Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
30
?
Fedraheimen.
26de Februar 1881.
fullt væpnad, og det var Torbrands-
Sønerne. Snorre spurde kor dei hadde
ætlat seg av, og dei sagde, at dei
skulde fara til Skipet i Hraunhavn-
aros. Snorre sagde, at han skulde ut-
retta Ærendet fyr dei, og bad dei fara
heim og inkje apa seg inn paa Folk;
det skulde inkje stort til, sagde han,
naar Folk møttest, som det var Uven-
skap paa fyrr. Torleiv Kimbe svarad:
”Det skal aldri spyrjast, at me inkje
tore rida gjenom Grendi fyr dei Breid-
vikingarne, Arnbjørn og Bjørn, men du
kann godt rida heim, soframt du inkje
tore rida din Veg fram, endaa du hev
Ærend.” Snorre svarad inkje. Men
daa dei kom mest ut aat Hraunhavn-
arosen, reid Torbrands-Sønerne fraa
dei upp aat Bakke, og daa dei kom
til Garden sprang dei av Hestarne og
tenkte aa ganga inn, men dei kunne
inkje faa brotet upp Døri. Daa sprang
dei upp paa Husi og tok til aa riva
dei ner. Arnbjørn tok Vaapni sine og
varde seg innafyr og stakk ut gjenom
Taket, og daa kom dei i Berrhogget.
Detta var tidleg um Morgonen, og det
var klaart Veer. Denne Morgonen
hadde hine Breidvikingarne stadet tid-
leg upp og var meint paa aa rida til
Skipet; men daa dei kom eit Stykke
paa Vegen, saag dei, at det var ein
Mann i fine Klæde paa Huset uppe
paa Bakke, og dei merkad, at detta
var inkje Bunaden hans Arnbjørn, for
han var aldri so fint klædd. Daa tok
Bjørn og hine paa og reid fort og tok
Vegen upp til Bakke. Men daa Snorre
Gode merkad, at Torbrands-Sønerne
hadde ridet fraa han, reid han etter
dei, og daa desse kom til Bakke, heldt
Torbrands-Sønerne paa det meste dei
kunne aa riva Husi. Daa bad Snorre
dei fara burt og inkje gjera Ufred, og
av di dei inkje hadde sloppet inn, gav
dei upp Yverfallet og reid sidan til
Skipet med Snorre. Bjørn baud Arn-
bjørn, at dei skulde rida etter Snorre
og hine, men Arnbjørn vilde inkje, og
sagde at no skulde kvar hava det, han
hadde fenget. Etter detta likad Tor-
brands-Sønerne’ seg verre enn fyrr.
No tok det til aa lida ut paa Hausten.
Torbrand Bonde i Aalftafjorden
hadde ein Træl, som het Egil Sterke;
han var ein utifraa stor og sterk Mann
og var misnøgd med Lagnaden sin,
daa han berre var Træl, og han bad
jamleg Torbrand og Sønerne hans, at
dei skulde gjeva han fri, og baud seg
til aa gjera alt det han kunne, um
dei vilde det. Det var ein Kveld, som
Egil gjekk etter Sauderne i Aalfta-
fjorden ut til Borgardal, og daa det
leid paa Kvelden, saag han, at ein
Ørn flaug vestantil yver Fjorden. Fin
stor Revehund var med Bgil, og Ør-
nen slo ned paa Hunden og tok han
i Klørne sine og flaug vest att yver
Fjorden til Steinrøysi hans Torolv Bø-
gefot og kom burt der under Fjellet.
Torbrand sagde, at detta Synet nok
varslad nokot. Breidvikingarne hadde
fyr Skikk um Haustarne, at dei hadde
Knattleik*) ved Veternatss-Leite under
*) Knatt er det same som Ball. Detta var
den Leiken dei brukad mest paa Island,
men ein veit inkje stort um han. Dei
leikad tvo og tvo, og det kom mest an
paa kven som var sterkaste. Ballen
Oksli sunnanfyr Garden Knørr; der
heiter det sidan Leikskaale-Vollarne.
Hit kom der Folk fraa heile Bygdi.
Dei hadde bygt seg store Leikskaalar,
som dei budde i, medan Leiken stod
paa, og dei nistad seg ut heimantil og
var der ein halv Maanad elder lenger.
