Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
100
Fedraheimen.
19de Juni 188 0
Henderne og hjelper sram, det er umvendt, at den
militcere Aand vert det fyrste, som den kristelege
Aand nettupp skal vera Tenar til og hjelpa fram,
den kristelege Freds og Kjærleiks Gud vert etter
Tilfore nytta som ein Krigs-Gud for aa sremja
militære Ting, som er jordiske Fyremaal. Det
kunde daa likevæl vera Samanheng i det, um Kri-
stendomen daa au verkeleg vart utlagt paa ein
Maate, som dertil høvde: som ei aalmenn Samfunds-
læra, som innprentar Lydnad og eit skikkelegt rolegt
Liv i det heile. Men naar det so for dei, som er
tilkommand erad, vert haldet sull-sannekristelegeTalar,
som set det personlege Kravet fram hogt og
aalvorlegt, daa kjem Samanhenget reint burt atte,
daa vert ikkje Gudstenesta meir tenleg til berre
aa hjelpa fram Hertanken» Naar Ein vert kom-
manderad til Kyrkja, og paa Komandoveg feer Reg-
lar, so maatte Ein au venta aa saa hoyre um ein
komanderande Gud, som ikkje kravde annat enn som
alle vcel kunde’ halde. Men det er han ikkje, han
er ein Gud, som kallar og bed og korkje kann hell
vil toinga Menneskja til aa gjera sin Vilje· Der-
for vil det gange ut paa dette, at dei aalvorlege
Sjæler vil forargast yver ei slik Samanblanding,
men dei tankelause au vil tenkja, at det kann ikkje
vera so aalvorleg meint, det som vert gjort paa
slik ein Munte, og daa heve au dei truande det
paa seg, at dei toler, at Kristendomen vert gjort
til ei mindre Sak og misser sitt Aalvor i Folk-
augom.
Det er sorunderlegt, at me solengje hev tolt
dette, og ikkje freistat aa rive det upp fraa Notoin.
y.
Ludvig den sjortaude.
(Etter Dyst-)
Ludvig den fjortandes stolte Monarki vart i
hans eigi Tid og dei nærmaste Mannsaldrarne
etter honom set upp til med Undring, men sidan
lastat og hatat· Det var den fyrste regelbundne
Vyggnaden, det absolute Monarkiet reiste i Guropa,
og det synte seg her med ein Glans og ei Magt
som aldri sidan. Undringi var raadande, so lenge
Soga’stellte mest einkom med Kongar og Krig
og Diplomatik; Lastingi vart meir aalmenn, daa
dei nyare Tankar um politisk Fridom, uin Lukka og
Daning for det store Folk, kom upp, og Ein so
dømde Einveldet etter desse« "
Jamfsort med Tidi fyreaat, og dømt etter det,
som daa vart gjort for Folks Utvikling, var Lud-
vigs Monarki ein agande Bygning av menneskelig-
Storleik. Paa den Tidi oar· Frankrike Mynstret
for heile Fastlandet. Dei franske politiske Tilskip-
ingarne, Styret, Herskipnaden, Hooskikken, vart
hermt alle Stader. Fransk Kunst, Literatur, Maal
og Sed styrde den civiliserte Heimen.
72-Aarsstyret hans Ludvig X1V var det lengste
i Europa· Milloin Karl den Store og Napoleon
var ingen Drotten iFrankrikelik honom· Han var
ingen Mann med ngaavur, ingen stor Hersprar,
ikkje Flogvit paa nokon Kant, men aatte stor Ar-
beidskrast, fast Vilje og ein stod Hag. Som Men-
neskje hev han havt ein overlag stor Jnverknad paa
Folket sitt,« ikkje berre paa Politikken, men paa
heile Livet og Kulturen·
Eg ætlar ikkje aa skriva ei Soga om Usred,
helg Politik, dei aandelege Rorsluri Religion, Vi-
tenskap og Literatur; eg ynskjer berre aa gjeva i
stutte Drag eit Bilæte av sjeler Borgarsamfundet.
Det aalmenne Samsundslivet, Borgarlivet og
Folkelivet, vart litet tenkt paa fyrr. Sogeskrivingi
skildrad berre dei pvste Lag av Samfundet, Kongar,
Herfprarar, Statsmenn; sjelve Vitenskaps- og Kunst-
soga vart litet aathugad utanfyr ein liten Krins,
fyrr langt inn i det literære 18de Hundradaaret.
Daa vart Utsyni vidare. Montesquieu og Voltaire
hev framsyr andre gjort Gagn her. Voltaire sette
seg til Maal i ,,siec1e de Lonis X1V««, ikkje aa
skildra Gjerningarne aat den einskilde Maanen, men
Mannsaanden sjplv i« det mest upplyste Hundrad-
aaret.
