Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
Pris fyr Fjordungaaret Kr. 1.10
med Porto og alt.
Betaling fyreaat.
— == > S>——————
|
|
|
I
Eit Blad aat det norske Folket.
Fedraheimen.
Lysingar kostar 10 Øre Petitlina,
og daa etter Maaten fyr større Bokstavar.
den
2dre Juli 1881.
5, Aarg.
y
Ei amerikansk Soga fraa ”the old time”.
(Etter Max Adeler.)
å (Framhald).
Det var Slutt med Gleda paa New-
wn-Garden. Daa Mary foor avstad,
stod heile Laget eit Bil forfjamsat og
fortryllt; men Majoren, som var mest
ør av Sinne og likevæl halvt skamfull
yver si braafuse Framferd, gjekk med
snøgge Stig att og fram paa Tilet og
freistad paa aa forklara Saki for
Gjesterne sine og forsvara det han
hadde gjort. Men Tom Willitts, som
var forstøkkt av den strenge Medferdi,
han hadde røynt av Mary, men sam-
stundes heit av Harme yver Majorens
Valdsverk, beit honom tvert av med
det same.
”De er ein Usling og eit Udyr,
Major, og so gamall som De er, so
skal De faa svara for den vitlause
Maaten De hev faret fram paa mot
den stakkars Gjenta.”
0 10g fyrr Majoren fekk Ord for seg,
sette han avstad og ut for aa fylgja
Mary og vera henne til Hjelp. Han
gjekk Storvegen og tenkte han skulde
finna henne der, men det var faafengt,
og full av Forundring yver, at ho
hadde vist han so svivyrdeleg ifraa
seg, traskad han paa gjenom Myrkret
og stirde faafengt til alle Kantar etter
den arme Gjenta, som han gjerne hadde
gjevet Livet sitt fyre. —
— ”Kanskje var det berre paa
Skjemt, ho hadde gjort det,” lagde
Fru Willitts inn. ”Eg tenkjer ikkje
Jary var den, som kunde gjera nokot
sæerlegt. Ho hev aldri voret meint paa
aa taka Sylgja.”
”Ein fager, faarleg Skjemt!” sagde
Majoren; ”brjota upp Pulten min —
for tri Dagar sidan! Det er av det
Slags Moro, som fører Folk i Fange-
holet.?
"Min Theori um Saki,” sagde Dok-
toren, ”er den, at anten hev nokon
vilja driva Ap med henne paa denne
utjelge Maaten, elder so er det einkvar,
som hev teket Sylgja og gjevet henne
den for aa faa henne i Ulukka.”
”Eg trur ingenting sovoret,” sagde
Majoren.
”Det maa vera so. Hadde ho sto-
let Sylgja, so hadde ho ikkje tekje ho
paa seg no i Kveld, daa ho visste,
De var tilstades. Det er Tull aa
tenkja seg slikt. Tek Ein denne The-
orien —”
”Vas med Theoriarne!” skreik Ma-
joren, som saag, at der var god
Meining i det Dokteren sagde, men
var arg, fordi han med seg sjølv
maatte vedkjennast dette. ”Ho er
Tjuv, og so visst som eg liver, so skal
ho anten tilstaa, segja, korleids ho
fekk fat i Sylgja, elder so gaa i
Fengsel.”
”Og so visst som eg liver,” sagde
Dokteren, han hadde vortet harm og
aalvorleg, ”so vil eg utgranska denne
Saki og faa den uskyldige Gjenta fri-
teki fraa dette skamlege og andstyg-
gjelege Sakmaalet.”
”Gjer det, um De kann,” sagde
Majoren og snudde svivyrdeleg Dokte-
ren Ryggen:
Dokteren gjekk, og Laget skildest;
sladdersjuke var dei alle ihop; og fyre
Middag den næste Dagen var Soga
kjend baade vidt og breidt utyver
Grenderne.
Daa Mary hadde komet til seg att,
fortalde ho Mor si i brotne Ord Soga
um si Naud og Skam. Og Mori trøy-
stad og road henne med den visse
Tilsegni, at no skulde ho aldri forlata
henne meir. Og samstundes som ho
klagad sterkt yver Majorens Framferd,
sagde ho, at han vilde nok finnå at
han hadde gjort eit Mistak, og daa
vilde han taka henne fri att for Skul-
dingi.
”Men han vil ikkje finna det ut,
Moer.”
”So? Kor fekk du Sylgja, Mary?”
”Spør meg ikkje: Moer; eg kann
ikkje segja det, — eg kann ikkje.”
”Hadde du berre teket henne og
sett henne paa deg for Moro?”
”Nei, nei,” sagde Mary, ”eg hadde
fengjet henne, eg kann ikkje segja
kven av, og eg trudde det var mi.
Det var hjartelaust, hjartelaust!” — og
Graaten tok henne att.
”Og kven var det, som gjorde so
skarvelegt eit Verk?” spurde Moeri.
”Eg, kann ikkje segja det Moer —,
ikkje til deg eingong.”
”Nei, Mary, dette er der ikkje Vit
i” sagde Moeri. ”Baade for di eigi
Skuld og for mi maa du segja Namnet
paa denne Brotsmannen.”
”Aldri, aldri vil eg segja det.
vil eg døy.”
”Var det Tom Willitts?”
”Du maa ikkje spyrja meg, Moer,”
sagde Mary fast. ”Dersom den, som
sveik meg slik, er stakkarsleg nok til
aa føra meg uppi sovoret og so roleg
staa aa sjaa paa mi Skam, so er eg
sterk nok og ærleg nok til aa bera det.
Eg vilde helder hava denne Ulukka
enn hans vonde Samvit.”
Tom Willitts bankad paa Døri.
