Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
138
Jedraheimeu.
28de August 1880.
Kristiania, den 26de August.
Paa Graatenmoeu skal det i fleire Aar ha
voret ymist Ustell. J Aar var det nok iZEkje b"etre.
Millom deiTing« som vekkte Piisnggje’bkand Sol-
datarne, vert nemnt Matstellet og Jnnkvarteringi.
Maten vart stellt paa ein slik Maate, at han rauk
sull av altslags Bos og var lite fyseleg; Tjeldi
hadde sraa fyrstunde berre Jordgolv med litt Hiilni
yver til aa liggja i, og der skulde daa dei arme
Gutarne sova og dera, baade i godt og vondtVer,
ja um Golvet stod som i Flau111, som stundom
skal ha hendt. Sidan vart det lagt Fjoler ovan-
paa Marki under Halmen; —— Hjelpi var vel ikkje
stor. Slike Tiiig kunde just ikkje setjci Folki
Godlag, og so kom det andre Ugreidur til.
Etter ein Jnnsenda1· i Dagbl. var det 4
Kompani, som ekserad paa Moen Avdesse hadde
dei 3 fyrste berre snilde og greide Offiseiar, so
der gjekk det etter Maaten godt; 4de Kompani
derimot hadde baae Slagi. Kapteinen der heitte
Løvenskjold; det var han, som forde den store
Kampen med Sabel og Stige mot Prwsideiit Stie1«-
drups Potriet; hellest skulde det og vera ein nokso
rimeleg Kcir. Men Premierlohtnant Aas var
den som nok var Skuld i det meste avllgreidnrne
paa Møen
Loytnant Aas var ein raa, ngodsleg Kind
Han dreiv Soldatarne sine som Onkjer i den fæle
Vermen, til dess dei stnpad i Bakken, er det sagt.
Og gjorde dei aldri so lite galet, elder vardt dei
so troytte, at dei ikkje kunde fylgjci med, so svor
han og glefste og bannad paa dei som ein Vill-
tprk «Din Sata·nl« «DinDeevell« «s·DitNautl»
«Din Tosk!" o. s. fr. alt i eit. Eiii titong var
han endaa so uvhrden» at han treiv ein troytt
Syndar av ein Soldat i lstora, drog honom npp
etter Dyresnippen og slengde honom hovndstup i
Bakken«). Slik Aatferd, som baade var ulogleg
og umenneskeleg, kunde ikkje annat enn eggja Sol-
daten upp« Dertil kom, at det gjekk eit Ord mil-
lom Soldatarne um, at dei ikkje fekk den Maten,
dei skulde hava; ein Farer skulde hada den Skik-
ken aa selja snmt av Smilet til ein Restanrator
og stikka Pengarne i si eigi anme. Jngen Ting
kann eggja Folk meir enn slikt.
Jviir Mortenfon ekferad i 3die Kompani.
Han hadde skikkelige Overmenn og var sjolv eiii
«) Soldaten oardt so npppst og sinnad, at haii rende
paa Leiytnanten med Bajonetten, vert det fortalt, men
vart fangad stratst og fet i Holet· Løntnantenslapp.
flink og lpdig Soldat. Hiiii er — som mange av
Lefararne vaare vil vita — ein framsifraa gods-
leg og hyggjeleg Kar; alle likad honom. Det ei-
naste, som Kapteiiien hans kunde fegjci paa honom,
var, at han brukad Telemaal, naar han «instrne-
rad« (underviste) Soldatarne — for han var
Halvtropsjef —; men han brnkad ikkje Telemaa-
let til Kommando-Maal, som rimeligt kunde vera;
berre ein Gong forsaag han seg idet Stykket, men
rettad seg strakst, daa Loytnanten sagde fraa um
det. Men mange av dei Uting, som han saag og
hoyrde paa Mer, helst fraa 4de Kompani,eggjad
honom upp; han totte slikt var Uliklegt og ufyse-
legt, og han meinte, at Soldatarne ikkje burde
finna seg i det, daa det baade var umoralskt og
nlogle.gt. Dette gjorde at han kom upp i Ufora:
Guteti hadde Hjarstelag moralsk Sans og — Pligt-
Kjensla
Dem det stod seg som verst i tde Kompani,
fortel Hr y i Dagbl., skreiv Mortenson — etter
Saniraad med fleire i det Kompaniet —— ei Upp-
maning til Loytticitit Aas tikkje nokon «Klage")
og bad honom verii nokot meir rimeleg og serleg
ikkje brnka alle desse stygge Fantordi mot sine
Undermenn. Dette Brevet tok han so med seg
burt-til 4de Kompani og las det upp for aa faa