« Men det vigtigaste Grannlaget vantad enno
for ei grundig Utgreiding Fyrr dei nye Vitenska-
parne, Nattonalakonomi og Statistik, tok aat med
dei systematiske Randsakingarne sine um Fyretid
og Samtid, raadde dei underlegaste Tankar, endaa
um dei mest nærliggjande Landshove. Daa ein
Matrikel skulde skipast under Karl ’lx (ein ny Skatt
skulde liknast ut), reknad dei Frankrik til 14,400
·gecgr. U Mit (dec var i Neyndi 7,800 U M.,.)
og gissad paa 120,000 Byar og Landsbyar med
25 Mill. Eldstader. Naar ein reknad etter Maa-
ten paa den Tid, 5 Menneskjur for kvar Eldstad,
skulde det gjeva eit Folketal av 125 Mill. Sully
(under Henrik 1v) sette ned Talet paa Sokner hell
Kommiiner til 40,000, og det var endaa minnst
12,000 for mykje. Rimelegvis hadde Frankrik un-
der Heiirik lv ikring 12 Mill. Menneskjiir, 1500
paa [:] Mili; no bur det i Frankrik 3,87«6 paa
U Mili. Grekararne og Romararne talde sine Folk
einskilt; i Medeltidi reknad dei etter Eldstader og
gissad paa 5, sidan 472, Mann for kvar Eldstad.
Alt til dei nyaste Tider hev dei reknat Folketalet
i Medeltidi mykje for stort, — plent liksom Træl-
do1n, Armod og Svolt skulde auka Folketalet. Etter
Landvinningarne hans Ludvig var Frankrik 9060
U Mile; aalment vart gissat paa 10,800, og
Vauban sjvlv vaagad ikkje aa brigda paa dette,
endaa Cassenis Mæli11gar hadde synt det sanne.
Det vart mest tykt aa vera uloglegt aa knappa so
mykje av Kongens Rike. Ludvig den x1V heldt
i 1698 ei Folketeljing, den fyrste etter Karl den
store; ho synte eit Folketal av 19 Mill.; Aalmen-
ningen gissad paa millom 15 og 20 Mill., Søge-
mannen Dubos tvilad paa berre 13 Mill. J an-
dre Land var det ikkje betre· Mot Slutten av
Stuartstyret iEngland sette Sume Folketalet iLon-
don til fleire Mill., andre heile Englands til 2
Mill. J prndi hadde England nokot yver 5 Mill.,
London gode 500,000, Paris 450,000 Jbuarar.
(Meir.)
Kristiunia, den 18de Juni.
Storthinget. J Motet siste Maandag kom
K. Motzseldts Forslag um, at Riksraadssm
ki skulde framsetjast paa nytt som Grunnlogsorslag
fyr aa koma under Avgjerd paa eit av Thingi
eiter næste Val. Formannen (Soerdrup) framsette
2 Voterings-Emne med Avsyn paa detta Forslaget:
1) »Vert aa kunngjera ved Trykken·l og 2) »Vert
aa vedleggja Protokollen««· Roll sramsette For-
slag um aa bruka den vanlege Formi: ,,3) Vert
under Formannens Haiid aa kunngjera ved Tryk-
ken fyr aa koma under Avgjerd paa eit av Thingi
etter næste Val." Rolls Forslag fekk 39 Røyster;
millom deim var merkjelegt nog Jak. Sverdrup,
som Onsdag Kvelden i fyrre Vika rpystad fyr, at
Avgjerdi av 17de Marts 1880 er Grunnlog. For-
mannens syrste Forslag fekk 52 R. mot 57; hans
andre gjekk igjenom mot 2 Røvster. Hr. K. Mos-
feldts Forslag er soleids vedlagt Storthingsprotos
kollen, der det vonleg vert liggjande til Domeda-
gen; For — gjeva Kongen absolut Veto vil det norske
Folket aldrsi. Cllest hev Thinget i heile denne
Vika haldet Mpte baade Fyremiddag og Ettermid-
dag, vedteket Tolltarifs —- med Tollauking paa
Tobakken — Herbudget o. s. b. Ferdugt kann det
vandt verta fyre Tysdagen i næste Vika.
Regjcritigi held tidt ogjamt Mere um Smin-
dagen i den seinste Tidi. Bl. Annat vonleg syr
aa yoerleggja, um det er nokot Vinstreblad, som
hev skrivet slik, at det kann vera ein Skilling aa
tena syr Rikskassa i desse knappe Tider. Det er
sjolosagt, at Regjeringi hev aa greida Heilagbrots-
bpter fyr- sin Part. For enno hev det aldri
i nokot Land voret naudsynlegt aa halda Nik-3-
raadsmote um Sunndagen, naar meundantek Krigs-
ttder· Og ei Regjering bør ikkje gjeva vondt Els-
empel fyr Aalmenningen.
