Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
110
Fedraheimen.
16de Juli 1881.
i Hagen ein grov Slamp. Hine Arbei-
dararne vaagad ikkje mukka imot han,
men Israel, som fraa Barndomen var
vand til aa anda i fri Luft, gav Svar
paa Tiltale. Det drygde ikkje tvo
Maanar, fyrr Israel laut segja upp
Tenesta si hjaa Prinsessa og søkja
Arbeid hjaa ein Landmann i Brentford.
Han hadde ikkje voret der i tri Vikur,
fyrr det tok til aa gaa Ord um, at
han var ein Yankee-Fange. Soldat-
arne for radt til aa leita etter han.
Israel fekk Tidend um det, men dei
leitad so hardt etter han, at det var
paa Hekte rett som det var, at dei
skulde nappa han; men det var mange,
som hjelpte han til aa koma seg un-
dan, Folk som i Løyndom heldt med
Amerikanarne, men som ikkje torde
vera ved det. No vart han forfylgd
og jagad Natt og Dag, kunne ikkje
faa eit Maaltid Mat i Fred elder sova
ein Time i Ro. Endeleg var det ein,|S
som raadde Israel til aa beda Sir John
Millet um eit godt Skotsmaal og sjaa
um han kunne faa seg ein Post i den
kongelege Hagen i Kew (uttal: Kju).
Han so gjorde og totte det var hug-
nalegt aa søkja seg eit Smette mot
Kongens Tenarar nettupp paa sjølve
Kongens Eigedom. No vart Israel
Hagemann 1 Hagen til hans Majestæt
Kong Georg den tridje.
Georg den tridjé var jamleg i Kew-
Hagen, og meir enn ein Gong saag
Israel, naar han sopad i Hagegangarne,
Kongen gaa eismall og tagal i Skug-
garne i Parken. Meir enn ein Gong
kom det forfælande Tankar yver Israel,
naar han mintest, kva han sjølv og
Landet hans hadde lidet, men han
døyvde dei Tankarne ned, og dei kom
aldri yver han meir etter ei Samtala,
som han eingong hadde med Kongen.
Detta bar so til, at ein Dag, som han
hadde nokot aa gjera 1 ein liten Allee,
kom Kongen braadt fram attum ei
Buska og gjekk framum Israel, som
lagde Handi paa Hatten og bukkad,
men tok ikkje Hatten av. Det var so
utor all Skikk, at Folk helsad paa
den Maaten, at Kongen lagde Merke
til det. Han gjekk burt til Israel
og sagde til han:
gelsmann! ikkje Engelsmann!
Nei!”
Israel vart so bleik som ein Naae
og freistad paa aa svara, men daa
han ikkje visste, kva han skulde segja,
vart han standande maallaus og reint
som han var steingjengen.
”De er ikkje En-
Nei!
Yankee, ein Yankee,”
(Georg den tridje var
”De er ein
sagde Kongen.
nokot stam).
Israel freistad paa aa svara daa
og, men han kunne ikkje. Kva skulde
han segja? Kunne det lata seg gjera
aa ljuga fyr Kongen?
”Ja, ja, De høyrer til dette trassige,
fælt trassige, fælt trassige Folkeslaget.
Korleids er De komen hit?”
”Det hender mangt i Ufreden, min
Herre,” sagde Israel.
”Dykkar Majestæt lyt tilgjeva meg,”
sagde em Manu; ”han hev fenget
Paalegg um aa vera ein annan Stad.
Det maa vera ei Umfaring. Vek med
Dykk, Tosken!”
Det var ein av Hagemennerne, som
snakkad so.
”Hav Dykk undan!” skreik Hage-
mannen att, ”det er eit reint Mistak,
dykkar Majestæt.”
”Gakk vek sjølv.” sagde Kongen,
*og lat meg vera aaleine med denne
Mannen.*
Kongen ventad ei Stund, til Hage-
mannen var gjengen, og so vende han
seg til Israel att og sagde: *De var
med ved Bunker-Hill, detta bloduge
Bunker-Hill? Var De ikkje?*
Jau, min Herre.*
*Og De slost som ein Devel,
ein rein Devel, kann eg tenkja?*
«Ja, min Herre.*
*Qg De var med og drap Soldatarne,
mine, kva?*
sJa, min Herre, men eg totte Synd
i der
*Kva, kva! korleids det>*
sDet var ein syrgjeleg Skyldnad,
min Herre.
De tek i Mist fælt i Mist. Kvi-
fyr kallar De meg: min Herre? Eg er
Kongen Dykkar, Kongen Dykkar.
som |
*Min Herre, sagde Israel stolt,
men vyrdsamt, *eg hev ingen Konge.
Kongen saag rasande paa han,
men Israel leda ikkje paa ei Mine.
Kongen gjekk, men kom strakst att
og sagde:
«Dei segjer, at De er ein Spejar —
ein Spejar, elder nokot slikt. Er De
det? Nei, eg veit, at De ikkje er det.
