Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
»-s.-.-
.—’" · Nv ryk-—- · .—–-q-·-tm· svss— .
»—s——s—
Fedraheimen.
Pris fyr Fjordnngaaret Kr. 1.10
med Porto og alt. Betalitig foreaat· ·
Gii Mad aai dei norfhe Tolken
Lysingar kostar 10 Ore Petitliiia,
og daa etter Maaten fyr større Bokstaoar.
er 1880.
4. Aarg.
,,Lat inkje Folket saa for mykje av Kunstap
og Sjolvstyre««.
(Slutten). -
So segjer inkje berre mange av Embretsmew
nerne og Storhaudlararne og Fabrikeigaisarne,
men jamvcel mange Sildehandlarar og Hokerar
segjer plent det same, og det er Folk, som hev ei
Slags Meiniiig um, kvat dei gjer. Naar Arbeids-
mannen veist meir upplyst, kann inkje Krcemarne
haoa so mykje Stein i Rosinurne og Sandi
Sukkeret, syrr dei les Kveldsboni si. Eg veit det
var ein fwlt «gudeleg«« Kræmar, som kvar Kveld
sagde til Krambudsveinen sin: "Hev du no havt
Stein i Rosinnrne?» «Ja". «Og Sand i Sukke-
ret?’« «Ja". «Lat oss so beda i Guds(«?)Namn".
Slikt vil inkje ganga so lett fpr seg, naar Ar-
beidsmannen fiei· Upplysning og Roysterett og
Umtanke. Ein Kraemar langt uppe i Fjellbyg-
derne, som hev tent 700 Proceict paa eit Pitnd
Maalinkj, talar mot Republikken og den «nioderne
·Vantro» og nm «Folkets lavere Justikter» med
darrande Mieleog Augurne mot Taket, slik, at
du kaun faa Taaruri Augurne»— . Det er «Kam-·
liks-
pen for Tilværelsen««.« nuiatru. Dru Svensken
hadde teket Austsida av Glomma i 1814", høyrde
eg ein Forretningsmann sagde i eit stort Sel-
skap. Hcm kunne vonleg hava tent meir paa
Smaaleningarne, um dei hadde voret Svenskar.
Ja mange thkkjer, at Tiderne alt no hev vortet
mpkje verke, og at Sjulvstpre og Republik heng
som ein Komet med lang Hale yver dei fromme
Høker-Hovud. Enden kann inkje vera langt un-
dan. Ein Bonde er no flik fengd med »moderu
Vantro« og »Autoritetsforagt", at han vil inkje
drekka Brenneviu med Gronsaapa i, liksom Is-
lendingarne i sin ganialdagse LErlegdotti seer upp
fraa Danmark. Kunne me berre saa att den gode
gamle Tidi, daa Bonden og Arbeidsmannen inkje
kunne lesa, daa han var den same, som ein kunne
sjaii av «Historiens Aarboger« at han hadde voret
radt fraa nie kom «under» Danmark i 1380 til
me kom «under» Sverik i 1814, med si loyale
Truskyld, daa Kriemarar og Embcetsmennerraadde
som Patriarkar, daa skulde ein temiPengar· Men
paa eit upplyst Grunnlag kann vaar »syntes-kli-
gensks« inkje byggja upp nokon Rikdoiit og hogre
Samfundsncagt, fyr di han sjolti ligg for laagt·
«Den lille bitte Hansemaud — var liden af Sta-
tur«, as Navii og af Forstand. — Men af al denne
Lidenbed — blev Hansemand omsider kjed«. So
gjekk han upp paii eiu Stol, og Folk totte han
vart stor; men so vilde han vera endaa større og
gjekk upp paa eit Berg, men daa var det ingen,
som kunne sjaa hati. Daa kom Hansemand reint
burt. Og det skynar »—Jntelligensen« godt; for
han veit, at hans Jutelligense inkje er europieisk
· Mange snilde og gode Folk arbeider slike
Karar upp i Henderne, fyr di dei inkje veitbetre.
