Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
Skip ute i Leidi;
30te April 1881.
Fedraheimen.
Fo pi
«I
som Monsen ein Gong ;– ho tok Mon-
sen; men paa det Vilkoret, at ho inkje
vilde hava aa gjera, korkje med Huset
elder med Kjøket elder med Braud-
budi (”Butikken”) elder med Bakar-
huset; ho vilde vera fri heile Strævet
soleides. Og Monsen tok henne kring
Livet og kysste henne. paa Handi og
gjekk inn paa alt. Det -vardt Leik og
Gamanlag.
Tvau Aar etter Brudlaupet døydde
gamle Monsen; tvau Aar seinare gjekk
unge Monsen fraa Gard og Grunn.
Han tok seg til aa ganga kring um i
Byen som Meklar; men det var ikkje
myket han tente paa den Maaten.
Skyldfolki laut hjelpa den fine Fruva
og Borni hennar. Monsen vardt glad
i sterkt Drikkan; ban fekk eit serei-
get Lag til aa faa gamle og nye Kjen-
ningar til aa ”spandera”.
Ein Dag ut paa Hausten kom Nil-
sen inn til Byen; han gjekk der i Gata
ferdaklædd, og fyrr han sjølv veit av
det raakar han Monsen. Det var
mang ei Stund sidan dei sidst saag
eisynnan. Dei hadde mangt og myket
aa røda um; Nilsen bad Monsen setja
Kosen paa eit godt Hotel.
«Dei kom framum Skipshandlar Ol-
sen; han ser gjenom Glaset Monsen
med ein ferdaklædd Framandkar; han
gjeng ut i Dyrri og ropar paa Monsen.
Nilsen stadnar, medan Monsen og Qlsen
tala saman.
Olsen: Er det em Skipar, han
der ?
Monsen: dJa,hau ligg med eit stort
han er no inne og
sal henta Eimbaat.
Olsen: Du hadde sagta etlat
inn til Skipshandlar T.... no?
Monsen: Ja, det var Tanken.
Olsen: Kunde du ikkje likso godt
lata meg faa honom?
«Monsen: Ja, eg hadde halvveges
vat T...., at han skulde faa det fyr-
ste, eg kom upp 1.
«Olsen: Er det stort Skip sa" du?
Monsen: Det skal vera nokre hun-
drad Lester.
Olsen: Lukka paa Reisi, gakk
ikkje so langt med Mannen, kom inn
deg
til meg, skal du faa deg eit godt Glas
Vin, baade du og han.
Monsen: Han er nokot smaaløgjen
av seg, Skipar Nilsen; du maa agta
deg.og ikkje fretta og spyrja tor my-
ket; verd han tykkjen, er han inkje
sein fyrr han gjeng.
Olsen: Lat berre Mannen koma
inn; trur du ikkje eg kann stella meg
med Folk!
Ja, ja; Monsen gjekk burt til Nil-
sen og fortalde, at Olsen plent vilde
spandera paa deim; men han var hel-
der undarleg av seg, denne Olsen; alle
Folk, som han ikkje kjende, kallad han
Kaptein; men Nilsen skulde ikkje fæla,
han skulde berre svara ja og ha og
taka imot.
So Monsen og Nilsen inn i Kram-
budi til Olsen.
God Dag, god Dag; de maa verå
snilde og koma inn i Kontoret.
Fint Vedr i Dag.
Aa ja.
Hadde Kapteinen lang Reis?
Aa ja, det var nok so.
Korleids likar De Byen?
Aa Jau.
Skal det vera Portvin elder Sjerry?
Kva segjer De, Kaptein; kva segjer
Du, Monsen?
Aa. Du fær raada deg sjølv, Olsen.
