Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
Fedraheimen.
—— >>> ROO > ————
Pris fyr Fjordungaaret Kr. 1.10
Betaling fyreaat.
med Porto og alt.
Bit Blad aat det norske Folket.
Lysingar kostar 10 Øre Petitlins,
og daa etter Maaten fyr større Bokstavar.
No. 5.
Kristiania den Z4de Februar 1882.
6, Aarg.
== Assens anavvsnnsavrvmmmunvævmanr snr ee
Fraa Amerika.
(Brev til Fedrh.)
Chicago den 5 Januar 1882.
” Magnus! come now and let us be
og for dunls church of us; Carlson
and all the girls too are going, — we
shall hear Big-dohm!” (Storjohan).
Det var Ropet, eg høyrde, no just som
eg sat her paa Romet mitt i eit av
dei større Boarding-Husi her i Chicago
og skulde til aa skriva.
Eg sat og tenkte paa Dykk,
Hr.
leset dei siste ”Fedraheimar”, som eg
hev fengje. Tankarne sveiv innpaa
all den Staak og Strid, som de Fram-
stigs-Mennerne der heime hev for aa
verja um det norske Folks Rett. Der-
med kom jamvæl ”Fædrelandet” for
meg, og det skok i meg, daa eg tenkte
-. paa, korleides det og ein stor Flokk
av Prestarne misbrukar sitt Kall til
aa leggja vondt i Vegen for det, som
daa just skulde hjelpa Folket upp av
| den Vesaldomen, ei framfari Tid hey
lagt etter seg.
Og so høyrde eg dette Ropet um
”Big-John”. Hm, tenkte eg, der hev
me ein av dei. Det kom som eit
Svar, eit Attergny av mine eigne
Tankar.
Det gjeng mange her no og høyrer
paa Storjohann. Og det er godt og
væl! — Desverre gjeng Folk altid
etter det, som er nytt, — og ”Big-John”
er ny. Enno daa. Kor lengje vil
det vara? Kor lengje vil han halda
seg? Ja det kann eg ikkje segja.
Eg passad paa den Kona, som
hadde havt slikt Stræv med aa draga
heile Huset med seg til Møtet, og daa
ho kom att, spurde eg, korleis ho
hadde likat ”Big-John”. ”Aa, so-so!”
svarad ho, ”so passeleg.” — ”Vil De
hoyra han fleire Gonger?” — "Det
trur eg ikkje.” — Det skal vera svært
aalment, det, at naar Folk hev høyrt
han ein Gong, so er dei ”hjulpne.” —
Men Prestebladi der heime vil væl
slaa paa Stortromma av Gleda yver,
at ein av deira Folk og kann faa ”stor
Tilstrøyming” i Amerika. Og lat oss
unna dei det! Det gjeng væl ikkje
so ofte paa. —
Men det, som gjorde meg vondt,
var, at Storjohann ikkje kunde halda
seg ”klar av Politikken” her helder.
Han skildrad Livet i Norig svært
myrkt, men det verste var den stygge
Politikken. Den syrgjelege Politikken!
Berre Folk ikke brydde seg um den!
Berre dei leet Prest og Fut og Riks-
raad stella med den, og sjølve gjekk
heime og var like sæle! Ja tenk. um
Bladstyrar; for eg hadde just
det var so væl! Daa vilde det ikkje
vera vandskelegt aa faa innført baade
det absolute Veto og andre hyggjelege
Ting, — meiner væl ”Big-John”. Visst
er det, at han harmad seg fælt ut paa
den stygge Politikken.
Det er syrgjelegt, at slike Menn
skal koma her hit og prøva aa preika
inn i Folk eit Skaksyn paa Fridoms-
arbeidet der heime. Men me fær tru,
at det vil ikkje muna stort. Der vil
sakte vera Blad her, som vil freista
aa halda Storjohann upp 1 Høgdi.
