Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
-
te
Hove.
24de Desbr. 1881.
Fedraheimen.
305
Han Torgrim.
(Eventyr fra Vang,Valdris, ved Hallvard
Bergh.)
Ei Gong longt lengji sia budde dæ
tyo gamle Folk ve ein Krossyeg. Dei
hadde try Søne te Bødn, o alt, dei aatte
og hadde hellest, va ei Skarvehytte,
so’kje held korkje Vind ell Væte ute;
men dei kraysa 0 klora se fram engor-
leine, ve Bødne vøro smaae; dæ vart
verre, dentid dei try Sønidn vaks te,
før desse vilde inkji følke paa se; dei
tvo eldste preintist o prettast mæ allo,
so ette Vege foro, 0 la se ut mæ ÅAlle-
miniskji. OQ han Torgrim, so minst va,
laag no o lata se 0 grov i Øskun, so
lang so Dagen va, han, maa veta.
Daa dæ ”kje fannst meir korkji te
bite ell brenne i Skarvehyttun, strøko
dei tvo eldste avgarde, vilde faa se Te-
nist. ”TPa me ogso mæ!" sa han Tor-
grim. ”Ja, Du var rette Guten. Kem
tru vilde hava de” sitand steikjand inni
Gruyun te kara i Øska frampaa Gølve
daa!” svara dei. — ”Ja, e gjeng no likaso
radt utta Fulgji so før me sjøl, e,” sa
han. Nyetrøya aat Far seno o Nyeskodn
aat Mor seno toko dei mæ se, 0 der mæ
so strøko dei i Vegen. Dentid dei hadde
gange ei Rid, komo dei aay eistane, so
dæ laag eit Deigtrøg midt i Vege. Dæ
hoppa dei over, o daa dei hadde gange
ei Snerte te, saago dei ein Kungsgard.
Der sporde dei ette Tenist. Tenist fingo
dei mæ: dei skulde hjølpe te stelle Øykjo
aat Kungen.
Daa han Torgrim hadde faatt skake
taa se noko taa Øskun, labba han aat
Skoge ette ei Børd mæ Tyri, klauv sia
uppaa Take o stappa Huva si i verste
Høle, so dæ ikji skulde leka nepaa dei
tyu gamle. ”Den so har Huyvu, faar
altid Hatt!” sa” han Torgrim. Daa detta
va gjort, labba han avgarde, skulde
freiste Lykka. Dentid han hadde gange
baade vel 0 lengji, kom han aat dei
gamle Knøotrøge. — ”Utta Klæo kan
Krøppen ingjinstan koma,” så han Tor-
grim *); ”dæ Klæo, so skapa Mann, o
der finn & me ein snæddin Hatt, o Hus
kan dæ bli mæ, gjeld de um,” sa” han,
to Trøge paa Nakkin o karra neover
Bakkin. I Avdegningen kom han aat
dei sama Kungsgarde, han. Der sporde
han ette Tenist. — ”Ko æ dæ Du kann
daa r” sporde Kongen. ”0, d’æ nokk ikje
rart, dæ e kan,” sa han Torgrim; ”men
e kan væl lære.” Jau, so skulde han
faa vera mæ Brøro si, stelle Øykjo aat
Kongen, ”so kanskji Du kunna lære en-
kort Du mæ, sa Kongen; — ”ja, so
*) Ordtøkjo er tilsett av Forteljaren.
kanskji & kunna lære enkort, e& mæ,” så
han Torgrim.