Jaiir hadde soleids Brennevins-Samlaget i Ber-
gen eit Yderskot paa 80,0()0 Krunur. Av Sty-
- » — »x«-.-»—-».-·—- ,.–W»-—–.»- »VM«M»
CLaurdag den »16de9litolt
. parten vilde inkje gjeva tibssThecitret.
ringi vilde Storparten bruka desse Pengarne paa
den Maaten: 4000 Kr. til Verterom fpr Arbeids-
klassm 1200 Kr. til det norske Afholdsselskab.
400K17. til Tvtalafholdssoreningen og likfo mykje
til Vergenks nye Totalafholdsforening 24,000
til «Stiftelsen for forsomte og forvildede Børn"’.
8000 til ein paatenkt Magdalenestiftelse· 16,000
til Veg paa Floysjellet osv. 10,000 visste dei
inkje, kvat dei skulde gjem med. Det nationale The-
ater i Bergeii, den eiuastenationale Scena iheile
Landet so ncer som den i Kristiania, sokte 4000
Kr og kunne inkje greida seg utan. Meii Stor-
Eit Thea-
ter kann meir enn nokot annat lyftci Folket upp
og liera dei fine og nationalekKjenslum men slikt
stend fpr ein snns-borgarleg Intelligens som no-
kot reint urimelegt· Nei, fordrukne Maunfolk og
«sallne" Kvinfolk og gamle Jomfruer skal havci
det. Det er fælande snildt aa gjeva dei nokot,
men ein kann inkje negta fhr det, det er upro-
duktivt berre aa hruka Pengarne til slikt. Skal
me hjelpa upp Folket vaart, lyt ein taka paa med
Ungdomen og læra upp den og lyfta den, so vil
det miiika 4med Drekk og Ukiuringskap og gamle«
«uforsorgede» Jomfruer av seg sjolv. Det nyttar
inkje aa taka paa med Toppen, men med Roti.
Det er liksom med eit sjuktTre. Ein kannklyppa
av dei visne Greinarne og binda upp og skjera
- til og stella med det so mykje ein vil, men det
vert eit endelaust Arbeid; det vert tvo visne Grei-
nar fyr kvar, du skjer burt. Du fier heldergrava
upp nm Noti, hava paa god Jord og luka og
vatna og gjødsla, so skal du sjaii Treet frisknar
til. Vil du so etterpaii skjera burt dei visne
Greinarne, so kjem Treet snart til aa standa gront
s og fagert. Og det hovde seg so heppeleg, at Ver-
gensmennerne skynad detta. For paa General-
forsamlingi vann dei, som vilde gjeva til Theet-
tret. Men desverre, det gjeng sjeldan so. Folk
flest thkkjer det er meir fortenslegt aahjelpa«ufor-
sorgede» Dotter etter Embcetsmenner og sh Maga-
belte til Sulukaffarne og alt slikt. Kunsti og
Vitenskapen og Maalsaki fker mest ingenting.
FekkSlJiaalsaki100·000 Kr., skulde ho snart vinna
sram. Sverik og Danmark og mest alle andre
Land flyg langt ifraa oss, og me kjem vel snart
til aa sitja att med vaare «ugifte Einbedsmaiids-
dotre» og «uforso«rgede Jomfruer» og «Magdale-
nestiftelser«.
«Hyttareu«.
(Skisse).
»er du noko Fisk, Jone?" «
«Nei P ...... scer ’kje eg noko Fisk!»
