjohann spyr meir etter
Hjartelaget og trur at det kann bata Kyrkja mest-
Det maa vera lærde Gutar, som skal vera Prestar
no, segjer dei, og dei maa ikkje vera Undermaals-
menn for koen det skal vera, skal dei gjera Kyr-
kja sterk og leggja mot Vantrui. Gin maatte
mest koma til aa- tru det, at det fannst ikkje anna
,,Kall« for deires Augo enn det; som ein god
Eksamen og Kongebrev gjev, og dei gjer heiltupp
Narr av det aandelege Kallet, som Storjohann
gjev Brev paa og spyr, kvat det gjeld det, naar
dei kjem fram for Cksamensbordet og ikkje kann
greida Spursmaali i Græsk og Hebraisk. ——— J det
Stelle tykkjer eg berre gildt i, at det kann koma
fram sosmange det er Raad, sramfodde utav nye
friske LEtter, som ikkje alt er utfodde hell uppbruka.
Mergfulle, natursriske Vondegutar held eg ·gjævare
sor Universitetet enn kjøtlause, lærdomsfyllte og form-«
skubba Veingrindar, som hev skrukkna ihop paa
Skulebenken i Uppvekstringstidi. Eit folkelegt Hei-
melag, som kann draga Bonden aat seg, held eg
hævare enn ein kald og vyrdeleg Lærdomsmun,
som kann aga honom israa seg. — Endaa det au
kann vera noko i det, at ikkje alle Bondegutar med
Hovud bør nettupp studera. Me treng kloke Folk
baade til Bandar og Skulmeistarar. Um Preste-
skulen til Storjohann vil- byggja paa national hell
heimeleg Grunn, veit eg ikkje um. Men det veit
eg, at ein slik Latinskule som dei gjer, er hosta
trengjande· Jkkje for det, at det heng nokk Bon-.
delag att i sume Embattstnenn no au, men ikkje
altid paa beste Maaten;· for det er ofta, at
det raae og grove ved Vondelaget vert han-.
gande att, men det fine kverv som Dogg for Sol,
det vert burtslite ao Fremmindlærdom, og han er ikkje
god til aa fylla i Staden. Me treng ein Latin-
skule, som kann gjera norske Gutar til norske
Menn, som kann gjeva Fullmaal av Daning med
heimelegt Lag, som kann gjeva Folket Emboetts-
menn, som det er tent med-
Me kann vandt venta slikt av Storjohanns
Skule. Men kanskje dette Tiltaket kunde draga
andre og betre etter seg —?
ABC-Boki hans Austlid.· .
J Fedr. No. 14 er Fors. til Norigs Soga
ute og skriv eit Stykke um Vestmannalaget og O-
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
