Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
I
Fedraheimen.
Pris fyr Fjordungaaret Kr. 1.10
med Porto og alt.
Betaling fyreaat.
DOTB PE ———
Bit Blad aat det norske Folket.
Lysingar kostar 10 Øre Petitlina,
og daa etter Maaten fyr større Bokstavar.
No. 39. |
I
Kristiania den iste Oktober 18841.
5. Aarg.
SRG
Israel Potter.
(Utdrag etter Israel Potter, his fifty
years of eæile.)
(Slutten.)
Sonen hans heldt han uppe i Naudi
og firad ikkje, fyrr han fekk gjevet
den amerikanske Konsulen full Greide
pia, korleids det hekk ihop med Israel,
og Konsulen sende baae tvo yver til
Beston. Det var i Aaret 1826, nett-
upp eit halvt Aarhundrad etter Israel
vart ført til England.
Skipet kom til Boston 4de Juli.*)
Byen var prydd til Fest. Daa den
gamle Mannen kom i Land, saag han
med Glede eit Flagd, som blakrad yver
ei Siger- Vogn med Innskrifti: *Bunker-
Hill 1775. Ære vere dei Kjem-
purne, som slost paa denne Da-
gen.* Israel stirde tagal paa detta,
Og 80, med Taarur i Augurne, tok han
Vegen heim til dei gamle Fjelli sine;
men Heimkoma hans var ikkje ei Heim-
kome, det var ei Uppstanding fraa
dei daude. Det var ingen, som kjende
han elder hadde høyrt gjetet han.
Den siste av Ætti hans hadde liksom
Grannarne hans selt Garden og var
reist vestetter, men kor han var reist,
det viste ingen skilleg. Israel leitad
upp Far sins Hus, men det hadde brun-
net fyr mange Aar sidan. Han leitad
etter Tufti, som det hadde stadet paa,
men Vegerne laag annorleis no. Paa
den gamle Vegen gjekk det ein Buskap
og beitte. Sist paa kom Gamlingen
med Son sin aat ei Steinrøys, som var
svart av Elden og moseklædd. Fin
«framand Mann dreiv paa og pløgde
fett ved og braadstanad. Plogen hans
hadde støytt paa ein stor Stein under
Jordi. *Sjaa no hev Plogen min i tjuge
Aar støytt paa denne gamle Gruve-
steinen. Det er fælt so heitt det er,
gamle Venen min, sagde han til
Israel.
”Kven aatte detta Huset, Venen min?”
spurde Rømingen og peikad med Sta-
ven sin paa den store Steinen.
”Eg veit ikkje, eg hev gløymt
Namnet. Dei er reist vestetter, trur
eg. Kjende de dei?” —
Men Rømingen svarad ikkje. Han
feste Augat paa Steinen.
”Kva er det, du ser paa, Far,
spurde Son hans.
”Far! Ja der!” sagde han og pei-
kad ned med Staven sin. ”Der sat
Far min og der Mor mi, og eg; Vesle-
guten, sprang millom Føterne paa dei
paa denne same Flekken, der som eg
*) d4de Juli er liksom 17de Maj i Norig.
no starvar meg frem, men i fri Luft
og utan Tak yver Hovudet. Tak paa
og arbeid att, Venen min...
Det siste, som ein hev høyrt til
Israel Potter, er um ein Pensjon, som
den gamle Soldaten søkte den ameri-
kanske Styringi um, og som den log-
gjevande Forsamlingi fann paa aa
negta.
Soleids var Israel Potter til siste
Stundi ein Repræsentant fyr den ukjende
og avgløymde Hopen, som held paa
trutt og strævar og aldri ventar seg
Løn fyr det. Dei traar korkje etter
Ære elder Løn, dei tenkjer ikkje paa
seg sjølve, og so lyt det vera og.
Det er Dufti (”Støvet”) av alle desse
Millionar Menneskje, som Jordkyndet
i Faderslandet er lagat av; det er
Oska av dei, som Føterne vaare tred
paa, og naar me byrge skodar paa eit
Minnesmerke her og kvar, som minner
oss um eitkvart Storverk elder einkvar
ugløymande Stormann, so lat oss ikkje
gløyma, at det er desse smaavyrde
Menneskje, som hev lagt til Steinarne
og Kalken. Men inkje Land i Verdi
skylder denne namnlause Hopen so
mykje Takk som dei sambundne Rike
i Nordamerika. Der hev dei faa Men-
nerne, som hev lyft seg upp yver Aal-
mugen, ikkje voret Generalar elder
Herskarar yver Aalmugen, men dei
hev berre voret som Korporalar og
Sjersantar fyr han. Det er ikkje hine,
som hev avgjort, korleids det skulde
verta med Aalmugen, men det er Aal-
mugen som hev paalagt dei det, som
var Skyldnaden deira. Det var fyrst
daa den amerikanske Revolutionen
braut ut, at det rette Folkestyret tedde
seg paa Jordi.
I andre Land er det mest berre
dei store Mennerne, som hev Æra av
dei store Hendingarne, men i den ame-
rikanske Revolutionen er det dei mange
Tusund Menner slike som Israel Pot-
ter, som stridde under Ufreden og
lagde kvar sin Lut til den store Si-
geren. Israel Potter er eit Mynster
paa ein Åmerikanar. Endaa han er
Fange paa Fiendens eigen Grunn, so
slær han Fienden; han veit aa finna
Raad til aa fri seg ut. Endaa han
tapar, so gjer han likevæl Fienden
fortullad, og han er den, som fær det
siste Ordet. Endaa so jammerleg vondt
det er fyr Israel, so liter han trygt
paa seg sjølv og hev ei god Meining
um seg sjølv. Endaa han er Fange
og sett i Jarn, so vil han ikkje halda
seg fyr Træl, og han stend endaa paa
det, beint imot England, at han er
heiltupp fri, at han er en Yankee.
