Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
196
Fedraheimen.
10de Desbr. 1881.
ciper”. Naar Republiken er færdig i
Folket, saa flytter man baade Grund-
loven og dens Principer ind i Folkets
historiske Billedsamling. Om man fik
ind et absolut Veto i Grundloven, saa
flyttede man dette med!” —
Fraa Sætersdal. (Brev). Dæ er Po-
litikken, som no er mest uppe her, og
du sill berre høyre, Hr. Bladstyrar, for
mange Republikanara her er! Ja om
her ha sill vorte stemt myjom Konge-
døme aa Republik, so er eg wisse paa,
at Kongedøme ha fengjeso faa Stemmo,
”at Utfaldet vilde blive til Latter.”
Ja Selmers Regjering arbeier sterkt for
Republikken.
Eg hev inkje set noko te November-
Blai si ifjor Vete, daa ei hail Pakke
vart framlagd paa eit Møte i Fram-
stegssamlagje, aa daa samrøystes, vart
kasta paa Elden. Sossi kve Gutann om
de — for den gamle Stevdiktingji liver
enno her i Sætesdal —:
Novembermennann Budstikka sendte,
men Framstegsmennann dei upp Ӿ*) brdene,
dai saate laase*) i ”Verdens Gang”,
for dæ va so ljost, mæ" Budstikka brann.
Novembermenna, me dikko gjeve
so mange Takk, som de kunne bere,
for dæ de vyrd* okko sossi svært,
at de gav burt Blai, de hev so kjært.
Men de æ eit, de ihug maa kaame:
betenk deg vel, fyre du gjev ei Gaave;
du tit kann trege du burt æ gav,
so du helle vill at du ha æ sjav.
De trega Budstikka tor eg vaage,
fyst de ha visst, kodan Takk me gaave:
ho skalv av Vanær, her va so kaldt,
aa ho maatt? i Elden, — sjaa de va alt.
Ja, slik Modtaking fekk *Budstikka”
paa si Veto-raise i Sætesdal.
Fædrelandet hev vore saa ”gjevmildt”
mot Lesarann si, at de hev gjeve dei
” Fakultetsbetenkningen”; daa kunna
ingjen lenger tvile paa dæ ”absolute
Veto”, fyst dei hev lese denne lærde
Avhandlingji. Men koss gjekk de? Ja
eg hev inkje høyrt gjete noko viare;
men eg kann daa fortelja, ko Verkning
dæ gjore paa meg. Eg las aa las i
denne lærde Fortolkningji, aa laita?)
ette Grunna; men eg kunna inkje finne
noko, for eg tenkte dæ va Grunn-
logji, dei vilde fortolke, aa dæ va daa
tenkjeleg, dæ va der, Vetoe maatte
vere; men nei! der finn dai inkje de
dai søkjer, og so lyt dai ut paa ”Viddi”;
1) henne. -=?) sat og las.
dai laitar aa laitar mest wutive haile’)
Verdi; men ko bjelper dæ, om dæ finst
airesta?); for so mykje veit me daa, at
Norigs Konge inkje hev ”absolut Veto,
fyst dæ inkje stend i Norigs Grunn-
log at han hev dæ. Den som fyrr
hev tvila i den Sakji, trur eg inkje
tvilar, fyst han hev lese Fakultetsbe-
tenkningji; daa fær han sjaa, at dæ er
bare lause Paastande, aa inkje Grunna,
Vetomennann fer med.
Fædrelandet hev tvo Tingarar heri
Sokni; men hellest vert her inkje lese
so lite Avisur; her vert lese baa Ft-
draheimen, Verdens Gang, Østlandsk
Tidende o. fl. Venstrebla. Almue-
vennen æ her inkje ko tvo hell tri,
som hell.
Hyllesta Sokn den 28. 11. 81.
AMOR:
Stavanger. (Brev.) Det er avgjort
no, at den ”praktiske Gjenteskulen” skal
setjast i Gang til Vaaren her i Sta-
vanger Amt. Han skal gjeva Upplæ-
ring 1 teoretiske Fag: Norsk, Historie,
Rekning og Helse-Lære; Husflit: Vev-
ing, Klypning og Sauming, Mat- og
Mjølkestell, Krøter- og Hagestell m. m.
Kvart Kursus er det meint skal vara i
9 Maanadar, so at der ikkje vert nokon
Skule dei tri myrkaste Vetramaanarne.