De er ein rømd Fange, og hev leitat
etter Tilhelde her, fyr di De trudde,
at De skulde vera tryggaste her fyr
Forfylgjing. Ikkje sannt? Ha, ha, ha !*
*Jau, det er sannt, min Herre.*
«No ja, De er ein nokso skikkeleg
Upprørar, — Upprørar, ja Upprørar;
høyr no, høyr no, snakk ikkje til no-
kon um Samtala vaar. 30 lenge De
er her i Kew, skal eg passa paa, at
De er trygg, er trygg.*
*Gud vælsigne dykkar Majestæt!-
*Kya Slag ?*
*Gud vælsigne den snilde Maje-
stæten !*
*Godt, godt,* sagde Kongen og
smilte fornøgd; *eg skal vinna paa
Dykk, vinna par Dykk!
*Det er ikkje Kongen, men det gode
Hjartelaget til Kongen, som hev vunnet
paa meg.*
*Gakk
min.
Israel vart sturen og slo ned Au-
gurne og riste tagall paa Hovudet.
*De vilikkje? No godt, sop Alleen,
sop, sop. Fælt trassigt Folkeslag, ja
sanneleg eit fælt trassigt Folkeslag.*
Og dermed gjekk Kongen sin Veg.
(Meir.)
inn 1 Heren min, i Heren
Ei salma fraa Luthers tid.
I umskrift av —h.)
Der er ikkje nokon høg diktarsving
i denne salma, men ho er likevæl mer-
kjeleg i mange maatar. Ho inneheld
i faae ord hovudlæra i Kristendomen
um mannsens fall og wuppreisning.
Difyr vart ho og so væl motteki paa
kyrkjebetringstidi; folket hadde ikkje
fengjet høyra stort um Kristus
hans løysningsverk under pavedømet.
Det er ein rettslærd mann. som heve
og
diktat salma, ein mann som arbeidde
mykje fyre kyrkjebetringi i fødestaden
sin Nyrnberg (i Baiern) og vekslad
brev med Luther. Mannen het Lasa-
rus Spengler (fødd i Nyrnberg 1479
og daaen som raadskrivar der 1534).
Salma er skrivi 1524 elder 1525. Ho
vart mykje nyttad i eldre tid, og var
umskrivi 1 dei fleste maal i Europa,
paa dansk 1553. Ho var teki med i
Hans Thomissons, i Kingos og Pon-
toppidans salmebøker, men ikkje i dei
nyare, utan i Hauges og endaa i av-
kortad form. I Swedbergs svenske
Salmebok af 1695 fanst ho. men ikkje
i Wallins av 1819. I nyare tyske sal-
mebøker vert ho endaa nyttad: like-
eins 1 Finnland.
Av Adams fall er reint skjemt ut
Vaar givnad og vaart kynde,
Den evvde synda gift og sut
Gjekk aldri or vaart lynde,
Um ei av naad* Gud gav oss raad
Og hjelpte oss or faara,
Der Satans makt oss hadde lagt
Den gong, han Eva daarad.
Mot Eva ormen brukad svik,
Daa han inntalde henne,
At Gud ho skulde verta lik;
Ho fraa Guds ord seg vende.
Me alle naud Daa fekk og daud,
So Gud oss maatte giva
Sin son so kjær Til verdi her,
At stødt me skulde liva.
Men liksom oss eit framandt brot
I Adam alle tjonad,
Ved framand løysing fekk me bot,
Daa Kvist fyr alle sonad:
Og som me all I Adam fall
I endelause dauden,
So Gud hev oss Ved Kristi kross
Fritt ut or all den naudenn.
Til oss, sin fiend, Gud hev skjenkt
Sin son og til oss sende,
Som do fyr oss, paa krossen hengd,
Og seg til himels vende,
Oss heve løyst Og gjevet trøyst:
Ei dauden os skal tjona,
Um me kvar stund Paa Gudsords grunn
Kann lita fast og vona.
Han er vaar veg og ljos paa jord
Og sanningi og livet,
Gud faders raad og ævig”
Som Gud oss heve givet,
So i vaar naud, Ja i vaar daud
Me kann paa honom lita
Og gjeva akt, So ingi makt
Oss kann fraa honom slita.
ord,
sPet Aschehougske Princip.**)
(Av A. rå sje
”Vaar Politik" er ingen Smulegraa-
tar (Knipar) mot sine ”Tenestemenn.
Eit upplysande Eksempel paa dette stend
i Statsrevisionens Vedteikningar Å Side
188 Post 34, der det vert upplyst, at
Uppsynssjefarne ved Fiskeriet forutan
si militære AÅarsløn hadde fraa fyrst av
240 Dalar i Attpaaløn og 2 Dalars Kost-
pengar um Dagen. Daa so Kittel
Motzfeldt kom med der, skulde
naturligvis ein so framifraa Kar hage
meir, og han fekk 500 Dalar og 24,
i Kostpengar. Og sidan hava dei Pue
fenget det same.