I den Tid var det fullt upp av gasta
Karar i Bygdi, og Bygdi var stor, og
dei fleste yngre Mennerne var med i
Leiken so nær som Tord Blig; han
kunne inkje vera med, av di han tok
det for heitt, men han var inkje so
sterk, at han inkje kunne vera med
fyr den Saks Skuld. Han sat paa ein
Stol og saag paa Leiken. Brødrarne
Bjørn og Arnbjørn var so sterke, at
Folk totte inkje dei tvo høvde til aa
vera med, mindre dei leikad ihop dei
tvo sjølve. Denne same Hausten snak-
kad Torbrands-Sønerne med Bgil, Træ-
len sin, um at han skulde fara ut, der
som dei hadde Knattleiken, og drepa
einkvar av Breidvikingarne, Bjørn el-
der Tord elder Arnbjørn, paa einkvar
Maaten, og sidan skulde dei gjeva han
fri. Sume segjer, at det var Snorre
Gode, som talde til det, og at han
hadde sagt fyre, korleids Egil skulde
fara aat, at han skulde freista, um
han kunne lura seg inn i Skaalen og
So prøva paa aa koma einkvar tillivs
og han skulde ganga ner det Skardet,
som er upp fraa Leikskaalarne, naar
dei hadde gjort upp Verme til aa koka
Maten, fyr di Snorre sagde, at det var
fyr det meste slik med Veerlaget der,
at um Kveldarne stod Vinden inn fraa
Havet, og daa bar Røyken upp i Skar-
det, og der uppe skulde Egil bida, til
Røyken fyllte Skardet. Egil gav seg
paa Vegen og for fyrst ut um Fjor-
darne og spurde etter Sauderne til
Aalftafjord-Folket og let som han for
paa Saudeleit. Men medan han var
paa denne Ferdi, skulde Frøystein
Bove gjæta Sauderne i Aalftafjorden.
Um Kvelden, daa Egil var faren hei-
mantil, gjekk Frøystein etter Sauderne
vest yver Åai, og daa han kom paa ei
Skrida, som dei kallar Gjeirvor, som
gjeng ned vestanfyr Aai, daa saag han
eit Mannebovud, som var laust og berrt.
Hoyudet kvad denne Visestubben:
Gjeivor ryk
av raude Manne-Blod,
ho skal hylja
Hausar mange.
Han fortalde detta til Torbrand,
og han totte det saag ut til, at no
skulde det henda eitkvart.
(Meir.)
(Innsendt).
Det store Verk er fullført!
So skreiv Fedraheimen No. 6. Stor-
tinget kann ikkje draga Ministrarne
til Ansvar, Kongen hev absolut Veto
i Grunnlogssaker og i Bevillingssaker,
og at Stortinget kann gjeva Loger,
hjelper ingenting, for naar Styringi
ikkje vil setja Logi i Verk, so er ho
daud. Det vert ikkje stort att av
Grunnlogi paa den Maaten. Og so
trudde Fedraheimen, at no var det store
Verket fullført!
var stor og truleg av Tre, og det hende
ender og daa, at einkvar vart drepen.
Nei det var endaa nokot, som van-
tad. Grunnlogi hev me til dessa kal-
lat fyr Grunnlogi av l17de Mai, og i
detta Namnet ligg det Von og Vaar-
tankar, og no let Kongen skjota paa
17de Mai. Slikt gjeng ikkje lenger an.
So lenge me hev det gamle kjære
Namnet att, kunne Folket endaa drøy-
ma um Fridom og Grunnlog, difyr lyt
Namnet forandrast. Det var det, som
vantad. ”Smaalenenes Amtstidende”
hev Æra av aa vera den fyrste her.
Ho skriv um Grunnlogs-Utgaava hans
Otto Meilænder: ”Denne Udgave
indeholder Grundloven af 4de Novem-
ber* etc.
No fyrste er det store Verket full-
ført. No er ikkje so mykje som Nam-
net att av Grunnlogi, og no kann dei
skjota so mykje dei vil paa 17de Mai.
”Novemberpolitikken” hev synt, kvat
han vil.
” Døy,Diagoras, lenger kann du ikkje
koma”.
”Jeg taler, uden at rose mig selv,
perfekt Tydsk, men der er dog visse
Ord, som jeg ikke forstaar, f. Eks. det
Ord von”, segjer Per. So er det med
meg og. Slik som Novemberpolitikken
hev fenget Grunnlogi til (utan ”at
forandre en Tøddel”), er ho greid og
klaar, men der er endaa visse Ting,
som eg ikkje forstend, f. Eks. i $ 75.
Kongen hev absolut Veto yver alt det,
som Storthinget kann gjera etter den
Paragraffen, so nær som yver det aa
naturalisera Framande. Etter $ 75g
hev Storthinget Rett til (”det tilkom-
mer Stortinget”) ”at lade sig meddele
de Forbund og Traktater, Kongen, paa
Statens Vegne, har indgaaet med frem-
mede Magter.” Men naar Kongen her
hev absolut Veto, kann han nekta aa
leggja fram det, som Stortinget hev
Rett til aa faa seg fyrelagt. Hev so
Stortinget Rett til ”at lade sig med-
dele”, eller er det Meiningi, at Stor-
tinget ikkje hev Rett til det? I so
Fall skulde $ 75 helder lyda soleids:
”Det tilkommer ikke Stortinget etc”.