Fyrr
ETTE
”Er det Tom Willitts, Moer,” sagde
Mary og reiste seg upp, ”so seg honom
at eg vil ikkje sjaa han. Seg honom,
at han aldri kjem her hit meir. Seg
honom,” — og Augo hennar glødde av
Uppøsing, og ho trappad i Golvet med
Foten —, ”at eg hatar han, hatar han
som ein falsk, laak Niding!” Og ho
seig attende i Stolen 1 vill, jammer-
full Graat. (Meir).
Utgreidingi um Vetoet.
(Framhald).
+ Alt det, som paa nokon Maate kann
styrkja Veto-Læra, dreg dei 6 lærde
fram med full Sakførar-Umhug; det,
som kunde bera paa motsett Leid,
legg dei mindre Lag paa. Adressa
av 1824 er for desse Herrarne jamgod
med ei grunnlovleg Storthingsavgjerd;
det, at Thinget i Stathaldarsaki bøygde
unda for den Striden, som vart reist
i Sverig, byggjer dei gode Herrarne
so sterkt paa, at det mest er vonds-
legt aa sjaa. Alle Ord og Uttalur
av Thingmenn elder Komitear, som
gjeng med Veto-Læra, hev dei voret
utruleg gløgge til aa finna fram; deri-
mot er det berre so mykje dei nemner
det, at i 1851 uttalad fleire Tingmenn
med 0. G. Ueland i Brodden, seg
plent imot Vetoet, like eins i 1857*)
og i 1873"). Og Storthingsavgjerdi
av 1880 — den veg plent ingen Ting.
Det er liksom Storthinget av 1880
ikkje skulde vera Storthing. Storthin-
get av 1880 vert i so Maate sett jam-
sides med Storthinget av 1814, som
helder ikkje skal gjelda for nokon
Ting, naar det med greide og tydelege
Ord segjer, at ”Grundloven efter sin
Natur ikke kan henhøre blandt de
Love,” som treng kongeleg Sanksjon.
Dei Grunnarne, som er framførde
mot Vetoet, vert sometider nemnde,
men daa berre for strakst aa dømast.
”Disse Meninger er aldeles uholdbare”
skundar dei seg med aa segja, cg So
legg dei i Veg med sine ”Contra-Ind-
læg.” Det er som det reint gjeld paa
for den norske Vitenskapen aa berga
Trui paa det absolute Veto.
Dette er so sterkt i dei 6 lærde,
at det stundom kjem fram i sjølve
Ordi deira. Side 34 talar dei um
Statholdarsaki i Storthinget i 1859.
*) Dette kallar Fakultetet ein ”Gjenklang
af Modstanden mod Sanktions-
retten.”
**) ”Der hævede sig efter lang Tids Taus-
hed Røster mod” Sanktionsrvetten, segjer
dei 6 lærde.
TETT TTS STSNSTNE
Og der hev dei daa komet til aa bruka
Ord som desse: ”Selve Forslagets Be-
handling i Storthinget er ikke af
synderlig Interesse for det ube-
tingede Vetos Anerkjendelse.”
”Interesse for det ubetingede Vetos
Anerkjendelse !” — Ja, det er det, det
gjeld. Det hev gjenge Troll i Ordi
for dei 6 lærde.
Paa heilt upp juridisk Vis dreg
dei Slutningar fraa det, som ikkje hev
vortet sagt i Thinget. Ein og annan
Thingmann kan hava sagt, at han
trudde Kongen hadde absolut Veto;
dette hev ingen funnet Grunn til ser-
skilt aa motsegja, — altso hev Thinget
haldet med Vetomannen. Det er plent
som 1 ein Prosess. Dersom du ikkje
passar paa til kvar Tid og Stund aa
”paastaa* din Rett elder din Vilje, so
vert det teket som Prov imot deg, og
du kann tapa heile Saki paa slik ein
Formfeil. Slikt skal no inn i sjølve
vaar Statsrett og Politikk, og det
under. Namn av ”Vitenskap.” —
Det er hellest sannt, at det hev
voret Tvil og ulike Meiningar i denne
Saki gjenom dei skiftande Tider. Fraa
1814 til 1845 var det den aalmenne
Trui, at Grunnloven gav Kongen sus-
pensivt Veto i Grunnlovssaker.*) Fraa
1845 til 1880 hev det voret ein og
annan Høgremann, som hev sagt ab-
solut Veto, men det hev daa Folket i
det heile helder ikkje lagt Merke til.
Folket forstod det ikkje. Andre hev
sagt beint og greidt: inkje Veto. Og
ein heil Flokk hev ikkje tenkt større
yver Saki, men meint som so, at det
kunde vera mest det same, anten Ein
sagde Kongen hadde Veto elder ikkje;
for meir enn suspensivt Veto
hadde han ialfall ikkje; det stod
i Grunnloven! Dette veit me er sannt,
og det vil visst alle vera med paa,
som kjenner til Folket utyver Landet.
Difor hev Folk flest voret reint like
sæle, um ein elder annan gav seg til
aa snakka um absolut Veto, — likso
like sæle, som Folk flest og tilmed
Juristarne var i 1824. Snakke um
absolut Veto i Norig! det kunde væl
ingen for Aalvor gjera; og um det
fannst ein og annan, som kom paa slik
ein grillefengd Tanke, so Herre Gud,
so var daa det verst for Mannén sjølv!
Me hadde Grunnloven, og den var
* Thinget i 1824 sagde ”absolut Veto;”
men det var der ingen daa som forstod
elder lagde Merke til. Fredr. Stang
brydde seg t. D. ikkje um det i 1833.
Hadde Storthingsadressa den Gongen
voret Uttrykk for ei aalmenn Meining,
so hadde det nok ikkje gjengje so!
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
