Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
25de September 1880.
Jedraheimem
Om dæ andre, so er me ovlezz leide for, at aller-
helst dei sont styra ikkje kann skyna, at dæ ligg i
Tidi aa faa fellt Kongedome og faa Folkedome i
Staden. Liksom ein some Tider kann kjennc1, at
dæ er Tore i Lufti, endaa ein ikkje veit, for snart
eller kor hardt ho kjem, so kann ein i denne Tidi
skyna, at dæ ber imot Falle for Komjedonce, en-
daa ein ikkje veit kor snart, eller kor braadt dce
skal ramla.
Den Aand, som er i Tidi, syner os, kva for
ein Veg den nstanselege Straumen gjeng. Dce er
ikkje ovleg lenge sidan, at dei tenkte Kongeii var
baade heilag og nandsynleg, og om nokon hadde
sett fram Tanken om aa faa bort Kongedvme,
hadde dei kalla honom gudlaus og faarleg, og han
hadde ikkje fengje den minste Tiltr11. No er dæ
ikkje so meir. Ro held dei for, at Kongen er ei
syndig Menneskje, liksom andre Aander-, omkledde
mæ Kjet, og dæ som verre er, mange meina, at
Konge-Styre er mvkje klenare enn Folke-Sty1·e, og
dei som meina dee vert sleire og fleire til kvart
Attr, om ikkje til kvar IV som gjeng. Naar dæ er
Snakk om Minking av Hær-Tyngslerne og større
Velstand hij Folki, naar dei heldt Fred 1næ
kvarandre og fekk kaupa og selja fritt mæ kvar-
andre, so seer ein jamt dæ Svare: «dæ vert ikkje
« noko av, fyrr nce faa Republik, for Kongen vil
leggjii ei endaa tyngre Vnrd paci oss-, og han heve
Medhald av »dei store«, for dei vil hava dei store
Lonerite sine«. So segjer Aalmugen, men me ser
herav, kva Fleirtale av Folke tenkjer. Deri same
Mistru til Kongedoiiie og Tiltrit til Folkedo"iiie
kann ein faa hoyra, naar Roda er om Gjenom-
forsingi av andre nyttige Betringar, som hjelper
til deii rolege Framgang, men sannt aa segja
hedrer ein denne Mistru og Tiltru oftast og-aal-
vorlegast, naar ein talar om den kjære Fred og
om Hærstelle, som baade yngre og eldre er sinte
paa, og denne Tala er vorti sterkare og sterkare i
dei siste Aari. Herav kann me tydeleg sjaa, at
om eit Sttjre driv igjenom Logjer, som ankar
Militær-N«yngslerne, so er dæ ein Maate, som vil
hjelpa til, at Folkedoiiie vinn fram No vert
Hjcirto meir okj meir kalde for Kongedome, og varmare
og varmare for Folkedoiiie, men denne Kjensla er
roleg, ho kjem ikkje fram i Gjerning Vert dei
Tyngslernq som ligg paa Folke endaa tyngre, so
vert den indre Drifti stridare og kjem til aa fmi
ei ytre Foriic. Otti deri vert roleg eller dæ bryt
nt, dce maa Framtidi syna.
Noko anna, som likso mykje gneg paa Noti
til lKongedvme er dæ, at eit Styre jamnt segjer
, nei til Logjer som dei folkevalde heve vedtekje til
(-5)·jenomføring av vigtige Betringar. Detta er fo
naturlegt og like til, som at tvo og tvo er fire.
Den som arbeider mot ein strid Stranm og vil
stansa honom, han kan nok for ei Stund faa ho-
nom til aa standa still, og Born er ikkje rasdd for
detta, men vel vitnge vaksne« for dei veit, at
Styrken ankar, og han vil tilslut brjoni ne Demmorne
og gjera mykje stor1«e Skade, en om dæ ikkje hadde
vorte sett nokor Demme mot heile Straumen, dei
veit at den, som gjeng imot Stramnen, snart kjeiii
til aa bliva", men at den som freistar aa lempa seg
og halda seg oppe, lenge vil knnna berga seg.