Stadssysikns Bidcllkap hev fyreslegjet og
Storthinget gjevet Pengar, 2100 Krunur, til 4
Roykfortærings-Jnnrettningar i Storthingsbyggna-
den. Gartnerhus ved Slottet hev Storthinget
negtad.
UJiilitkrk-9iclltlldi hev fyreslegjet, at ho fær
koma saman ut paa Sumaren og sitja ytyver Hatt-
sten fyr aa fyrebua Herordningsforslagi· ·Jnnstil-
lingi er samroystes. Dei Medlemer, som er Em-
bcettsmenm uttalar Von um, at Regjeringi ikkje
negtar deim aa vera burte sraa Einbætti. Dag-
pengar som Storthingsmenn.
Storthingsmenuerne - Tonning, Flor
.Wennberg, Dahl, Jørstad, Rasch, Berg og
Konorv hev fengjet Heimloyve.
· Embrcttsvcrket.« Stiftskapellan L. A. Meek
er utnemnd tilSokneprest i Lenvik, Prest i Sand
B. K. Blom til do i Jbestad, pers. Kappllan
·V. E. Mossiii til do i Dvergberg, Realkan-
didat H. S. Munthe-Kaas til Adjunkt i Fred-
rikshallz Fengslsprest J. C. Muller til Prest
ved Rikshospitalet, Kapt. A. V. F. Styre-
der til Post-Ekspeditør i Steinkjer og Postsull-
megtug H. J. Hansen til do i Vodøy.
Blmld dei ·40 Storthingsmenn, som rpystad
fyr Soerdrups Promulgationsforslag i Riksraad-
sali, var inge1i Bonde, men 6 Repræsentantar
fraa Landdistrikt: Saksorarne L. Smittog Stat-
tebol, Fut Flor, PensjonistK. Motzfeldt, Han-
delsmann Berg og Brutseigar L. Jensen· Dei
andre 34 var Bymenn. KvisiJr vil ikkje Bymenn-
erne vera med aa verja GrunnlogiY Vanleg
fyrdi dei meiner, at dei i alle Saker bør roysta
onnorleids enn Landmennerne. Liksom Storthing
og Regjering ligg i ceoeleg Krig, so skal og By
og Land standa mot koarandre som tvo olme Uksar.
Det er norsk Bymanns-Fedralandshug.
Storthingsveterancn Arnc Baggrr11d, Sene-
mann i Nprdre Land, er daaen. Han var fodd
1805 og matte paa alle Thing fraa 1845 til 1877.
Han stod stødt paa same Sida som Ueland og
Sverdrup.
Dct svenske Blad Figaro skriv, at naar
Ein ser paa den Stangske Regjeringi og det litle
Slenget, som styd henne i Kampen mot Folkevil-
jen, kjem Ein til aa tenkja paa det Slags Folk,
som fyrebiir Umveltingar og so »forbinast« yver
deim, naar dei kjem. Sigrar republikanske Mei-
ningar i Norig,so fær dei Konservative skjota Skyldi
ikkje paa Soerdrup, ikkje paa Bjornson, ikkje paa Jua-
bæk, men paa den Stangsfe Regjeringi, meiner
Blodet: for baade syrr og no hev -ho sett fram so
radikale Grunnlogsorslag, at ingen i Landet er so
radikal som ho. —— Dagens Nyheter upplyser, atdei
Royster, som er komet fram i sume svenske Bal-
strævarblad, inkje hev med Folkemeiningi i Sverig
aa gjera. — Gøteborgs Handelstiduing segjer reint
ut, at det svenske Folk hev djup Samhiig med det
norske Folks Kamp fyr aa halda si RiksforfattningL
Det danske »Morgenbladet« kallar Stangs
Regjering »affceldig" og domer Paafundet um det
absolute Veto som en ,,taabelig Doktrin.«
Maaitdiig Morgonen saag dei ein Elg paa
Gaustad, 72 Mil fraa Kristiania· For eit Par
Aar sidan tok ein Elg seg ein Svipptur endaa
innum Bygrensa.
Til Festningsarbcidet i Drebaksund hev
Storthinget i Dag negtat aa bevilga nokot.
Grimsgaard fyreslog fyrst ——— som Regjeringi ——
Kr. 330,100, og sidan Kr. 100,000; men det
fallt. ,
Trykt i Ringvolds Boltrykkeri·
Kriftiania.
(Jernbanegata No. 6.)
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