Ja, eg heve ei gamall Flaska stan-
dande her uppe, som eg heve etlat
til eit Helgedagsbruk; men jamen skal
hotilno. Det er baade Dust og Dumba
paa henne. Upp, sa’n. Godt var ho
korkad og. Skaal Kaptein; Skaal
Monsen; Skaal du. Å ha, det var
fint Slag. Neimen var ikkje detta
Fusk, du. Men De lyt setja dykk upp
i Sofaen. Skaal gamle; Skaal Kap-
tein; aa, lat oss taka det sitjande.
Eg drakk ut eg.
Ja, det var Meiningi det;
nokot att endaa.
Men me kann ikkje setja oss til
aa drikkå ut heile Flaska.
det er
Aldri bry deg, Monsen, Dagen er
lang, Far; ein Sigar, Kaptein?
Takk, skal me hava Røyk og.
Ver’s god, Monsen.
Takk, du.
Vinning.
Same Skaal.
Ja men var detta godt Vin; ein
skal sleppa segja det slær i Hovudet.
Ja, ja, Skaal daa og Takk fyre oss.
Aa, ikkje ganga Prdag det er eit
Glas til.
Nei, det verd for mi, Olsen.
Vil De ikkje taka nokre Sigarar
med, Kaptein? Aa jamen skal De
SO ja.
Og Olsen fyllde Frakkeluma hans
Nilsen med Sigarar.
Nei, no fær me segja Takk og
Farvel.
Jaumen vardt det ein Umgang til.
Skaal daa paa ei god
Ja, ja, Skaal daa, mange Takk
fyre oss.
Aa, sjølv Takk. og velkomne snart
atter.
Farvel, Farvel.
— Nokre Dagar etterpaa gjekk
Monsen framum Krambudi hans Olsen.
Og Olsen stod og saag i Glaset og för
ut. No, Monsen, kor vardt det med
Kaptein Nilsen, skal han ikkje snart
koma inn og handla no?
Var det nokon Kaptein ?
Var han ikkje Kaptein?
Han? Ein gamall Bakar, som stod
Læra paa same Tid som eg!
— Slik ein Kar vart unge Monsen.
sPumme Menn aa Troll ti Kjeringar*.
(Av John Lie.)
De hende seg eigaang ein vakker Dag,
Tvo Kjeringar sat seg i Kaffe-Lag:
”Den av ”konn, som narrar Mannen sin best,
Ho ska fulla bea den andre ti Gjest”.
Mannen kaam heimatte trota aa veik;
Kjeringi skreik: ”du æ sjuk aa bleik!” —
”Bp vantar ”ki noko, fyst Mat eg fær!”
Men Kjeringi krossa seg yvi Hær:
”Bære meg fyr deg! Du lever *ki lengi”. —
Tillslutt laut Mannen seg leggje paa Sengi.
Aa vilde han upp att, so klaga aa gret ho,
Aaa svor paa at ho hae absolut Veto.
Aa soleis narra ho Man»’ sin ihel
Aa lædde aa fann, de va godt aa vel.
Aa Mannen blei tvegjen aa lagd” i Kiste, —
Um dou hell” livandes ingen visste.
ved dette Ly stslotte paa Trømen av
Tajo-Elvi, hev den gildaste Voksteren
og heiltupp kjempehøge Tre; men Lande
ikring er reint audt. Millom Aranjuez
og Toledo, eit Stykkje paa 5—6 Mil,
ser ein ingen Landsby, ja ikke eingong
eit Hus med Folk, og mykje sjelden
ørwiser det seg Merkje etter Plogen, endaa
(irunnen slett ikkje er skrinn. Det er
sermerkt. for Spania, at alt Spor av
Kultur kverv burt, so snart Ein kjem
ut fraa dei store Byarne; ein kjem ofte
an paa reine Steinvidder, der Vegen
ikkje retteleg fortener Namn av Veg,
men berre er ei raud Sandstrime, som
dreg seg 1 Bugter millom store graa
Steinar. Reint sjeldan raakar Ein paa
ein liten Bekk, som hev litt friskt Gras
nokre grøne Buskar paa Sidunne;
hellest ser Fin berre våse Gras, og dei
vide Flatunne hev ei peraagul hell
raudvori Lysing. Og like væl er det
ingen Tvil um, at Lande her berre treng
«Dyrkning for aa verta rikt og fagert.