Men kost dæ no gjekk o inkji gjekk,
so va Øyken, han Torgrim stelte, baade
feit og fin o so slett, at dæ gjorde baade
gleim o glitra taa hono; men dei, Brødn
hass passa, voro so skrangleturre, at
Ryggen paa dei sto høgt uppi Vere, o
dei gjingo paa Knjøno utigjøno Stall-
døre, 0 so luryute o langhaara vøro dei
ogso, at dæ va nett so dei skull vøre
raggvøksne. Daa han Torgrim tekk Væl-
læte taa Overstallsdrengje, mæ Brødn hass
berre fekk Skrelling o Smelling 0 Von-
ord rae o stødt, vørto dei ovundsjnke
paa han o toko te kvesa o pesa o dikte
upp Lygne paa hono ve hene Stalls-
drengjidn. — ”Veta de, ko han Tor-
grim ha løyt no?” sa” dei. Nei, dæ vis-
ste dei daa kji dæ. — ”Han ha sagt se
go fere te skaffe Kunga dei tolv Gull-
duvyudn aat Gygeren i Bergi,” sa dei;
jau detta kviskra dei um, te Kungen
sjøl fekk Nasadn i dæ. — ”Ja, ha du
sagt dæ,” sa Kungen, ”so ska Du mæ
gjera dæ, elldaa ska Du lise Live”, sa
han. — ”E ha korkje sagt dæ ell meint
dæ,” svara han Torgrim; ”men dæ kvitta
eit, anten Du tyne me, ell Gygere gjere
dæ, men try Dagar lyt e faa te um-
tenkji mei.” Jau, dei fekk han. Fjorde
Dagen kom Kongen att, daa skulde han
Torgrim vera so go avgarde. ”Aaja, dæ
æ ein Overgang, sa Røven, dei rengde
Belgen taa hono; men ein Maltsettung
o ein Saltsettung o ein Rugsettung lyt
e hava mæme.” Dæ fekk han, la Trøge
paa Nakkin o karra nedover Bakkin.
Dentid han kom mneaat Fjorde, skaut
han Knøotrøge ut o rodde o rodde, so
kvite Føssen sto ette. Paa heno Su’n
kom han te eit høgt, fælt Berg, der
klauv han uppaa. —=Resso han badde
gange liteyætta, saag han dæ rauk; der
fann han ei Peispipa, o slo han so Malt-
settungen o Saltsettungen niegjøno Pipa.
Daa dæ lei um ei Rid, kom Gygere
burti Peisen, skulde kjenne ette, um
Kveldsmaten va kokt. — ”Nam, Nam,
Nam,” så ho, dentid ho kjende dæ goe
Søe; ”detta æ baade søtt o salt, detta et
e upp alt, ette Vatn aat dikkan de Jæ-
kelsmaradn !” sa ho te dei tvær Døto seno,
”men sleppe ”kje ut Gullduvudn mena!”
Dei brydde se kji um dæ, ho sa, dei,
dei sette Døradn paa vid Vegg, so Gull-
duyudn komo ut fjøgand. Han Tor-
grim — neatt, straadde Rugsettungen
ikring, lokka dei te se o rodde attende,
so kvite Føssen sto ette. Daa han va
komin mitt utpaa, sakna Gygere Gull-
duvyudn sena, kom ut høkland o to te
kalle o lokke. — ”Kem æ dæ, so ha
take dei tolv Gullduvudn mena?” ropte
ho, te dæ skrala i Bergo. — ”0, d’æ
e!” svara han Torgrim, gjorde se so blid
o grann i Maale. — ”Ja, kem æ Du
før ein daa? sporde Gygere. 0, d’æ
Torgrim!” sa han o sette endaa blidare
Maal i se. — ”Ko, kjem du att oftare?”
sporde Gygere att. — ”Dæ va no dæ
daa !” svara han o rodde 0 rodde i Knøo-
trøge.
Dæ vart sagte noko te Glée paa
Kungen o alle dei are i Kungsgarde,
dentid han Torgrim kom attende mæ
dei tolv Gullduvo aat Gygeren i Berge,
o han vart enddaa meir taahaldin enn
før; men no vorto ogso Brødn hass
endaa harmare paa hono o toko att te
seta ut Røo um hono ve hene Stalds-
drengidn. — ”Veta de, ko han Torgrim
ha sagt no?” sa dei. Nei, dei visste daa
kji dæ. — ”Han ha sagt se go fere te
skaffe Kunga Ljosfløye aat Gygeren i
Berge, so æ slek, at ein ser, ko so hende
lykt ve Verdens Ende,” sa Brødn hass.