det godkjennt. Og deretter sende han Brevet inn
til Loytnanten Dette meinte baade han og dei
andre var pleiit etter Reglementet, og dertil i seg
sjolv ein god Gjerning Dessittan hadde Morten-
son skrivet eit Pcir Bre11 um Graatenmo-Eksisen
og var ærleg og uvarleg nok til aa vedkjenna
seg, at han var Forfattaren
Mortensous store Synd var altso for det
syrste den, at han hadde «sa1n-raadt seg» med an-
dre Soldatcir nm Tiiig, «som kunde vekkja Miss-
n,ogje;» det var «Upprør", det — meinte Gene-
ralen ialfallz og for det andre den, at han hadde
skrivet — nei, at han hadde vedkjennt seg aa
ha skriver — eit Brev elder tvo i eit Blad med
Kritikk av Tilstand og Tilburder paa Moen
Dciii General Lssergelantss kom, vart det Kritik-
«) Det var ikkje den gamle Wergeland, Statsraad heri
voretz det oar fyrr-oerande Oberst O. O. Wergelaiid,
haii som i si. Tid gjorde seg io ille likad i Kriftians-
sand, og haii sont i Aaret 1873 kallad norske Boiider
for «vore (I: Herr-is) Fiendar« (sjan Bilazi 9 ved
Indst. S. Ro. 118 for 1875). Deiiiie O. O. Werge-
land er merkjeleg nok Bror ao —— — aa nei, lat oss
ikkje nemna so stort og fagert eit Namn her.
forhør, og ved Mynstringi heldt Generalen ein
Tale, som i mange Maatar er morosam og ikkje
altfor klok. Um M«1t-ciirilet forklarad Generalen,
at det ikkje var so ille som Ordet gjekk; det var
ikkje etande Feitt, som Fureren hadde selt. Um
det som Mortenson hadde skrivet iBrevet, at Sol-
datarne ved ein Gudstenest svrft hadde fenget Lov
av ein Kaptein til aa setja seg ned, og at so sidan
dei, som hadde sett seg, fekk Skrubb for dette av
eiii annan Kaptein, gav Generalen den Forklaring,
at naar gamle Kapteinar kunde orka aa staa, so
kunde Mortenson med; um Loytnant Aas sagde
Hr. O. O. Wergeland, at det var no ikkje just
rett aa skjella Folk ut og brnka sterke Uttrykk
tbannas paa dei; men han var fteid paa, at Man-
nen — kvar Gong hadde tregat det saart
etterpaa, og· det var dessntan so menneskelegt aa
inistaka sig
Dagen etter vart Mortenfon og tvo andre
fordi! under Arrest til Kristianssand Fleire an-
dre av dei, som hadde voret med paa Brevet, leet
seg i siste Stundi skraana til aa svikta, og det
vart daa berre desse tri, som komiNaudi. Mor-
tenson hadde viljat hjelpa Kammeratarne sine til
deira Rett; no fekt han Loni — paa Norskt.
Det er fortalt, at eiii Kaptein kom burt-til Mor-
tenson paa Brhggja, daa han skulde nmbord, og
sagde nokot til honom nm, at «dersom han berre
vilde beda Generalen um Forlatelse, fo visste han,
at han slapp«; — dei gode Herrarne hadde nok
alt fenget si Kjenning av, at dei ikkje hadde faret
so klokt aat i denne Saki som dei burde. Men
Mortenson svarad paa sin Maate: "Nei, eg hev
tenkt aa taka ein Tur til Kristianssand lell, eg,
og so reiser eg likso godt no, for fo reiser eg frittl«
Dei kom til Kristianssand; lKrigsrettvartsett
og Doiii fellt i slik ein Fart, at Folk hev gjort
seg mange Slags Taukar um det. Ved Krigsret-
ten foer den Justemnde ingen Sakforarz Retten
sjolli vert sett for Tilfellet, og det segjer seg
daa sjolis, at han vert sett med paalitelege Folk.
Kor mange Vitne som er avhoyrde i denne Saki
veit me ikkje, svirrt mange kann det ikkje vera.
Men kva trengde dei Her1«(ir til Bitnemaalii —
Domen vart fellt, og Domeu var so streng, at
Eiii kunde trn Jvar Mortenson maatte verii ein
Berserk og ein Upprorar reini««s« Hiiii vart dømt
til einsamt Feugsel i 25 Dagar.
Whev daa og gjort denne snilde godslegis Gli-
ten til eiii «radikal Opoigler« av dei oerstel
Coluinba.
Korsikansk Forteljiiig etter Prosper Merimee.
(Framhald).
