Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
Fedraheimen.
———> >>> o>>—————
Pris fyr Fjordungaaret Kr. 1.10
med Porto og alt.
Betaling fyreaat.
Fit blad aat det norske Folket.
Lysingar kostar 10 Øre Petitlinc,
og daa etter Maaten fyr større Bokstavar.
No. 28.
Kristiania den 158de Juli 1882.
6. Aarg.
EIER
Bondestudentar.
Av Arne Garborg.
(Framhald.)
Der var i heile denne Flokken eit
stort og djupt Hat baade til Skulen
og til dei fleste av Lærararne. Skulen
var Fengslet, og Lærararne var Slut-
tarar elder Fangefutar. Mest hatad
dei kanskje Rektor, som daa og var
ein god Grinefant. Deretter kom Re-
ligionslæraren, ein gamall uppturkad
Rasjonalist, som sat og tøvde allstødt
um dei tri store Vismennerne Moses,
Jesus og Sokrates, og som dei ikkje
brydde seg det Grand um, og so Hi-
storielæraren, som dreiv paa med ”Over-
sigtstabeller” og gav Gutarne histo-
riske Slengjenamn; sjølv vart han hei-
tande ”Robert Djevelen.” Daniel totte
i det heile ikkje, at Lærararne her
var som han hadde tenkt seg. Mange
av dei saag ut til aa ikkje bry seg
stort meir um Kunnskapen enn Gu-
tarne, og det, dei visst tenkte mest!
paa, var aa faa Timarne til aa gaa.
Dei byrjad seint, og sluttad so snart
det gjekk an. Dei hadde sjeldan annat
aa fortelja Gutarne, enn det som stod
i Bøkerne. Og jamt var dei i Ulag.
Det var ikkje ofta, at ein Time gjekk
av utan Gryl og Skjend. Some hadde
sine visse Syndebukkar, som dei kvar
Dag hadde uppe og reiv seg ut paa;
andre dreiv det med aa harcellera
og piska Klassen fram til Dygd og
Dugleik med eitrande, beisk -Spott
Daniel var rædd desse strenge Her-
rarne. Men han bøygde seg under
dei med slik ein Bonde-Respekt og
kunde dessutan for det meste Leksa
si so nokonlunde, at han gjekk fri av
den verste Kjeften. Kristian Bliland
like eins, endaa han tok det meir
rolegt. I det heile likad Læraranne
desse Gutarne fraa Landet. Dei var
uppvaksne under meir patriarkalske
- Forhold; dei hadde lært aa lyda og
vyrda sine Overmehn; dei hadde ikkje
nokot av denne frons wrbana, denne
- Storsnuten, som gjorde Bygutarne so
forargelege aa hava med aa gjera.
Dei var audmjuke og lydige og lette i
Taumen, slik, som Skulegutar burde
vera.
Men Daniel visste no, at Kapellanen
hadde havt Rett, daa han talad um
Latinskulen. Her var aandlaust, og
det til Gagns. Han vart stundom so
leid av seg, at han drøymde um aa
røma. Reisa til Amerika, elder til Sjøs.
Det, som dreiv han til aa lesa, var
mang ein Gong berre Tanken paa
Bygdesnakket — og Tanken paa Inga.