Her er ymse Blad, som heng mykje
etter Prestarne. — Men Ein skal ikkje
tru for mykje paa dei. Det er so un-
derlegt med desse Bladi; dei veit, at
det ikkje er godt aa hava Prestarne
imot seg, og det skal vera visst, at
dei nok ikkje er Uitryk for den aal-
menne Folkemeiningi, naar dei skriv
som dei skriv um Presteskapet og
Kyrkjeregimentet.
Ein Annsendar i ”Skandinaven” hev
eudaa foreslegjet, at dei skulde sjaa
aa faa Storjohann her hit for godt.
Den ”Presteskulen” hans, som Bladi
her segjer at han er ute for aa samla
Pengar til, skulde daa og flytjast hit.
— Ja, kunde det gaa so, so var det
visst bra; iallfall vilde visst gamle
Norig klara seg, um det misste Stor-
johanns ”Presteskule”!
No held han paa med Fyredrag i
Trinity Church yver Evangelistarne.
Det kostar 25 Cent aa høyra han.
Rart nok! Daa Bjørnson var her,
maatte han høyra ille i visse Blad,
fordi han ”talad for Pengar, — talad
um politiske Ting ”for Pengar.” Men
no, daa Storjohann tek Pengar for aa
tala um gudelege Ting, — no tigjer
nok dei same ivrige Bladi. — ”Ja,
men det er Skil paa,” svarar væl
”Fædrelandet”, ”det er Skil paa, kva
Pengarne skal brukast til!” — Aa ja,
eg spaar det. Det er væl det, det kjem
an paa: kva Pengarne skal brukast
til ==
Ein Dr. Julson hevi”Skandinaven”
teket paa aa gjendriva Kristoffer Jan-
sons Utgreiding um, korleis han upp-
fattar og vil driva Presteyrket sitt.
Julson stemplar Janson som ein usann
og ugudeleg Mann; men det veit no
alle, som kjenner Janson, at slikt er
vitlaust Snakk. Hellest er Julsom
svær til aa lesa upp for Janson av
Bibelen.
Kyrkje- og Prestevæsenet her i
Amerika er i det heile ikkje ”som det
burde vera.” Soga lærer oss, at det
er leidt, naar det gjeng ”Raat” i den
Greida; for mange Stader hev denne
>
Rotenskapen røytt burt Land og Folk.
Her tarv ein no ikkje syta for, at det
skal gaa so ille; her er for mykje heil
og fri Hug til dess. Men det er so-
pass, at eg kjenner ”business”-Menn
her, som sjølve hev ut-talat seg med,
at dei gjeng i Kyrkja, styd den og
Presten med Felagar, berre for at
Menigheiti skal kaupa sine Varur hjaa
dei. Hellest gav dei ein god Dag,
anten det er Synode, Conferentse elder
Methodistar dei styd, og Bibelen trur
dei no ikkje meir paa enn so maateleg.
Men baade Synodistar og alle her
held ihop um aa fordøma Presten
Muus. Kona hans liver i Minneapolis
og hev no komet i Gang med Skilnad-
sak. Ueland og Arctander fører Saki
for henne. Imedan held Pastoren fram
med Kyrkefestar, Prestevigslur og Sig-
nemøte, liksom han var ein reint frami-
fraa Guds Mann paa Jordi.
Her fell so ymist Prat um Stellet
dykkar heime i Norig, og aalment hev
eg funnet Folk arge paa Bakstrævet
der. Det absolute Veto, Straffedomen
mot N. J. Sørensen o. dl. verdt her
haldet som Laate-Løgje og Barne-
stykkje.
Like eins hev eg funnet mykje
Medhug for Maalsaki her. D:t er
fleire Stykkje or Bladet dykkar, Hr.
Bladstyrar, som gjer si Rundreis i
Avisurne her. Eg hadde nokre av
Samlagsbøkerne med meg, og dei er
mest utslitne, slik hev dei gjenget i
Laan. — Kanskje det rettvise Strævet
for eit sjølvstendigt nasjonalt Maal
herifraa med Tidi kann faa ei Stud-
ning, som munar!