Daa Tidi til aa sova var komi, gjekk dei tvo
unge Gjentnnne inn i Rome sitt. Mea Miss
Lydia lae av seg Hals-hand, Armband og Øine-
dobbar, saag ho at Columba drog frani rinder
Kjoleti ein langvoren Titig, mest som ein Stan,
men likvel med eit noko ulikt Skap. Colnmba
stak Tingeii vart og mest laynlegt inn under Mes-
zaro’eii, som laag paa eit Bord.
paa Kne og bad høgtideleg· Too Minuttar etter
laag ho i Sengi. Miss Lydia var overlag for-
viti, og langsanci aa klae av seg som ei ægte
Englandsdotter; ho nærnia seg aat Borde, og
meddi ho lest leite etter ei Naal, lyfte ho upp
Mezzaro’en og fekk sjaa ein helder lang Dolk, un-
derleg prydd med Selv og Perleiiior: det var eit
gamalt Vaapen og med stort Verd for ein Ven
an Vaapeii·
»Er det Vruk her, at Koeiide gjeng med ein
slik i Belte««» sae Miss Nevil smilande.
»Det trengst vcelz heri er so mange ukhndte
Folk«, svara Colnmba vis sukka.
»Men vilde De i Renndi hava Mod til aa
gjeva slik ein Styng ?««
Miss Nevill stakk med Dolkett i Haandi ut
Sia lae ho seg«
i Lufti ovanifraa og nedyver, som dei stikk paa
Teatre.
»Ja, um det vai« naudsynlegt til aa verja
meg sjolo hell Vener«’, sae Columba med fitt sgte
og musikalske Maal. »Men det er ikkje slik, De
skal halde Dolken; De kunde saare Dijkk sjolv,
dersom den, Stahteii var tiltenkt, drog seg nnda·’.
Ho reis upp, so ho sat. »Sjaa her, hald slik,
naar De gjev Støyten3 daa vil han oera til
Ulivs· Lukkelege er dei, som ikkje treng slike
Vaapenl««
Ho sukka, la Hovnde til Piita og leet att
Aitgo. Eiii skulde iktje knnne sjaa eitHooudmeir
fagert» meir ædelt, meir jomfrnlegt. Fidiris kunde
ikkje ha ynskt seg eiti annan Model, daa haii
hogxsde ut Minerva
Vl.
Det er for aa retta meg etter ein gamall
Regel av Horatssy at eg slit med ein Gong hev
kasta meg midt inn i Forteljiugi. No, mea alle
sov, den fagre Coluinlm, og Obersteii og kDotter
hans, vil eg nytte. Hove og forii stareit inn i
visse Smaasthkkje, som han bnrde kjenne til, um
han vil arbeide seg lenger inn i denne sanne Sog;ki.
Hiiii veit det, at Oberst della Nebbia, Far aat
O so, vart drepen; no vert ein ikkjik drepen raii
Korsika som i Frankrik av den forste den bedste
ryntde Galeislaven, som paa den Magten vil hava
Tak i Pengaune dine; — ein vert drepeii av sine
Fiendarz Grnnnen til, at ein hev Fiendar, er
ofte vand aa segja. Mange LEttest« hatar kvaran-
dre av gamal Vane, og Soga um deu upphavlege
(sirnnnen til Hiite kann vera heiltupp apgloymd
Deri YEtti, som Oberst della Rebbia hoprde
til, hata fleire andre, men ser-i-Liiii Varricini-
LEtti. Nokre sae, at ein della Rebbia i det ltide
Hundradaare hadde forført ei av Barricini-Ætti
og fylgjeleg hadde fengje sees ein Dolk i Live. av
eiii LEttitig aat den krenkte Dama. No var det
andre, som fortalde Siiki ounorleids: ei della Ned-
hier-Dame var forført og ein VarriciniOJJiann dre-
ven. So invkje er visst, at «der hadde runne
Blod millom (tjardanne«, som dei segjer for eit
gamalt Ord. Likevel hadde dette Mord mot
Skikk ogBrnk ikkje dregje andre etter seg. Dette
kom seg av, at baae Ætterne var like bardt for-
svlgde av (93e11ua-Stvre, og daa dei unge Folk hadde
fare or Lande, vart Ætterne i fleire Led verande
utan daadfore Reprassentantar Ved Enden av
siste Hundradaare var eiti della ?)iebbia-Manni
neapolitansk Tenest som Office1«. Han koni ein-
goug i eit Verdslian i Trastte med nokre Solda-
tar, som millom andre Skarvord kalla honom ein
korsikansk Geitehjuring Han drog Verja, men
aaleine mot tri hadde han vel fet Soli for siste
Gongen, um ikkje eiii framand Kar, som just var
i same Huse, hadde ropa: «Eg er og Kotsikanar",
og stellt seg ved Sidci. Denne Framandkaren var
-
· —.—· –.— —––—-——«.–s-—-
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