Mangfreistne Engelskmenn hev bode seg
til aa dyrkje upp ymse av desse audlege
Stroki; men — det spanske Styre og
det spanske Folke vil ikkje hava noko
med Kjættarar aa gjera. Fleire Gren-
der i la Mancha, helst i den sudlege
Luten burtimot Sierra Morena, er like-
og
fram grorsam; soleids Valdepenas, vid-
gjeten av den ypperlege Vinen, som i
Madrid vert brukt mest aaleine til Bord-
vin; for Fragti yver Land er so dyr,
at det berre er lite, som vert ført til
Utlande. Denne Vinstokken høyæer ikkje
upphavleg heime her, men hev vorte
innførd fraa Burgund, og han liknar
enno, baade aa sjaa til og i Smak, Ætt-
mor si, Burgundaren.
Meir hyggjeleg enn desse turre Slet-
tenne med den brennande Sumarhiten
og bitande Veterkulden er dei nordlege
Sjøstrenderne og Landskape langs med
Pyrenæarfjelli.
Her ligg Have so nær, at Verlage
for den Skuld vert meir svalt og ofte
stormfullt: men daa det hev meir Væta,
gjev det ein rik Vokster. Bergaasanne
er tekkte med Skog, helst åv Gran,
Furu, Eik og Kastanjetre. Kastanjunne
er eit likso vigtigt Føde-emne for Folket
her, som Kikenøtenne er for dei store
Svineflokkanne. Skoganne er rike paa
Villt og Elvenne paa Fisk, t. D. Laks
og Aure. Dei velvatna og grøderike
Dalanne brukast ikkje til Kornavl, som
dei burde, men mest til Fe- og Frukt-
avl. Ein ser difor i dei grøne Dalanne
i Galicia og Asturia ei Mengd med Bu-
skapar, som gjeng paa Beite, og tallaust
mot Lande reint villt og myrkt og
med Frukttre, som breider seg; Cideren
(Eplemost) er her eit aalmenn Drikkan
liksom i Bretagne ov Normandie, som
hev nokonær same Slags Natur som
Asturia og Galicia, —Dalanne ikring
Minho, ved Tuy, Orense og Redondela,
er reine Frugthagar og avlar ypparleg
Vin. — Vegjenne er laake, so nær som
ein: Kongevegen fraa Leon til Oviedo,
som kosta so mykje aa byggje, at Kong
Karl den 4de vart forstøkt og spurde,
um han daa var lagd med Sylv. — Fer-
damannen maa for det meste bruka
Hestar hell Mulesel; dei fyste er smaa,
kraftige, trottuge sikre paa Foten,
og det kann trengjast væl i desse Berg-
stroki. Ein finn fagre Landskap her;
men Ein maa ikkje vente nokon vild
Livyemaate i dei fatike Hyttunne; — for
fatike er dei her, som allestad i Spania,
endaa Lande er srorsamt; Maisbraud er
her den vanlege Føda.
Dei baskiske Landskapi hev betre
Jordbruk, endaa Landslage store
Meinhøye i Vegen. Nedetter Berghalle
paa den franske Sida av Pyrenæenne
ligg fagre Smaabyar (Bad), rike Berg-
verk og store Verkstader, som gjev den
ville Naturen eit mildare Lag; paa den
spanske Sida, serleg i Arragonia, er deri-
gjev,
o
og
legg
Den andre Kjeringi sat mæ Rokken,
Aa spann, men ingenting ha ho paa Nokken.
Daa Mannen kaam heim aa saag slikt Stell,
Han sa: ”hev du gjengi fraa Vite i Kvell?”
”Pytt! Der ska klaarare Qugur hell” dine
Ti aa sjaa aa skyne dæ fin-fin-fine!