Armodsdomen og Naudi fær ikkje Magt
yver han; slikt er fyr honom berre
ein av dei tusund Smaating, som hen-
der i Livet, og Israel firer ikkje fyr
Hardstyre, anten det er Lagnaden
elder England, det kjem fraa.
Detta er det sanne Demokratiet,
at ein negtar høgt og beint upp i
Augo paa Tyrannen, at Tyranniet er
til, og at ein ber seg aat liksom det
ikkje var til. I gamle Dagar var det
berre sume upplyste Menner, som
tenkte og for aat paa denne Maaten,
Alle, som er upplyste og godt lærde,
veit at dei største Ulukkurne og vonde
Ting ikkje i Røyndi er det, som den
ovtrune (”overtroiske”) og faakunnige
Aalmugen trur, at dei er, at Uluk-
kur, ein tung Lagnad og Tyranni ikkje
er annat ein Skugge-Bilæte, som sume
Tider kjem fram fyr vaar Aand og
myrkjer fyr det klaare Dagsljoset, men
som snart kverv burt att, og som me
kann mana fraa oss. Israel Potter,
Yankee-Bonden, han hadde som ein
Tanke um det. Denne Soldaten fraa
Bunker-Hill, han er ein Mynstermann
fraa den Tidi, daa Aalmugen lagde
fraa seg det gamle Sermerket, som
han hadde boret fraa dei eldste Ti-
derne, som Soga veit um, og daa Aal-
muge-Mannen kjende, at det vaknad
ein Induvidualitet bhjaa han, at han
var nokot fyr seg sjølv, daa han tor-
stod, at han var til og hadde Liv, og
det i djupare Forstand enn alle dei
Folkeskræmur, som kuad og agad og
plaagad Verdi i gamle Dagar og gjer
det endaa. Den frie Mannen, han
ræddast ikkje, han er viss um, at alle
Faarar eri han sjølv. Aldri aa ottast
og allstødt vera buen paa alt, det er
Hovudtingen fyr ein Individualitet
(Mann med Karakter), og denne simple
Yankee-Fangen visste det. Kva treng
han um Løn og Ære? Han kann
gjerne vera ukjend og litet vyrd, for
han er til, og han kjenner, at han
er til. Den store Løni fyr det, me
gjer, det er ikkje eit stort Namn elder
den Æra, me kann vinna, men Løni
er, at me er visse um aa vera nokot,
og at me vyrder oss sjølve.
Mormonbispen.
(Etter Max Adeler.)
”Det er ikkje verdt aa forhasta
seg,” sagde eg. ”Du treng god Tid
til aa tenkja yver den Saki.”
”Tenkja yver?” ropad Bob harm.
”Visyvas. Eg hev tenkt yver det. Du
trur daa vel ikkje eg hev voret so
III
TETTERE
galen aa forlova meg utan aa tenkja
yver det, og det aalvorlegt?”
”Nei, nei; men gifta seg er ein
vigtig Ting, og Ein skulde tenkja seg
vel um, fyr Ein gjorde det. Det er
rimelegt, vil eg tru, at du aldri, paa
nokon Maate, vilde gifta deg med nokor
annor enn Bessy?”
” Aldri, nei aldri.”
”Du trur ikkje, du kunde gifta deg
fleire Gonger?”
”Nei vist ikkje.”
”Slikt hender likevæl, og det kann
daa gjeva ein Mann nok aa tenkja
paa. Hev du høyrt, korleids det gjekk
med Mormonbispen Potts fraa Utah?”
Nei,”
”Du hev vel ikkje nokot imot, at
eg les upp Soga hans for deg?
”Aa, eg fær væl finna meg i det,
veit eg. Eg kunde vel ikkje sleppa,
um eg vilde.”
”Nei; eg paalegg deg aa høyra
Soga, anten du vil elder ikkje. Ein
Mann, som tenkjer paa aa gifta seg,
og som hev Hast med dette, treng til
aa høyra eit og annat ”avskræmande
Fyredøme”, som kan faa han til aa
taka det meir i Mak. Her er Soga.
Mannen var ein høg Kar i Mormon-’
kyrkja, og Ulukka hans kom av alt-
for mykje Gifting. Soga heiter
Mormonbispen.
Biskop Potts fraa Saltsjø-Byen var
Husbond til tri Konur og Far til fem-
tan emnelege Born. Tidleg paa Vin-
teren avgjorde Bispen, at Smaafolket
hans skulde hava seg ei god Jol, og
deretter sette han seg fyre aa taka
ein Tripp ned til San Fransisko og
sjaa, kva han kunde finna fat paa av
Leikverk, som han kunde gleda og
gama dei med. Den gode Bispen
pakkad Reisesekken sin, um-armad
Fru Potts” ei for ei, og kysste henne
kjærlegt, ei i Senn, og dermed gav
han seg paa Ferdi.
Han hadde voret burte litt meir
enn ei Vika, daa han kom att med
femtan Messingtrompetar i Skreppa si
til dei kjære smaae. Han steig ut or
Jarnvegsvogni ved Saltsjøen og tenkte
paa, kor morosamt det skulde verta
heime um Joledags Morgonen, naar
dei femtan Trompetarne skulde laata
alle paa ein Gong, kvar i sin Tone.
Men i det same han skulde inn i
Ventesalen, saag han i Dame-Romet
ein Flokk av Kvinnfolk, som saag ut
til aa staa og venta paa ban. Og daa
han kom burtimot dei, kom dei far-
ande alle tjuge, lagde Armarne um
Halsen paa han og kysste han og
ropad:
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