Dette Spnrsniaalet og stendigt same Svaret
kunde Ein hoyrii fleire Gonger nm Dagen, naar
berre Ve’ret var sopass, at gamle Jotie «Hyttaa«
(Hytta) kunde koma paa Sjoen med den gamle
svartbrcedde Baaten sin. Daa laag han ut paa
Fjordbugti sutanfor den Viki, der Hytta hans stod,
»»»« -M-s«-«
· og drog oftast rett mykje Fisk, Laanga, Hysa osfr.,
upp or Djupet. Dette var paa Vestlandet, der
mykje av den aalmenne Ferdsla gjezig for seg til
Vaats; derfor hende det rett som det var, at Folk
raaka paa gamle «Hyttaren«, naar han laag der
og fiskadz og so var det allstedt same Spursmaa-
lets — og allstodt same Svaret, endaa um Hytta-
ren laag med halve Bakskoten full av Fisk, og um
det beit aldri so godt. Folk visste, kva Joiie
vilde svara, og just difor spurde dei.
Det var i det heile ein snodig »Selle, denne
same Hyttareir Ekj kjende honom godt; for eg
vaks upp tett ved der han budde, og laag ofta
ute og fiskad i same Fjordbugti som han. Aldri
vilde han lata nokoii faa vita, kor mykje Fisk hati
fekk, og endaa mindre, kor dei beste Fiskeplassarne
— «Medi» — var. Eg provde fleire Gonger aa
lura meg innpaa honom, naar eg saag Gamlingen
laag lengje roleg paa ein Stad og drog og drog;
men naar eg kom for nære, so slengde han Sne-
ret imi, banniid so smaatt og rodde sin Veg. Eg
saag fleire Gonger, at han laag og drog paa ein Fisk;
men saag han daa nokon i Nærhandi, som laag
« og stirde og ventad paa aa faa-»sjaa den blauke
Spretten av Fiskeii innhver Mingi, so braadstan-
sad han og heldt seg roleg eit Bil; vart det for —-
lengje, so snudde han seg burt, sputtad, og drog
so latlegt, liksom det ingenting hekk paa Kroken
hans, og naar so Fisfeii var komen heilt nppi
Vasstromen, so trei17 han nedi med eine Hacindi
og hadde slikt eit glupt Haandlag til aa triva
Sprcelaren yver Midten, at han ofta, naar Fisken
ikkje var for stor, kunde saa Folk til aei tvila paa,
nm det ikkje berre var Botnskrap, som hekk paa
Snoret hans. Oftii kunde Tvilaren vera so nære-,
at han kunde ropa burt til Jone: «Fekk" du ein?"
«Neigu’ fekk ’kje eg nokonl« svarad Jone Men
daci kunde det henda, at Stakkaren, som mot sin
Lyilje hadde skift Element, just med det same slog
ein liten skraldande «Revelje« paa Tiljtci-1ie i
Vaateii hans Joiie og dermed liksom protesterad
mot thni hans elder, som me gjerna kallad det,
»slo Hoviid paa Voltarne haus".
Jotce var frelskeleg glad i Tobak. Og daa
eg vaks til og vart halvvaksen aii kalla, so vande
eg meg og paa Skraai. Det var vrel altid noko
tidlegt; men eg hadde tvo Grunnar for det. « Den
fyrste var uo den aalmenne, at eg vilde vera Kar
og fynast vaksen; men den andre var, at eg gjertia
vilde koma i Venskap med Jone.
Jngen skal undrast paa dette. Eg hadde i
den Tid ein reint rasande Hug paa Fisking, og
stor Vhrdnad for Jone som «Autoritet« ialt, som
vedgjekk Kunsti. Jii egtrudde so smaatt, at Jone
kunde litt meir enn andre i det Faget; for han
brukad jamt sine eigne, litt nnderlege Aatferder,
naar han agnad Kroken og kastiid ut, Aatferder,
som eg ikkje forstod. Dessntan maatte eg plent
faa vita um alle dei gamle gode Fiskarmerki og
Medi hans-. Men det gjekk ikkje fort aa koma
i Tiltru hjaa Jone.
Eg minuest godt fyrste Gongen, daa eg med
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