Detta skulde du tru maatte vera god
Betaling for daglegdags Folk. Men nei.
Mannen er uppfinnsam, naar der er ein
Skilling aa tena. Dei fann ut — det
var eit Par Kapteinar — at dei stundom
maatte liggja i Land, og so kravde dei
50
eit Tilleg av 100 Dalar i Nattpengar.
Ja, det forstend seg, Departementet
fann dette so rimelegt, og fraa Iste Ja-
nnar 1864 tingo dei dette.
E) Den
”Opl. 1
1869. Innteket her mest etter
Ån.
J ner.
Ja, her er me inne paa nokot, som
du kann kalla det Ascehehougske Prin-
cip i Politikken, 1 Likning f. Ex. med
dei Darwinske Theoriar i Biologien og
dei Kepplerske Lovar i Åstronomien.
Daa Voltaire synte fram (præsenterte)
for sine Gjester sin Prest, som het
Adam, sagde han: Le pére Adam,
mais il mest pas le premter homme
du monde (Fader Adam, men han er
ikke Verdsens fyrste Mann). -Soleids
kann du her segja om Aschehoug, idet
du talar om hans Princip, at han ikke
er den fyrste Embættesmann, som tok
serskild Bitaling for kver Post i sitt
Embætte, men han er, etter alt um
denne Sak upplyst, utan Tvil den, som
best heve sett 1 System og Stil denne
Politik, at Eabetteemnnen skal reikna
seg til ei umfram Løn for kvert eina-
ste Skridt han gjere utum Kmbættes-
ringen sin. Fyrst skal Staten løna
honom, han kann livya af Embeættet
sit. Naar so dette er gjort, so kann
han lata vera aa ejera dette, som han
er insett og fær anstendig Løn for, og
taka paa seg nokot annat for serskilt
Bitaling: og soleids framigjenem liksom
høkra seg ut i alle desse Næringsgrei-
Dei setja. forutan sin Munn alle
ti Fingrar og ti Tæer som Sugerøyrar
SQ
Det kann draga det!
At ein Mann finn paa slikt, naar han
ustraffad kann gjera det, er ikkje so
underlegt, men at Folk finna det 1 sin
Orden, og at det liksom er vordet til
ein Embættesmoral, det visar, at her
maa vera nokot falskt anten i Lønings-
maaten eller i det, som ein Embættes-
mann skal vera, eller i baade desse Ting,
eller i Kravet til aa liva paa ein høve-
leg Maate etter Stand og Stilling, eller
i nokot av alt dette. Slike falske
Grunnsetninger og Livemaatar hava
som tidast mange Orsaker. Folk gjera
seg upp ein Livsmoral etter det dei
trenga til, og dei avpassa denne etter
Livets Kr so alt ser godt ut og er
i Samanheng. Dei synda ikkje utan at
det liksom er Naud paa. Trengst det
soleids til i Samfundet liketil aa drepa
Folk, so er det lastelaust aa gjera det.
Trengst det likefram til aa stela, so verdt
det og tolt. I Rusland og Amerika
verdt Ombodsmenn daarleg lønde,
at det liksom høyrer med til Dansen
likefram aa vera uærlige. I det fyrre
Aarhundrad kom det til aa høyra med
til Embættesløner (helst militære) aa
falska og stela fraa Soldatarne Mat og
Klæde. Denne Løningsmaaten fekk her
ein Ende med desse * Depotsaker.” Fin
paa BStatskassa.
SO
so sidan vardt det paa
med den Toldaren,
Mannsalder eller
ein Maate boret over
som fekk ein Dalar over sit Auga for
han ikke skulde sjaa Smugling. Og no
hava me dette Aschehougske Princip.
”Pest Orienten fik, og vi? —
Partisk er Skjæbnen ei, —
vi fik Tallotteri.”
Ja, ikkje vilde eg taka paa meg am
afgjera, hokke af desse? ”Løningsmaatar”
er den verste eller den beste. Ein like-
fram Tjov og Kjeltring er ein fæl Fisk,
det er sannt, og likeins den, som svelter
og frøyser Soldaten, Fødelandets For-
svarar, og likeins Smuglaren; men det
kann eerel paa sin Maate vera spræke
og livfulle Folk alle desse Fantar og
Skarvar. Dette ”Aschehougske Princip”
skapar derimot uendelig ”flaue’" og halve
Folk paa alle Kantar, utan 1 mndste
Maate aa gjera Grunnmoralen betre,
om enn nokot finare. At der af Asche-
hougs nitten Handverk kjem tjuge Ulyk-
kor, det vita vel dei fleste, som vita
lidet Gran. SE
Det minner mest pad Dvd i Hol-
bergs Komedi dette. Daa han gjorde
upp si Kontrabok med Vorher re, "Sagde
han i den eine Posten: ”Ja, ærleg er
eg. Det er sannt, eg braut upp mi
Herres Skrin, som der laag tri Pungar
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