Um detta vart dæ daa slek Kviskring
aa Tisking paa Stallsdrengo, at Kungen
ogso fekk veta dæ. — ”Ja, ha Du sagt
dæ,” sa Kungen, ”so ska du ogso gjera
dæ, elldaa ska Du lise Live,” sa han;
”men gjere Du dæ, ska Du faa bli nem-
meste ette me.” — ”B ha korkje sagt
dæ ell meint dæ,” sa han Torgrim,” men
dæ duga inkji ofreista, sa iden, so i
Galga hekk, amten Du tyne me, ell
Gygere gjere dæ, bli dæ væl slekt Slag,
men seks Daga lyt e faa te umtenkji
me i,” sa han. Jau, dæ skulde inkji
bli nekta hono. Sjauende Dagen kom
Kungen att, daa skulde han Torgrim i
Vegen. Han ba daa um o faa me se
ein Maltsettung o ein Saltsettung, o den-
tid dæ to te myrkne, kvelvde han Troge
paa Nakkin o karra utover Bakkin.
Paa Strønden henta han se ein Settung
mæ Smaastein, skaut Knøotrøge utpaa
Vatne o rodde te kvite Føssen sto ette.
Dentid han va overkomin, klauv han
uppaa dæ sama Berge, o slo Maltsettun-
gen o Saltsettungen niegjøno Peispipa
aat Gygeren. — Resso dæ lei um litevætta,
kom ho mæ ei Sleiv o skulde smaka
paa Kveldsmaten sin, um han va væl
kokt. — ”Nam, nam, nam, detta æ baade
søtt o salt, detta et e upp alt,” sa Gy-
gere o smatta o smatta, ”ette Vatn aat
dikkan, de Jækelsmaradn, men set kji
burt Ljosfløje mi!” sa hote dei tyær
Gygerdøtto seno. Dei to Vatsspønne
o Ljosfløye o sette burt te Brynnen, vilde
ette Vatn aat se: Han Torgrim ne att
0 to te trumpe o kaste hona so fere
gjekk, i Ryggen o Siudn mæ Hallsteine
seno. — ”Øh, e ska skjele gjeva de, est
Du gjeng her o selda o kasta!” skreik
ho o va vill o sint aat Syste seno. —
”E kasta kji, e!? svara hi, ”læ me ganga
fere!” Ja, so bytte dei. Han Torgrim
Best som dæ va, hourte Styr-
mannen, dei skreig paa Bakken, saa
dæ kveini Luften: ”Halt a tri Strege
for Kjøbenhavns Kjyrketorn!"
Daa bleian fyst rædd" for Aalvor; for
naa forsto’an, kven di hadde paa Ud-
kjikk, aa koss dei seilte; men saa sa
Skjipparen: ”La” okke naa ta paa okke
dei kvide Skjurtann; om tri Korter kann
mi helse paa Kjerringann vaare!” — Ja,
dei saa gjore. Rett som dæ va, gol den
graa atte: ”Alle Mann paa Dekk!”
Aa daa kann dæ hende dei rapte seg.
”Klar te ankre!” skreig den graa. Jøs-
ses ja, dei va klar, kann Du tenkje, aa
Klokka haal-sju Julaften laag dei godt
fortøyd paa Tromøya; men han, som
hadde steje te Rors, aatte kje Haar-pira
paa den Sia av Hove som vende te
Vinden. — Hæ? Om han hadde Dra-
dokka? — Ja dæ veid eg inkje; men
eg veid ein annan, som hadd” ”enn".
Dæ ska eg fortæle deg om sian; men
naa sko eg ha Hog te fortæle deg om
den Gjenta, Spøgjelse floug å mæ. Ola
Dydann fortelde meg dæ, aa han loug
aldrig.” — Gjore falsk Fi? — Ja, dæ
gjor’an, aa dæ for tri Notong Mjøl aa
tri Notong Joreple; — men mi æ alle
Syndere. Daa han kom fraa Tingstova
aa hadde gjort Gjerningja, treft” eg
han mæ Byra paa Ryggjen, aa saa sa’n
dæ: ”Naa ber eg Saligheda mi paa
Ryggjen.” Nok æ dæ: dæ va ei Gjenta
bort paa Jæren. som lofte Kjærasten
sin, daa han gjekk i Krig, at hu sko
ver’an hull aa tru te Døen, aa kviss
han døyde, vill hu aldri gjipte seg i
dette Liv. Gjore hu dæ,sosko han ha
Lov te hent” ”enn”, antel han saa
va levans *ell dø. Saa gjekk der 5
Avr, som hu ingjenting hourte fraaan.