Um Arbeid er her just ikkje vidare
rart no i Vintertidi, endaa det er betre
Tider hell det hev vore paa lengje.
Men den store Flokkjen, som um Sum-
aren hev Yrkjet sitt med Skipsferdi
paa Innsjøarne her, den yverfløymer
Byarne um Vinteren. Difyr verdt her
vondt um ”Jab”, som det heiter. Endaa
hev eg ikkje høyrt um laagare Dagløn
hell 1 Dollar 35 Cent eller ca. 5 Kronur.
Og for den, som er um seg og ikkje
er kreksen for aa taka det som kann
bjoda seg, so tarv ein ikkje gaa ar-
beidslaus. Til Vaaren ventast det væl
ei Auking i Hitvandringi; men so op-
nast her daa og Utvegjer baade til
Arbeid og Fortenest.
Det er Von til no, ser eg, at det
leide Skodespelet, som dei hev drivet
ned i Washington med den Skarven,
som skaut President Garfield, og no
vil ljuga seg galen, vil verta sluttat
no i Januar, og Kjeltringen hengd.
I Skule- og Upplysnings- Vegen er
grann
Folk iduge for Framsteg her. I
Chicago vert det byggt 7 a 8 nye
Skulehus kvar Sumar. Store tri- og
fire-høgds Bygningar, uppvermde med
Eim, og overlag godt innreidde. Skul-
arne her er frie for alle. Det kjem
seg væl avdi, at dei her sparar so-
mykje paa andre Ting, som Stat og
Herad i Norig kastar Pengar burt
paa; — difor kann Skuleverket her
drivast slik. Det nyttar ikkje aa segja,
at her er so mykje meir Pengar; for
er her meir Pengar, so er Utgifterne
deretter.
I New York hev dei nyleg gjort
upp By-Busjettet sitt for 1882, og der
er reknat 3", Million Dollars, eller
millom 13 og 14 Mill. Kronur, aat
Skuleverket. Og soleis er det etter
Maaten i alle Byarne og Countyarne
her i Landet.
Byen New York hev ei Skuld paa
99 Millioner Dollars. Men Borgar-
meisteren uppgjev no, at Byen hev
Eigendomar for dubbelt so mykje som
Skuldi. Der er daa ikkje nokon Kri-
stian Kvart millom desse Eigendom-
arne, og ingji innførde Gaskjetlar o. dl.,
— slikt som dei. pralar med i norske
Storbyar! Nei. Dei unge, smalvaksne
Byraadsmennerne her hev betre Vit
enn dei gamle digre Byfedrarne der-
heime. Dei gjev gjerne ut Pengar,
det er sant; men dei passar paa aa
gjeva dei ut slik, at dei kjem att i
Landet og fordublar seg.
Som det er med Skularne, so er
det paa andre Leider med, naar det
gjeld Upplysningji. Fri Lesnad skaf-
far Landet til alle, som vil hava. Aat
eit sovoret Fri-Bibliothek hev Chicago
i 1881 kaupt for 14000 Dollars i
Bøker. 5
I Desember Maanad hev Naade-
løns-Kontoret her i Chicago betalt ut
752,300 Dollars (yver 3 Mill. Kr.) aat
gamle Soldatar fraa Krigstidi: Men
Du ser og høyrer aldri her um nokot
sovoret aat EÉmbetsmenn og Storfolk.
Det er gasta Gutar aa vakta kvar-
andre ber. Ein nyvald Countycom-
missær Mattocks hev-no teket paa aa
ransaka Count-Styret og vil hava Ut-
gifterne ned. Til Fangarne ijlCounty-
arresten er reknat 25 Cent um Dagen.
No segjer Mattocks at der ikkje er
Meining i dette, daa der ikkje gjeng
for meir hell 94, Cent i Mat (og. den
god) pr. Dag. Han hev tramslat fælt
med Styraren av Arrest-greidurne,
Sheriff Mann, for at han ikkje hev
sagt ifraa um dette. Mann vil nokk
gjera Motlegg, men vil visst hava vondt
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
