Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
Fedraheimen. -
Vris sur Fjordungaaret Kr. 1.10
med Porto og alt. Betaiiiig fyreaat·
Gii Mad aat dei norflie Folket.
Lysingar kostar 10 Øre Petitliiia,
og daa etter Maateii fhr større Bokstavar.
,·J«""No. 27JZ—
CLanrdag den 3die guki1880. i
4. Aarg.
- ––·–«- -.-.—. - «»- – -.-. ,..-»— –– -— -, - -»——–-»–-.–»»—–MV«»»—M
Jlm Signrdssou.
(«Slutten).
J Lærdoinsvegen var JonSigurdsson millom dei
beste. Dei Bokerne, han hev gjevet ut elder voret
med aa gjeoa ut, er snart sagt futeljandex Det
var Folkebeker, Utgaavur av gamle norrone Skrif-
ter, Statistik, -Logverk, Skaldeverk og lærde Verk
av alle Slag.
han ein kaar. Konrad Maurer segjer, at «han
. hadde so god ei Syn, at han las Handskrifter mest
like godt, anten dei fyr andre var tydelege elder
ulesande, og Maalkjensla hans var ser i Lag glogg".
·Han havde.heile si Tid eit Emhcette ved den
Arne-Mi3vnussonske Buk- og Handskriftsamling;
sjelv hadde han ei Handskriftsamling paa 2000
Codices (Hefte, Vind) og ei Boksamling paa·5000
Veien Desse Samlingarne hev no Landet hans
kanpt· J hid jSlenzska bhkmentnfslag var haii
Formann til sin doyande Dag og dreiv Samlaget f
godt upp; i det nyeT11joc1vjuarf61agjd hadde han
og mykje aa segja; paa Thingvalla-Matet i1873
gav dei honom Aarslan av Samlagskassa. Al-
thingsmennerne kosta eit stort Olie-Vilæte av ho-
nom, Jslendingariie i Kanpenhamn fekk istand eit
Pokrcet av honoin i Steintrykk» og i Sainband
med Landsmenn heime leet dei desntan den norske
Vilcethoggaren Brynjuls Bergslieii hogga ei
Marmorbhsta av hononi til aa setja upp i Al-
thingssalen.
All den Rett og Fridom, Jsland i desse Ti-
der hev vunnet, hev det Jdii Sigurdson aa takka
fyre:
stesfulen, Handelssridomem Lcekjarverket, Post-Ei111-
stip .o. m. ni. Og det var ikkje berre Politikk,
han dreiv med; han arbeidde likso hardt med Peii
og Munn, syr aa hjelpa npp Diteringsvegjer og
Livemaate. Ein Jordbruksskule vilde han havt;
men det var ikkje Raad til dess, og so fekk han
utvegat Hjelii aat dei, som vilde læra Jordbruk i
Utlandet. Det var og han, som fekk fleire unge
Jslendingar til aa sokja norske Landhruksskular.
Han visste, at Samhald gjev Magt, og manad
Landssolket sitt til aa skipa Samlag til baade det
eine og det andre Formaalet. Samliugsianken og
Sansen fyr tjodlegt Liv var altid sterk hjaa ho-
nom. Det, han totte Folk kunde gjera sjolveutan
Hjelp av andre, vilde han og, at dei skulde gjera,
og naar Landsmqu tidt nok kveiii og kvinkad
hver streng Natur, Armod o. dl., var han ikkje
sein med aa leggja deini det paa Hjarta, at det
var lite karslegt aa sutra yver det, som ikkje kunde
brigdast. Den, som talad med Jdn Sigurdson
elder fekk eit Brev fraa »honom, kjende seg som
staalsett ved det, og mange hev honom aa takka likso
vel fyr sin FramgongiNcering og Velferd som syr
deu Riksskipiiad og det Folkeliv, han hev voret
fremste Maanen til aa skapa. Seg sjelv tenkte
han minst paa og hadde det helder trongt, til dess
han sekk Ærelen av Althinget.
. leg um Munnen hans.
J aa lesa gamle Handskrifter var »
Nyreisningi av Althinget, Skuleboti, Pre- -
«-».–V « MM»»· -«.«-.-»V»»—
Jdn Sigurdson var ein drusteleg« Mann aa
s · sjaa til, medels høg, vel lemad, fager, med rauft
Haar og Skjegg, som var dokkt bruut, men tok til
aa graana alt i 40 Aars Alderen· Likevel saag
han helder ung ut, og ein venleg Smil leikad van-
Naar han vakt motsagd,
kunde Ein sjaa paa honom, at det gjorde honom
vondt;.meii han synte ikkje«Vreide. Helsa hans
var god til i Aaret 1869; daa fekk han Gikt i
hogre Handi og Steinsott. Siste Gongen han var
paa Althinget,i 1877, var han klen, og vart ikkje
betre sidan. Haii do·7de Decbr. 1879·
J611 Sigurdsoii gifte seg i 1845 med Sysken-
barnet sitt, Jngebjgrg, Dotter hans Einar Jesus-
son. Kaupmann i Roykjavik. Deihaddeikkje Born,
- men tok til seg ein faatek Gut, som dei heldt fram
til Skule og Lærdom, og som no er Sysselmann.