Heile den Tia hadd en rig Lensmann
gjeng” aa fridd te” enn”. Hu tenkte
paa Kjærasten sin heile Tia aa sa Nei
Gong ette Gong; men Lensmannen laag
aa filte aa fridde, aa saa blei ”o lei av
aa gaa som Gjente lenger, aa so slo ”o
te mæ Lensmannen. Naa ja, Bryllup
blei der, saa dæ drog; åad ’aa drakk
gjore di å Livsens Kræfte, te dæ lei
ud te Klokka 12 om Notta, dei sad
netop aa aad paa Brugrauden. Daa
hourte di mæ eins et forfærdelig Drønn
unne Jora. Rett som dei sad aa spikke-
lerte kaa dette kunne betye, kom der
gaaans inn i Stova en Skjikkelse, som
ifraa Hove aa te Fødann va innsveibt
i et svart Kastetørklæ. Alle dei som
va i Stova begjynte aa fæle; for dei
kunne ”kje høyre, at han trødde paa
Golve; men se” alle Karmennann hadde
q
drukke adskjlligt, tenkte di kje meir
paa dæ. Dei totte nok han hadde en
rar Skabeluni; men di tenkte at dæ bare
kunne være ein som vill inn aa gjøre
Kommers. Naa! Dette gjekk ei Stund.
Dæ svarte Spetakkele sad opp mæ Høge-
bore aa inkje antel snakte hell rørte
seg, bare glaabte aa glante paa Brua.
Brua va mnoge asterert!) hu; men dei
andre fenkte me seg: Pytt! la sidd’an,
te han bli fornøjd; aa saa drakk di
støog, aa saa sko di te aa danse. Aa
dei spelte, aa dei danste; men Spetakkele
sad som en Paale. Saa gjekk Bru-
gommen bort aa vilde danse mæ Brua.
Men førr han fekk Sukke for seg, sto
Spetakkele mæ Sia hans aa bukte aa
skrapte saa tint for Brua aa gjore Mine
te aa ville danse mæ ”*enn”. Brua va
kvid som et Lagen i Ånsigte, men hu
tog daa Haanna hans, aa saa begjynde
di. Aa du slette Ti for Dans dæ blei;
aa Du Jammerdal, for Dans dæ blei!
Fyst danste dei naa paa Golve som an-
dre Folk, men dæ mæ slig Fart, at
Stole aa Benke flong omenannen. Sian
danste dei paa Bore, saa de floug Troll
i Vall, alt dæ der sto. Sian danste dei
opp unne Lopte, aa dæ gjekk saa fort,
7) Jalteret”, underleg.
te trumpe henne endaa falare. ”Noæ
dæ Du, so kasta, gjeng Du kji role, kan
Du vera fere sjøl!” belgja ho o skapte
se vond. So bytte dei atte. Han Tor-
grim valde ut støsste Hallsteinadn sene
o sette dei te beinti Ryggen paa henne,
so no va ferast. ”No kasta Du atte!”
skreik hona te Syste seno. *”Dæ løgst
Du, e kasta kji, dæ æ Du sjøl, so kasta!”
Detta skjentist dei um o kjanklast o kjæf-
tast, te dei vørto lykt Ovene, grytte
Ljosfløye engorstane aav o røko ihop
sløst, so Filletavadn o Haarlegdadn fljøgo
baade Nor o Sø. No va kji han Tor-
grim sein, fata Ljosfløye o rodde attende,
fortast han vann. ”Dentid han va mitt
utpaa Fjorde, kom Gygere ut or Berge,
vilde sjaa ette dei tvær Døtto seno, so
vart so lengji ette Vatn. — ”Æ dæ Du
detta, Torgrim?” skreik ho, daa ho vart
vare hono. — ”Dæ ska nokk vera so,
trur e,7” svara han. — ”Va dæ Du, so
rejste aav mæ dei tolv Gullduyo meno?”
skreik ho att. — ”Dæ va nokk te di,
dei vilde ha dæ, sa han. — ”Ha Du no
take Ljøsfløye mi mæ, so æ slek, at ein
ser ko so hende lykt ve Verdens Ende?”