Eiii slik Strid mot Straumen heve nok ikkje dee
svenske Styre freista, men dee norske, er dce ikkje
fritt for, heve gjort dee. Ti er dei an meir bog-
nnrlte i Noreg en i Sverige til aa vedkjenna seg
Trtii paa Republikken, og di meiner dei, som ellest
er Vener av Styre, men som agta-paa Tidi og
den megtige Folkeaaiidi, at dee norske Styre vilde
hava tekje klotaste Luten, om dee hadde gjengje
nnepaa den Grunnlogsendringi, som dæ norske
Stortinge hadde tekje, og som der er skrive so
niykje om — og dæ sama tykkja me an. Me er
glad i Fredeii pcia alle Kantar, ogso Freden mil-
loin Stt)re og Folk, og me likar dæ ille baade at
Str)re set seg hardt imot dæ Krave, Folke gjer,
paa vigtige Betringar i. Riksstelle, og ogso om
nokon uvyrde krev Jnnnferingi av Folkedome
Men me veit, at dæ siste er mindre faarlegt, for
See heftar meir en dee sknndar paa ein braad
Omston dce fyrste derimot ankar Krafti i Striiu-
men, so at dæ visst nok gjeng »fö1s fort".
Me veit au, at Tidi snart er der til at
Kristendomen skal vinna Siger paii Jordi, so dæ
vert gjort av baade mæ Statskyrkja og Kongedome
og andre heidne Etterleitior, og difor er me ikkje
av deim, som vil bruka Magti til aa faa ne
korkje dæ eine eller die andre. Me veit at dæ
gjeng likevæl, og at dæ ikkje kann ganga onnor-
leides. Me vil berre vara- baade dei stride Par-
tarne, som er so framfuse at dei ikkje sjaa sin
eigjen Bate, og beda deim som stend hvgt: Stell
dykk so mæ Folke, at dei, om de stend attmæ,
ikkje er rasdde, men segjer dæ, dei tenkja, og lat
FolksensTanke verta kjetid paa hogaste Staden,
for dæ er altid baade for Far og for Vorn betre,
at Fctr steller seg slik med Vorni, at dei vaaga
segja honom Tankarne sine og let honom faa vita,
hose dei liva, eit at dei skal tigja still, eller i
Ord og Gjerning skrymta, naar han til Stadar,
og berre for andre syna seg slike dei er.
P. N.
Krisstinnin, den 24de September.
«Jngcn, ingcii Moders Sjæl kan slaa til-
gavns en Dod ihjel«, stend det, og dei gamle Seg-
nerne lærer det same. Vek fyrst ein Dauding til
aa rora paa seg, segjer dei, so er han seigare enn
alt seigt, og det skal vera ein klok Prost, som
manar honom i Jordk. Vokot likt kann Eiri se-
gja nm dande Tc111k(1r; for dei kann og spokjci
stundom. Det gjoymer seg burt i gamle lKjella-
rar og gamle Borgjer; Ingen veit nm dei, slik
dei gjeng der og tuslar; men so dukkar dei fram,
braadt og utenkt, kjem stigande stive og stygge
gjenom lange Bladbolkar, ringlande med Bokstciv-
Lekkjur og blaasande paa Tutarhorn; ingen veit
kor dei kjem isfraa, ingen veit kor dei vil av;
men Folk nndrast og slier Kross for seg og segjer
Mami til annan: «men Her-t-e Gud, er denStyg-
gedomen til enno?" ·
Og so kann Eiii slaast med dei. Eiic manar
dei burt fraa ein Stad; men best som det er
dukkar dei npp paa ein annan. Bleikare, veikare,
meir snikjande sog meir ræddez stundom hev dei
skift Himl; men Eiit ser, at det er dei same.
Slik kann Eiii jaga dei fraa Stad til Stad, len-
ger og lenger nm i Avkrokar og Avhol. Det
skal ein overlag god «Prest« til aa mana dei i
Jordi; dei lyt helst dovna bnrt av seg sjelde.
Og naar dei endeleg er avkomne, so er det ingen
som hngsar, kvci Tid det hende.
Minnest du «(83oteborgsposten" her i Vinter?
Lnin kom skranglande med denne gamle Tanken,
at Norig var eit hærteket Laitd, og at Svenskeu
var vaar ovste Herre og Husboiid. Deii Tanken
veit du koni til Verdi den 14 Januar1814i
Kiel, men doydde strakst han var fodd, og vart
ikkje skikkeleg nedgraven; difor gjekk haii der inni
Sverig og spogte i mange Aar. Hcin vartmanad
og driveit fraa Stad til Strid, meir og meir inn
i Avkrokcir og Avholk tilslutt kunde han berre visa
seg i slike Avhol som Geteborgsposten og Mor-
genbladet. No vart han «lesen hver» so sterkt, at
han kom bnrt att med det same, og Folk trudde,
haii var daud for Aalvor. Ja, han var dand
nok; men Fred i si Grav, det hadde han endaa
ikkje fengje For i desse Tagar dukkar haufram
att. Jkkje i Stierig lenger, og ikkje iNorig held;
der vaagar han ikkje meir aa visa seg. Hiin hev
mist Magti si her og det hev vortet for ljostikring
hoiiom. Sogci hev lyst npp paa dei Tusterne,
der ha11 sfyrr spotte; nohev han gjot)nit seg av i
den myrkaste Vorgi som finft i Stockholiit — og
so heri han eit Gjoymsle her i Kristiania med;
men han fer til.Utlandet, naar han vil syna
seg. Sist spokte han i Hambnrg og i Kjobeii-
havn; der viste han segi »Vorsen-Halle« og idet
danske «Dagbladet".