Skulen er fri, so Gjenturne berre hev
aa kosta seg Upphelde. Dei skål hava
Kost og Husrum bjaa Bestyraren, og
for det skal dei betala 16 Krunur Maa-
naden. Ein og annan, flink Ungdom,
som ikkje hev Raad til at betala dette,
kann søkje Styret um Hjelp. Det er
Amtet, med Tilskot av dei Pengarne,
Stortinget hev beviljat til slike Skular,
som kostar denne igang.
Det er Meiningi, at Skulen skal hal-
dast paa ein vælstellt Bondegaard, og
at Husbonden skulde vera Styrar, og
helst teoretisk Lærar med, og Kona
skulde daa læra Gjenturne upp i Hus-
og Fjosstell. Løni for alt dette under
eit er sett til 1200 Krunur. Og so
skulde der vera ei særskild Lærarinna
i Haandarbeid.
Vert ein slik Skule styrd med Dug-
leik og i sunn heimleg Aand, vil han
visseleg gjera myket til Gagns.
Ein maa difor vera dei Menn tak-
same, som hev strævat med aa faa
dette i Verk.
Her skal no (byggjast Teater i
Stavanger. Arbeidet skal setjast igang
so snart det vert avgjort, kor Teatret
skal staa. 2.
1) leita; heile osfr. *) andre Stader.
Svenska folket : helg och søken, %
krig och i fred, ute och hemma eller
ett ER 6 af svenska bildningens och
sedernas historia, af August Strindberg.
Med illustrationer af Karl Larsson
m. fl. Kjem ut i ei 20 hefte til 1 kr.
hefte.
De er ei Sveriks-soga av eitt heilt
nytt slag, som Strindberg vil skrive.
Andre sogu-mennar, t. d. Geijer, hev
skrive um dei svenske konganne aa tenar-
anne deira, um dei ufredanne dei hev
havt, aa slikt. Men dei hev sagt lite
um kosso folkje hadde de, aalmugjen
— ja dei kunne nokk sumtid fortelja
at den hell den kongjen skøytte um
bergs-bruk, at de i hans tid var svult
i lande, hell slikt. No i vaar tid er de
annarleis. Folkje hev no fengje meir
magt enn fyrr, aa dei tek meir til me
aa grava ette, korleis aalmugjen hadde
de, kosso de sto til me handel aa jord-
bruk aa meir slikt — de er difor den
forhistoriske arkeoiogi hev vorte so vig-
tug i vaare dagar — aa daa syner de
seg, at den historiske vokstren inkje er
bunden ved hugskoti aa paafundi aat
konganne aa dei store mennanne, men
gjeng ette faste logjer. Fyst den store
mannen inkje er maals-mann fyr ein
stor tankje, som er uppe i samtidi, aa
fyst han inkje bryr seg um dei aalmenne
tilstand aa høve aat landslyren sin —
so fær han inkje gjort noko, ko store
gaavor han endaa kann hava. — No er
de um desse tilstand aa høve hjaa de
svenske folkje i dei siste 1000 aar, som
boki hans Strindberg skal vera: han vil
vise oss, at de inkje er so, at landsens
framstig i vælstand aa endaa mindre i
daning hev vore stogga ved motgang-
same ufredar
ubeppor, aa at de ofte hev vore best fyr
aalmugjen unde dei klenaste konganne.
Mi kann kje segja anna, naar mi skal
døme ette dei 3 hefti som er komne,
enn at han synest vilja greide saki godt.
De er greidt, at d’er lett aa takai mist
einkvarstad 1 slikt eitt stort verk —
de er sume mistak ou; serleg hev br.
Strindberg nokre underlege tankar um
runeskrifti, men de ser inkje ut til at
mistaki vert mange. Sume svenske høg-
reblad hev — som rimelegt er — vorte
svært sinna paa Strindberg, avdi han
segjer imot Geijers ord at ”soga aat de
svenske folkje er eitt me soga aat dei sven-
ske konganne”. dJa endaa slik ein kar
som den namngjetne forntidgranskaren
(arkeologen) Oskar Montelius reider han
stygt av fyr de. Men de som han me
retten klandrar boki fyr, de er berre
smaating, tykkjer mi. Boki er svært
fint tilbudd: godt pappir aa gilde bilæte
hell andre slike utvertes
av den namngjetne teiknaren Karl Lars-
son m. fl. D.
Aftenbladet legg ned Vandrestaven
sin, naar Åaret er slut. Det tél Tingar-
arne sine til taka Fædrelandet i Staden.