—————— arna rnnA NAAR AR AA AAR ARARAT SS
Ein Gong um Maanaden kom Ole
Johannes til Byen med Matvarar til
Son sin; dei tvo fyrste Gongerne var
Maren og med. ”Eg kann ikkje for-
staa, kva du vil til Byen etter,” sagde
Ole Johannes; men Maren maatte inn
og sjaa um ”vesle Daniel,” der var
ikkje Raad for det. Daniel var glad,
naar dei kom, men totte dei var fælt
bondsklege. Naar han fylgde dei 1
Byen, yuskte han altid, at han ikkje
maatte raaka Kammeratar. Hellest
lagde han med Gleda Merke til, at
gamle Ole Johannes liksom hadde komet
seg. Ny Bykjerra hadde han raadt
seg til, som ikkje var so reint stygg,
og det, som meir var: han kom strju-
kande til Byen i kvit Halskrage og
Klædestrøya. Maren derimot, ho var
den same som ho hadde voret. Ho
var nok for gamal til aa læra nokon
ny Skikk. Ja ho likad ikkje eingong,
at Ole Johannes fjelgad seg upp. Den
andre Gongen, dei var-i Byen, sette
ho seg til aa syta og jamra for Daniel
reint av Naudi um, kor rart Ole Jo-
hannes tok seg upp i seinare Tid. Han
vilde liksom vera nokot meir enn han
hadde voret, no, daa han hadde ein
Son i Byen paa Latinskulen. Ikkje
hadde han den Arbeidshugen helder
som fyrr, men gjekk mykje og strauk
ned paa Neset elder ut i Bygdi og
hadde gode Dagar., Heime vilde han
og liva godt, kjøpte beim fint Braud
og Kaffi, og løyste Avisur, som han
sat og lasi heile halve Ykterne; Brenne-
vin hadde han og i Huset no, som han
ikkje hadde havt paa mange Aar. —
Brennevin? — Ja; um der kom eit
Menneskje! Det skulde vera so gildt
alt no, maa vita. Maren kunde ikkje
forstaa, kor dette skulde bera av. Men
Daniel likad i Grunnen dette. Og til
Mor si sagde han, at det var visst
ikkje faarlegt. Han Far visste nok,
kva han gjorde; ho skulde ikkje syta
for det. Han hadde kanskje, naar alt
kom ihop, betre Raad enn nokon visste.
Aa Gud betre oss for Raadi, sutrad
Maren; det var nok laante Pengar,|
han flaut paa no. Ja det var væl
ikkje so visst, meinte Daniel; ein skulde
ikkje tru ein Bonde lenger enn til
Tennerne i slike Ting; han gjekk ofta
og bar paa Ting, som ingen kunde
drøyma um. Maren saag paa Son sin,
slog so Augo ned att og sukkad. Ho
forstod, ’at ho nok ikkje fekk nokor
Hjelp her.
Daa Daniel var heime i Joli, fekk
han sjølv sjaa, at Huset var komet
paa ein ny Fot. Og glad var han.
Der var Framandfolk i Huset, som
til aa sjaa han.
skulde sjaa ”Studenten”, og alle livde
godt, og der var stor Høgtid. Daniel
maatte lesa Tysk og Latin for dei
Framande, og han saag, kor kry Gam-
lingen vart, naar dei roste Guten og
undrast paa alt det han kunde. Men
Lias, den Slampen, gjekk ikring so
sur 0g tyver, som han skulde vera ovund-
sam paa Bror sin.
Her paa Bondebygdi kjende Daniel
seg fin Gut, og han viste seg fram
kor han kunde, helst naar han hadde
Von um, at Inga Holm kunde koma
Tala til henne tenkte
han ikkje paa; men han viste seg fram,
og naar han trudde ho saag paa han,
so gjorde han seg so karsleg og strak
som han var god til. Og so glytte
han burtpaa henne som ho der sat,
bøygd og bljug, søt som ein sæl Draum,
med Helg yver seg som Bruri paa ein
Brudlaupsmorgon, og han bad til Vaar-
herre um, at ho/maatte lika han. —
Tidi fraa Jol til Vaaren drog seg
uendeleg seint. Han vart so leid av
Lesningi, at han stundom tenkte paa
aa fuska; men han kunde ikkje. Han
hadde ikkje Laget. Og han kunde
ikkjé gjera det med so rolegt Samvit
som Bygutarne. Skulde han prøva,
vilde Læraren sjaa det paa han strakst.
Derimot hendde det ikkje so sjeldan,
at han fekk Hans Nerstad til aa skriva
Sjukesetel for seg, naar han hadde
altfor stor Uhug til aa arbeida.