Men eg vil ikkje setja fram nokot ”be-
stemt Forslag? um det.
Kommissionar.*)
Til kongelege Kommissionar krev
Regjeringi i Aar Kr. 55,000. Derav
Kr. 16,500 til ”uforudseede Kom-
missioner.”
Ifjor fekk ho til denne Posten 10,000
Kr., og det er dei Pengarne, den kon-
gelege Militærkommissionen hev havt
aa liva paa. Det er væl lite rimelegt
at Storthinget etter det, som det hev
røynt i det siste Aaret, vil gjeva kor-
kje mykje elder lite til dette Slaget av
”uforudseede Utgifter”.
Regjeringi meiner, at ho aaleine
hev Rett til aa setja Nemnder til
Fyrebuing av Logjer. Men denne
Meiningi hev ikkje Grunn 1 nokot Log-
bod korkje i Grunnlogi elder annan-
stad. —Tvertimod segjer Grunnlogi
greidt og tydelegt ($ 49), at ”den lov-
givende Magt er hos Folket, der ud-
*) Etter ”Berg. Tid.”
øver den ved Storthinget.” Regjeringi
hev berre same Retten som dei ein-
skilde Odelsthingsmenn, nemleg Rett
til aa foreslaa Logjer ($ 76).
Hev Storthinget den loggjevande
Magti, so maa det og hava Magt til
aa gjera det som trengst for aa tag
Logjerne istand. I Samstev hermed
var det, at alt Riksforsamlingi i 1814
sette eim parlamentarisk Logkommis-
sion, som skulde utarbeida Forslag til
dei Logverki, som Riksforsamlingi
vilde hava utførde.*) Gjenom mange
Aar, heilt til 1830, heldt Storthinget
fram med aa bruka denne Retten sin.
Men av praktiske Grunnar vart fraa
1830 av den Skikken innførd, at Stor-
thinget kravde, at Regjeringi skulde
syrgja for aa faa istand Utkast til dei
Logverk, som Thinget vilde hava fram.
Der var Samarbeid den Gongen mil-
lom Regjering og Storthing. Kongen
valde sine Raadar millom dei førande
Menn i Thinget (H. Foss; Sørensen,
Riddervold o. fl.), og der var full Til-
lit til, at Regjeringi baade kunde og
vilde stydja Loggjevararbeidet paa be-
ste Maate.
Ikring 1850 kjem det eit Vende.
Storthinget bad Regjeringi um Utkast
til ei Jury-Log; Regjeringi kom ikkje
med det. So sette Storthinget sjølv ei
Jury-Nemnd (1854) med U. A. Motz-
feldt som Formann. Daa protesterad
Regjeringi gjenom ein kongeleg Reso-
lution, og dei Nemndemennerne, som
Regjeringi kunde naa, vart forfylgde
paa same Maaten som Hernemnd-Men-
nerne i 1880.
Men næste Storthing (i 1857) utta-
lad etter samrøystig Innstilling fraa
Protokolkomiteen (Formann: Harbitz)
eit samrøystigt Misstykkje mot denne
Framferdi av Regjeringi. Den ga-
mall- konservative 0. Valstad sagde
bl. a:
”Jeg synes det ligger ligefrem i
Sagens Natur, at naar Storthinget efter
Grundloven er tillagt Lovgivningsmag-
ten, maa det ogsaa være den princi-
pale Magt, som er berettiget til at
faa udnævnt hvem det vil til at forbe-
rede Sagerne.”
So ”radikalt” var Storthinget i 1857.
Der sat Menn som I. B. Faye, N. P.
Vogt, P. Smit, A. M. Schweigaard,
Borgarmeister Platou; — ikkje ein av
dei kunde vera med paa aa finna seg
i, at Regjeringi hadde lagt Meinkro-
kar i Vegen for Jury-Nemndi, naar ho
skulde utføra eit Yrkje, som Storthin-
get hadde paalagt henne.
Kva segjer dei ”konservative” Par-
tibladi no, naar Storthinget i aalvorlege,
landsvigtige Spursmaal brukar sin
gamle Rett?
Bakstrævet viser altid til Grannelandi
og Skikken der, naar det er Tale um
vaare konstitutionelle Spursmaal. Lat
*) Paa det overordentlige Storthinget i
1814 foreslog Kongen sjølv: ”at Stor-
thinget nu vilde constituere en
Comitee, bestaaende af 12 Medlemmer
og delt i tre Sectioner, nemlig en for
Finantsens, en for det militære og en
for den indvortes Økonomi, hvilken
Comittee bør indtil næste Stor-
thing ... udarbeide et Forslag til . ..
Forholdsregler og Anordninger.”
Fedrh.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