Det nye Skulpturmuseum i Kristiania
er no ferdigt. Der stend Gips-Avstøyp-
ingar av Bilæthoggarverk fraa alle Tider.
Ved Heradsvali gjeng det som fyrr.
Venstre vinn mest alle Stader. Det
hjelper ikkje alt det Høgrebladi preikar
for Folk um, at dei maa ikkje tenkja paa
Politik, naar dei vål sitt Heradsstyre.
Det tyske Riksting hev sagt Nei til
Bismarks Forslag um Bevilling til eit
økonomisk Raad, som skulde hava aa
gjera med slikt som vedkjem Landbruk,
Handverk o. m. a.
Lysingar.
Fedraheimen 1882
Fedraheimen kjem ut i Kristiania
Laurdag og vil som fyrr arbeida for. *”
dom, Fridom og Upplysming. Bladet a!
held Avhandlingar og Smaastykkje un
Dagsspursmaal, dessutan Skildringar.
teljingar, Folkesegner, Dikt, Nytt, Risp tr.
I Iste Halvaar 1882 vil det bl. a. inn
ei ny større Forteljing: )
«Bønde-studentar* >
(av Forf. til ein ”Fritenkjar”, ”Seld ti
Vonde” m. fl.) — Bladet kostar Kr. 2. *
Halvaaret og kann tingast paa alle Po- hl
Elder Ein kann senda Brev beint til K.1st*
ania. og daa med Utskrift: Til Fedrah: mens
Ekspedition, Kristiania. Avissak.* Pengar maa.
fylgja.
I Kristiania tingar Ein Bladet 1 Ekspe-
ditionen, Torggata No. 5 b (Nikolai Olsens
Trykkeri).
Fedraheimen for 2dre Halvaar 1881
er enno aa faa (Pris Kr. 2.20). Der finn Ein
millom mykje annat: «*T’artuiffe*, Lyst-
spel av Moliére (i Umskrift fraa Fransk av
J. Belsheim; — heile Verket).
Paa Undertegnedes Forlag er udkommet:
Af Danmarks Kirkehistore
i vort Aarhundrede.
Nogle Skildringer ved Olaf Røst.
10 Ark (169 Sider). Pris I Krone.
Naar 10 Ekspl. tages, faaes 2 Friekspl. samt
Bøgerne frit tilsendte gjennem Posten. Et
enkelt Ekspl. erholdes ogsaa frit tilsendt pr.
Post, naar 1 Kr. sendes til undertegnede
Forlægger.
Trondhjem i August 1881.
Johan L. Sundt.
Kristiania.
Nikolai Olsens Boktrykkeri.
aa inkje va han rædd antel Fa’n hell
Lygtemannen. Han hadde ei Kjerring,
som va ei stor Trollkjetta”); men dæ
viste ”kje Mannen noge om; for han va
ude stødt. Saa va dæ ein Sommar han
laag inne unne Haveri, aa daa fekk
han Nøs*?) i dæ. For dæ va ein Kvell
han skamslo en Tju, som va nere i
Kajytta aa ville stæle i Krukka Sje-
næver. Daa Tjuen slapp ud av Klød-
nann paa Skipparen, ropte han bagette seg:
”Du sko passe lisaagott paa Kjerringja di
om Jønsoknotta, som du paste paa Brenne-
vinskrukka ida! Skipparen blei tordne
gal, men spikkelerte paa, kaa dæ be-
tydde. Han snakte mæ den gamle
Stuvaren sin om dæ, — aa den Stuv-
aren kunne nok meir hell Fadervaar.
Saa maete dei tvo Raa, aa saa blei dæ
daa Jønsok. dJaha; Kjerringja ville
trass 1 Pokkeren* ha Mannen aste”*)
den Notta; men Skipparen tog Stuvaren
med seg heim, aa der sad dei udøve
Notta na drakk Brennevin. Best som
dei sad, blei der saa forskrekkelig lyst
der Skuda hans laag, som der sko være
Eld i alt dæ der va; aa saa robte Kjer-
ringja: *Aa Gud hjelp” okke, naa brenne
1) Femininum av Trollkatt. *) Njosn. %) av-
stad :
Briggen.* Mannen blei fælt =for-
skrekka, men han tenkte paa, kaa Tjuen
hadde sagt, aa saa sa’n te Stuvaren:
”Flug ombord aa bjerg dæ du kann;
ta mæ deg saamange Folk, du kann
finne.” Jaha, Stuaren floug. Men daa
han gjekk, tusle") ”an Skjipparen i
Øyre: ”Legg Limen innanfor Yder-
dørsvilla, aa-saa finn paa ekko*), saa du
kann faa Kjerringja di te stige øv’an,
aa *saa pass paa, kaa du ser. Skjipparen
saa gjore. Naa kann ingja Trollkjerring
stige øve ein Stubbelime Jønsoknotta;
strakst hu æ kommen midt ”øve’an —
hutt! — æ’ste maa”o te Hekkfjells-Berg.