Brevskrivaren fraa Stockholiii til Kjøbenhain
prøver aal slaa i Danskarne den Regla, som han
hellest hel) hotyrt av Nordmenm segjer han, — at
Storthingsfleirtalet berre hev med seg eit Min-
dretal av Folket. Eiii maa liva djnpt nedstengd ’
iein Stockholmskjellar for aa kunna trn slikt.’
Og so fortel han i det same, at dersom Folke-
fleirtalet heldt med Storthingsfleirtalet, so maatte
Striden millom Storthinget og Kongemagti enda
anten med Revolntion elder med Statsknp (Um-
veltning nedanisraa elder ovanifraa). Men kjem
det til det, at Kongemagt og Storthinkj kjem reint
i llgreich med kvarandre, so vert denne norfke
politiske Strideii ei Unionssak, meiner han.
Det vil segja: so maa Sverig avgjera Striden.
Og Fleirtalet av Svenskarne held med Kongeni
Vetospnrsmaalet Svenskarne vil, at Kongen skal
hava Veto-Rett yver Norigs Grnnnlog, og so
spyrr Ingen etter, kva Nordmennerne sjoltie vil.
For det er ikkje Norigs Fridom, det spyrst Uni,
men Unionen; Unionen kviler paa Kongemagti,
altso maa Kongemagti hava Magt hver Norigs
Grunnlog Meiner Brevskrivareu «
No kunde Eiit tentja seg, at Norig og Sverig
kunde vera sambundne, nm dei var Fristatar
og. Men, segjerKorrespondenten, det nyttar ikkje
aa tenkja paa det; for Stierig vil ikfje verkt Fri-
stat. Sverig held plent paa Kongedomet Det
er Bas, at der skulde vem eit Fristatspartii
Sverigz det sinst knapt ein einaste verkeleg Fri-
statsmann der. Sverig vil i alle Tilfelle
halda fast paa Kongestyret, — meiner Mannen·
Dersom no Nordnnknnerne driv paa med sin,
«radikale Politikk", kva skal so Svenskarne gjera?
Skcildei for Aalvor bera Vaapen paa Norig for
aa tvinga det til aa gjeva Kongen absolut Beto?
Dei vilde hava fnll logleg Rett til det, fortel
Korrespondenten Men, meiner han, kanskje dei
helder gjer det paa ein annan Maate.. Det vil
vera altfor mykje Stræit aa tvinga Norig i desse
Ti11g; alle Nordmenn vilde reisa seg imot det.
Difor vil Svenskarne helder velja ein annanVeg
Dei vil sjolve løysa Samfestet millom Sve-
rig og Norig Svenskarne «held meir paa Kon-
gedomet enn paa Unionen«.
— Her hev me Trugsinaaletl Liit Mord-
mennerne agta seg for aa drivci radikal Politikkl
lat dei agta seg for aa negta Kongen absolut
Beto! lat dei agta seg for aa verjci sin Fridoin
og sin folkelege Rett! For dersom dei held pcia
- med dette, — so bryt Svenskarne Unionen
og leet Nordmennerne siglci sin eigeii Kos· —
Og daa, meiner Brevskrivaren, gjeng det ga-
let med Norig« Norig vert so reint for veikt, at
det knapt vilde kunna halda seg nppe som sjeld-
stendigt Land — og skal det vera 11sjølvstendigt,
so kann det likso godt vera under Sverigl meiner
væk Brevskrivareti. Bjør11sons ·Ttiiike om, at
Norig — liksom Schweiz — kunde verta nevtralt
Land, den er naturlegvis ravgalen. Og ikkje katm
Brevskrivaren tenkja seg nokot Forsvars-Forbund
millom Norig og Sverig helder, naar ikkje Norig
er kongestyrt. « Sverig er so kjært i Kongedoinet,
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