Lat meg naa sjaa, du deg tvaar aa kjember,
So ska du faa Stasklæe — 4de November!
Daa ska mi ti Likferd, daa ska aat Jor
Han Olav Frimann, som døydde her nor”.
”Hm!” sa Mannen, daa Stasen han fekk; —
Han totte de va, som’n naken gjekk.
Aa naken gjekk han, de va daa vist,
Aa Kjeringann’ lo at si Lygn aa List.
Men Norigaren blei heiltupp vaken.
Daa han saag Grannen sin — spillande nåken.
November-Likterdi enda sik
Han livandes blei, som dei vill gjera Lik,
Aa klædde blei han, som dei gjore naken, —
Men Paaken fekk HR paa Kjeringbaken. —
Svar til Henrik Moses (Fedr. No. 12).
Stykkjet mitt i Fedrh. No. 9 var
inkje meint paa aa vera ”Anereb” paa
einskild Mann aaleine, men helder paa
det Bruk av ”Sportelsystemet”, som
mange Prestar hev gjort, og som eg
meinte i mange Maatar var skadelegt.
Det var slet inkje ”med Hugnad”, at
eg gjekk til Navyns Nevning, men eg
fann, at det maatte til; det hev lengje
nok visa seg, at det monar ikkje aa
beda fint.
Chr. Brun stod nyleg der inne i
Hovudstaden aa tala paa sin logne, over-
tydande Maate Ord, som for konn er
Gudsens Sanning. Men Prestarne og
Professorarne, som sto ikring”n, fann, at
det var formykje sagt; det var. for
”strengt”, det det var ”usømelegt”, ja,
til med ”yverdrivyet”. Det kom for meg
med det same: er det slik her i Lande,
at ein Mann skal stande eismall aa segja
Sanningi og so verta yverskrikjen, —
ja so fort Ende paa den Skikkjen. Er
det Rett aa tigja for konn, som so mang ei
Herrens Gong hev set aa høyrt, at det
langtfraa er yverdrivet? Er det inkje
tvertimot ei moralsk Pligt for konn aa
tala so godt me kann, — dersom me daa
inkje er likesæle med det heile, likesæl
med, at Prestarne ved ufolkelege
Framferd skaper Fritenkjarar i Mengd?
Med desse Tankarne var det, eg skreiv.
Og so tok eg John Moses med, og dei
som kjenner den Mannen, vil vist segja,
at eg inkje gjore Urett. Eeg kunde sagt
meir, meiner Folk her. Men desse ”So-
gurne”, baade skrivne aa uskrivne, som
gjeng ber i Gjeldet, er ikkje fortalde
paa ein Dag. I Aarevis hev dei etet
seg inn i Folkehugen, Gud veit,
hoss mykje voudt dei der hev gjort.
Af ingjenting hev dei inkje kome, og
det er visst inkje berre i Kvitseid slikt
gjeng tor seg. Difor so trur eg, det er
mange med meg, som hjarteleg hev
ynskt, at det her i Lande au maatte
koma ein Mann, som — lik Profeten —
kunde vera ”en Muur imod dets Præster”
si
o’
og
berre Tilhelde for Smughandlarar, Rov-
fuglar og ville Dyr. Daa det ber er
fallt av Gjøymsle og Smettholur, hev
dei like til den Dag idag ofte vore
brukte 1 Borgarkriganne, soleids no sist
av Karlistanne.
Katalonia merkjer seg ut ved Jord-
bruk og Verksdrift framfor dei andre
nordlege Landskapi. — Det strævsame
Folke her hev skapt um den skrinne
Jordgrunnen — stundom berre Berg og
Stein — til fruktrike Aakrar og Vollar.
Dei veit aa nytte dei mange Bekkjenne,
som skjer seg gjenom Lande, til aa vatne
Jordi med, og der det ikkje finst Vatn,
leider dei det fram gjenom Kanalar.
(Meir).
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