Daa Skjipparen hadde sede*) ei Stunn,
sae Kjerringja ho ville legge seg. ”Ja-
ja, sa Mannen, saa gjeng eg mner te
Briggen.” Aa saa gjekk Mannen, aa sto
udanfor i Stunn. Best som dæ va
robt”an saa dæ skolv i Husann: ”Berta!
Skunn” deg aa kom ud mæ Tobaks-
rullen min! han ligge 1 Borskuffa.”
Kjerringja ud som ekko vont; men mæ
dæ same hu steig øye Limen — hei-
san! — opp 1 Skorsteinspiba rians paa
Limen foor hu* saa Soda*) roug ett
enn”. Skjipparen bande, saa dæ lugte
1) kviskrad. ?) eitkort. sitet.
1) Sotet.
?)
svidd, aa ner foor’an te Brygga. Der
va alt godt aa væl; Lysningja va bare
noge Dævelskab, Kjerringja hadde troll”
ihob for aa faa Mannen vekk. Skjip-
paren fortelde Stuvaren kosse te va
gjenge, aa saa sad dei daa aa vente
aa drakk te ud paa Moranen. Daa
Kjerringja saa kom atte, tog Mannen
henne i Nakkjen aa dupte Hove ner i
eit Barkekjer aa holt "enn" ei go Stunn
der. Saa drog’an ”enn” opp aa band
aa pinte paa, at kvis ho inkje bekjende,
sko hu inkje sleppe levans ud av hans
Næye. Saa maatte ”o0 bekjenne, fyst
alt om seg sjel, men sian kom dæ veste.
Ho hadde lært opp Dote si, aa hu kunne
alt 2 Trollkunste.
Skjipparen blei mest fraa Vede; for
den Dotra va reint Avguden hans. Han
tog Dotra aa reiste te Røldalspresten,
som nok kunne gjøre mæ Gamle-Eirik
mest kaa an ville. Ja, Presten las aa
mante aa spikkelerte; men Gjenta kunne
sine Kunste lige godt. Saa ba’an Nott
aa Da’ te Vorherre, at han sko gje’an
ei Raa. Ein Da" han gjekk aa spaserte
i Hagjen sin, hourte han en Fugl saang
oppi et Tre: ”Dæ som æ eigong for-
svoret, bli evig forloret, kvis inkje den
Boga kann skaffes, som gjøymes neran-
for Jorderige.” Dæ va greit, at dæ va
den Boga, som Trollkjerringann va op-
skrevne i. Presten fortælde Skjipparen
dette, — aa saa sa’n dæ: ”Øve den
Boga he eg ingja Magt. Du fær sjaa,
kaa du sjel kann gjøre. Gaa opp i
Kjyrketorne dJønsoknotta; dæ kann
henne den «o’e kann hjelpe deg.”
Skjipparen saa gjore. Gaml’ Eirik kom
mæ Boga aa robt” opp ei for ei; men
daa ”an kom te Jormora i Bygda, sa
Skjipparen: ”Dæ va som svarte F—!
æ hu ausaa her!” Strakst han hadde
nebnt dæ Nabne tog Styggen han i tri
Hovehaar aa holt”an ud igjønom Torn-
luga i Luften aa spurte om han ville
skrive seg for en Trollmann. ”Hal meg
inn fyst,” sa Skjipparen; ”eg kann ”kje
skrive i Luften!” Ja, inn kom’an, aa
saa fekk’an Boga aa Pennen aa stakk
seg i Loven aa skreiv — iplasse for sitt
Nabn — Jesn Nabn. Saa kunne inkje
Svarten ta Boga atte, men Skjipparen be-
holt enn” aa gjekk te Presten mæ enn.
Der fekk dei set Nabne, som ingjen
drøymte om sko staa der, Prestens eia
Kaana aa fleire te. Men Skjipperdotra
va frelst, aa Bopga ligge i Røldais Kjyrke-
mur den Da i Da.” (Meir.)
AG
sk
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