— ”Dæ æ kji fritt!” — ”Ko, kjem Du
att oftar?” ropte Gygere att, maa veta.
—7”Dæ va no dæ daa!” svara han Tor-
grim so blidt og tydt, o rodde o rodde.
Dentid han kom aat Kungsgarde mæ
Gygeren si Ljostløy, so va slik, at ein
saag, ko so hende lykt ve Verdens
Ende, vart dæ sagte noko te Glee paa Kun-
gen o heile Høften hass, 0 va han Tor-
grim taahaldin før, so vart han dæ no
endaa meir no, kan ein veta.
tyo Brødn hass trotta kji sjaa Lykka
hass, o vørto mykji harmare paa hono,
enn dei nokor Gong før hadde vøre.
So sette dei daa uttatt ei onnor Røo
um han. — ”Veta de, ko han Torgrim
ha løvt no?” sa dei ve heno Stall-
drengji der. ”No ha han sagt se go fere
te skaffe Kunga Rauegullsalen aat Gy-
geren i Bergi,” sa dei. — ”Ja, ha du
sagt dæ, so ska du ogso gjera dæ”, sa”
Kungen, dentid han fekk høyre dæ;
”vil du kji, ska Du vera trygg um
lise Live, men gjere Du dæ, ska Du faa
yngste Prinsessa o Hælte taa mitt Land
o Rikji. — ”Gui so paahalde! sa Mann,
fikk kji Hus o Juleeftan; e ha korkji
sagt dæ ell meint dæ,” svara han Tor-
grim, men dæ ser ut te, e lyt reka paa
ei Fjøl o hjølpe me sjøl no; anten Du
tyne me, ell Gygere gjere dæ, kvitta
eit; men nie Daga lyt e ha te um-
tenkji me i!” sa han. Jau, dæ va
Raa te di, dæ skulde han faa. Daa dei
vøro umme, kom Kungen att, daa skulde
han Torgrim i Vegen, kost dæ skulde
staa te. ”Live æ saart lise, e lyt væl
freiste; men eit kvast Græv, ei lang
Stong mæ ein Krok i Fnda, ein Tre-
pinne, ein Spikar o ein Ljossnupp lyt
e faa mæ me!” sa han. Jau, dæ vilde
Kungen ikji segja Nei te, o dentid han
Torgrim hadde faatt dæ, kvelvde han de
gamle Knøotrøge paa Nakkin o karra
neover Bakkin, skaut dæ ut i Vatne o
rodde over. Daa han va overkomin,
klauy han uppaa Bergi o to te hakke
o grava tett burtai Peispipun aat Gy-
geren. Han grov o han grov, te han
vart heilt utarma, kvilte 0 toatte grava.
Te all Slut fekk han eit lite Høl i Take
paa Huse aat Gygeren, rak Stenge nie-
gjøno o hekta Kroken i Rauegullsalen,
so ho hadde gjøymt unde Høydegjerden
seno. So mnuppa ban friskt te, men
Kroken slepte. ӯh, liggji de kji stille,
de Jækelmaradn!” skreik Gygere te dei
tyær Gygerdøtto seno. — ho meinte, dæ
va dei, so avskrepa Høvdegjerde hen-
nar, ho. Somnappa han friskt i ei Gong
te, men Kroken sleppte att. Daa vart
at dæ saag ud som naar Du ser Kvedne-
kallen svive paa dæ grummaste. Men
naa totte Folk, at di saag Brua hong
dø i Årmen paa Spøgjelse. Alle dei
som 1 Stova va tog te au læse baade
Faderyor aa den tredie Artikkel.
(Meir.)
Men dei |
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