Jngebjnrg Einarsdotter livde berre 9 Dagar lenger
enn Maaneii sin. Dei vart heimfnrde til Roli-
kjavik baae tvo um Vaaren 1880, og vardt grav-
lagde under aalmeiin Sorg og paa eiii storvyrdeleg
Maate. · ·
Den tyske Lærde Konrad Maurer skreiv: «Eg
saknar Jdn Sigurdson som ein av dei aagjætaste,
vyrdnadsverdaste og største Menii, eg nokotsinn hev
kjenut·’. Det same segjer alle hans Landsmenn og
mange Utlendingar. Jamvel me Nordmenn hev
Grunn til aa vyrda hans Minne; han tok altid
vel imot Nordmenn, som vitjad Huset No. 8 paa
Østervold, der Jslendingarne hadde sin Samlings-
stad,« og han fylgde vaar Framgang med stor Sam-
hug. Haii var Medleiii ao Det norske Samlaget;
han skynad, at Norig kunde ikkje verta det, Riks-·
skipnadeii gjev oss Lovnad um, fyrr me reiser heilt
upp til Magt att vaar Folketunga. Det var .i
Takk og Paaskyning av heile hans sagre Livsverk,
at Det norske Samlaget og var med millom deim,
som lagde ein Minnekrans paa J6n Sigurds-
sons Kista« "
Ludvig den fjortaudc.
(Framhald).
Louvois var ein hard, hugtraa Mumi, med
Vilje og Arbeidskraft som Jarn; han skapad den
moderne Heren. Hans Maate aa fylka Hersolket
paa i Vataljonar, Regiment og Vrigadar, den
faste Krigstukt, han innfarde» Herbunaden, Væv-
ningi, Utviklingi av Artilleriet, Ovingarne» Myw
stringarue, — det vart hermt alle Staden Han
byrjad med den Maaten aa -l)yggja Magasin elder
Forraadshus allestad rundt Grensurne, so Heren
kunde faa Upphald fra dei; Heren kunde dermed
røra seg friare, og det gjekk desutan daa an aa
halda større Herhopar saman. Fyre Krigarne hans
Ludvig var Herarne mest aldri yver 50,000 Maan;
den Here11, som Henrik 1V—vilde byrja Usreden med
Austrikemed, var paa 36,000. No vaks dei einskilde
HerarUe til 100,000. J dei siste Krigarne heldt
ÆW-AVM«—«W«V««M–«»
Frankrik upp til 450,000 Mana. J Staden for, at
dei fyrr leigde Her-folk, vart det no innfort Ut-
·fkrivning, som hellest vekkte stor Jammer millom
Landsfolket; serleg galdt dette um Herferdei—iie til
Jtalia, som det vart sagt, at Ingen kom heimatt
ifraa· " Meii Kongen leet seg telja til aa tru, at
Folket gjekk med Eldhug i Krigeii sor honom.
Likso store og gagnlege Umbeter fullsorde
Colbert paa ein annan Kant: i Riksens Hus-
hald og Pengestell. Alt Sully hadde uttalat Galan-
setningen aat det inoderne Nikshushald: at det
framum alt annat galdt um aa auka Skattekrasti »
hjaa Folket. «Vil Ein gjera Styrareii veik, maa
Ein gjera Folket vikt". Colbert gjorde Aalvor av
denne Tanken: fann nye Vegjer aat Arbeidet.
Han hev med Urett voret skuldat for aa vera for
glad i Versetoll og for aa vera Skapar av Mer-
kantilsystemet (Verjetoll-systemet, Protektionssyste-
met). Disse Freistnadar paa aa halda Pengarne
i Landet som Kjelda til all Magt og Rikdom skreio
seg alt fraa Karl V og Spania og hadde der ifor
lengje sidan ført til dei urimelegaste Aatgjerder. ·
Colbert gjorde Toll-verket greidare, strrevad for aa
faa heilt hurt alle Tollgrensur innanlands, bygde
dei syrste store Kanalar, Hamner og Aalmannve- f
gjer, skipad Handelssamlag, fremjad Sjvferd og ·
Handel, kallad til Liv med lysande Fylgder ei Rad
av nye Arbeidsgreinerz og under alt dette hadde
han aa stridast med ikkje berre Skort paa Pengar
og Arbeidsfolk, men med eit hardnakkat Motsiaiid
av Samlag og «La«ug» i Byaisne og av· nedervde
Vanar. At han som Finansminister allstadt maatte
tenkja paa nye Raader til aa faa inn Pengar, var
ikkje hans Skuld; for Utgisterne hadde han ingen
Jnnverkuad paa, som han sjolv vedkjennest. My- "
kje av det, han fekk gjort,· vart sidaii oydelagt,ved
Hiigeiiot-Forfylgiiigi, llfredarne og Skattetrykket.
Men Velstanden og det heile Arbeidsliv hev bygt
seg uppatt paa det Grunnlaget, han lagde iFred,
og han maa altid reknast med til Grunnleggja-
rarne av det moderne Borgardomet
Alt ved Tiaarskrigen fraa1688—97 hadde
Landet vortet sterkt tomt for Folk og Pengar.
Jntendantariie klagar i Bodskatii sine fraa 1698
yver, at Folketallet minkar, og at det er Nedgang
i Jndustri og Jordbruk, men at Tiggarar og Dri-
varar aukar til, Folk meiner, at 400,000 Pro-
testanter hev saret or Landet, daa Religionsfri-
domen vart avteken og den hjartelause Forfyl-
gjing kom istaden. " Oki desse Protestantarne var
med dei rikaste og dristigasie av Byfolket« · «Rik
som ein Kalvinis » sagde dei i Frankrikiden Tidi.
So inykje mindre kunde eiu 4 Aars Fred faa Sa-
kerne i Skikk att. Under den spanske Erve-Krigen
steig Useldom og Uppleysning til ei gruseleg Høgd.
Handelen paa Utlandet var liten daa motno.
I -1715 var Jnnforsla i Frankrik71 Mill. Franks
og Utforsla 105 Mill., i 1869: 2962 Mill. og
3390 Mill. Franks.
So sterkt gjekk ikkje Jordbruket skam. Lite-
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