Istadenfor aa lesa sat han daa
gjerna heime og drøymde um Inga,
som han vilde skriva Friarbrev til, so
snart han vart Student. Og so gjorde
han Vers um sin store Elskhug. Det
var eit strævalt Arbeid aa gjera Vers,
totte Daniel; men det var so hyggjelegt
aa arbeida med nokot, som vedkom
”Henne”. Det var desse Rimi, som
allstødt kom i Vegen, og tidt nok
maatte han for deira Skuld skriva
nokot annat enn det han hadde tenkt
paa. Mest altid sette han ein syrgje-
leg Ende paa Dikti sine; for daa vart
dei meir poetiske, totte han. —
Heile Skulen var som leid av seg
i denne Tidi. Gutarne forsømde, Læ-
rararne stundom med. Leksurne, dei
fekk, var so smaae, at dei kom ingen
Veg, og endaa maatte dei Gong paa
Gong taka dei upp att, fordi ingen
lærde dei. Det gjekk so seigt og
vrangt og tungt som Vals gjenom ein
Rugaaker.
Fraa Januar var det komet inn tvo
nye Gutar i Klassen, den eine ein Lens-
mannsson, Ole Bentsen, den andre,
Peter Didriksen, Son av ein Høker paa
Neset. Med desse prøvde Klassen ei
TITLER
Stund aa hava litt Moro; men det
vart ikkje nokot av. Dei visste aa
klara seg, desse tvo. Godt heldt dei
ihop, og kloke var dei. Ole Bentsen
var tagall og likeglad som ein Sæl-
hund, so honom beit ingenting paa,
og Peter Didriksen — som hellest vart
heitande Peter Dirk —, visste aa svara
for seg so snøggt og smaalentugt, at
ingen i Klassen var god for aa maal-
binda han. Daniel og Kristian prøvde
ei Stund aa halda Lag med desse tvo
Kararne, fordi dei paa ein Maate var
Bondegutar, dei og; men Ole Bentsen
og Peter Dirk vilde nok helst hava
Lag med dei fine. Dei hadde i det
heile ein merkjeleg Umtanke for seg
sjølve. Det viste seg, at dei ikkje
Flaska Øl med Cigar til; men déi visste
altid aa stella seg so, at um galet
skulde gåa, so kunde ikkje dei faa
Skuldi. Vilde ein hava dei med paa
nokot, som dei ikkje likad, so sagde
Ole Bentsen, at han Peter ikkje var
motad paa det, og Peter Dirk sagde,
at han torde ikkje. for Ole Bentsen.
Men paa Skulen greidde dei seg godt,
for det var Lesehestar av Velten. Dei
jamrad hardt yver, at det gjekk so
smaatt, og Hausten etter meldte dei
seg ut av Skulen og reiste til Kristi-
ania, daa dei kunde faa Eksamen baade
”Fabrikken”. —
— Endeleg tok det til aa lida fram
mot Eksamen. Daa vart det ein annan
Dans. Det tok til aa livna og kvikna
i baade Gutar og Lærarar, liksom det
vert Uro i ein Smalagarde, naar det
dreg upp til Uve’r. No kom Bøkerne
for ein Dag, og no kom Kunnskapen
og Arbeidet til Æra. Kor mykje hadde
den leset til i Dag, og kor mykje
hadde den leset? Kunde Per det? og
kunde Paal det? Kva tydde det Ordet,
og kva tydde det Ordet? Kva var det
for Præposisjonar, som styrde Ablativ?
Kunde Per det Beviset? kunde Paal
konstruera den Polygonen? Annat var
ikkje aa høyra fraa Morgon til Kveld,
so Daniel vart reint fælen av all denne
Lærdomen. Han totte han kunde ingen-
ting av alt dette. Ikkje hadde han
Tiltak til aa lesa helder. Han hadde
lært seg til aa vera lat, og det fall so
tungt aa vinna seg yver att. Fyrst
daa det leid so -langt, at Eksamen
skulde byrja, so dei visste, at daa
skulde dei upp i det Faget, og daa i
«det, — daa fekk Daniel att si Lese-
kraft. Men daa las han og vitlaust.
hadde nokot imot aa vera med paa —
eit og annat, som kunde vera faarlegt,
t. D. eit Slag Kort, elder ei halv
snøggere og billegare ved aa gaa påG
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
