Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
Fedraheimen.
————>>=>> 38 o>>—————
Pris fyr Fjordungaaret Kr. 1.10
med Porto og alt. Betaling. fyreaat.
Kit Blad aat det norske Volket.
Lysingar kostar 10 Øre Petitlinz,
og daa etter Maaten fyr større Bokstavar.
No. 29.
6. Aarg,
TITT EEREERE
Bondestudentar.
Av Arne Garborg.
(Frambald.)
Damel fekk ikkje Friplass paa
Skulen næste Aar, daa han ikkje kunde
skaffa Attest for aa vera tatik. Men
paa Skulen kom han likevæl; Gamlin-
gen tenkte der var ikkje annat fyre.
Og kor ille Daniel likad seg paa Sku-
len, so var det daa altid likare i Byen
enn heime paa Sørbraut. Ja sjølve
Gamlingen vart ein annan, naar han
kom til Byen. Det var som han yng-
dest upp att her inne, totte Daniel.
Han kunde sjaa so raud og frisk ut,
og hava slik ein Glans i Augo, at ein
skulde ikkje kjenna Mannen att. Sjølve
Hans Nerstad vart glad, naar han saag
Ole Johannes saa livleg; han nikkad
til Daniel og smaalo. — ;
Men ein Gong ut paa Hausten —
det var ein regnsur og kald Dag seint
i Oktober — totte Daniel, at Gamlingen
var kvatare mest enn rimelegt kunde
vera. Og Glansen i Augo var so tett,
at det liksom vart til ei Dimma. Da-
niel forstod seg ikkje paa dette; men
han likad det ikkje. Ut mot Kvelden
skulde Ole Johannes reisa, og daa var
han bleikare att og meir tagall; men
det underlege Laget fylgde han enno.
Og som han sat i den nye Bykjerra si
og snakkad nokre Vælfar-Ord med Hans
Nerstad, saag Daniel, at Augo hans
var hengjande og matte som paa ein
drukken Mann.
blinkad til Daniel og smaalo. Daa seig
det ei Tyngd, ei vond, verkjande Tyngd,
yver Guten. Han gjekk upp paa Romet
sitt og visste ikkje kor han skulde
gjera av seg. Han berre saag Far sin,
som han sat der nede og glodde med
dei stive Augo, og det verkte so vondt
i Bringa hans. Kunde Vaarherre til-
lata slikt? Kunde han lata Far hans
koma uppi dette? Far hans hadde daa
altid voret ein skikkeleg Mann og hal-
det seg til Boki. Ja, so nær som i
seinare Tid! — Ja, men likevæl. — Nei,
nei. Nokot so fælt kunde ikkje henda.
Han sagde det til Vaarherre og, at
det maatte ikkje henda! Han fekk
ein brennande, saar Hug til aa graata,
men han fekk det ikkje til. Han sette
seg borttil Glaset og der sat han med
Haand under Kinn og stirde ut i
Lufti, lengje, lengje. —
So kom Lias ein god Dag køyrande
til Byen i den nye Bykjerra og skulde
henta Doktaren. Daniel skulde og
vera med heim. Det stod smaatt til
med Ole Johannes. Han var komen
Men Hans Nerstad|"
heim fraa Byen reint skamfrosen; hadde
nok somnat paa Lasset og i Ørska
køyrt ein galen Veg, so han ikkje kom
heim fyr langt ut paa Morgonen; og
daa maatte dei bera ban inn. Han
var drivande gjenomvaat og reint stiv.
Og no laag han der med ein bren-
nande Bringeverk, og so avklard, at
Daniel vilde ikkje kjenna han att.
Ikkje samlad han helder lenger. Han
berre laag og rasad, tøvde um Bispar
og Prestar og um mangt og mykje,
som der korkje var Ev elder Stey i.
Der var nok ikkje annat aa tenkja
paa enn Enden. For Daniel var dette
so fælt, at han tagnad reint burt.
Han fylgde med heim, men var so
tung og hugsjuk, som han skulde til
si eigi Likferd. No var alt slutt. Og
at det skulde koma so braadt, og so
syrgjelegt! — Dokteren sagde det var
Lungebrand. Dei skulde ha hentat
han fyrr; no var her ingenting åa gjera.
Han skriv upp nokot Medisin, murrad
og reiste. Maren gjekk ut og inn og
greet, og var so reint burte, at det
mest var Judith, som maatte stella
den sjuke. Daniel torde knapt vera
inne. Det var so fælt aa sjaa paa
Far sin som han der laag, vonlaus,
hjelpelaus, med ville Augo, med hole,
skjegg-grodde Kjakar, og med ein saar,
riktande Pust; men endaa fælare var
det aa høyra paa hans øre Snakk um
”Sonen, som skulde verta Bisp.” Ma-
ren spurde Daniel med graatande
Taarer, um Ole Johannes hadde voret
. um han hadde fengje nokot . ..
meir enn han tolde ... der inn i
Byen; Daniel vart bleik, men sagde Nei.
”Aa Gudskjelov for det daa!” greet
Maren; Daniel forstod ikkje, at ho
kunde graata so saart for det. Den
raude Kapellanen kom ender og Gong
og vilde tala med den sjuke um hans
Sjælesak; men det nyttad ikkje. Han
kunde nok vekkja han for eit lite Bil;
men strakst etter var han burti Ørska
att. Og i den Ørska døydde han. —
Der stod Daniel.
— Det viste seg no, at Ole Jo-
hannes i dei seinste Aar: hadde sett
seg i større Skuld enn mnokon visste.
Det meste skyldte han hjaa Jens Bakke.
Men der var Smaagjeld baade her og
der, i Byen og i Bygdi. Garden var
so skuldsett som han med godo kunde
vera. Skulde dei klara det, maatte
dei sjaa aa koma til Lags med Jens
Bakke. Denne viste seg ikkje urime-
leg. Han vilde berre hava Daniel til
aa skriva under paa, at han skulde
betala Gjelden — halv tredie hundrad
Dalar — so snart han fekk FEmbætte
elder fast Post, og so skulde Maren
Festiemadtn fe il 9
ARTS NSA NSR AA
og Elias gaa god for Daniel og sjølve
staa for Pengarne, um han døydde
elder vart helselaus; og endeleg skulde
dei betala 5 Procent Rentur um Aaret,
til dess Pengarne var greidde. Daniel
skreiv strakst under. Det kunde ikkje
skilja honom nokot, det, og so vart
der daa ein Ende paa desse ufysne
Forhandlingarne. Til Lagverja tok
Maren gamle Tarald Ruste, som fyrr
hadde voret Lensmann, og det vart
avgjort, at ho skulde verta sitjande i
uskift Bu. — >
Der var ingen løynd Rikdom aa
finna, ingen nedgraven Skatt, ingen
Pengehop paa Kistebotnen. Kunde
Maren og Lias med Stræv og Sparing
fikta seg igjenom, so vilde det vera
mest meir enn ventande.
Til Daniel var der ingenting. Han
hadde dessutan inkje nokot aa segja;
han hadde fengje sitt fyrr, og væl
80 det. —
Dei sagde han fekk prøva aa koma
finn paa ei Kraambud. Han svarad
ha og ja.
Kraambud?
Han gjekk som i ei tung, tung
Ørska. Det var ute med alt. Og verst
var det aa tenkja paa Inga.
Inga, Inga. Kvatenkte ho no? Han
torde ikkje visa seg i Kyrkja i denne
Tidi. Men kvar Sundag, naar Folk
gjekk fraa Kyrkja, sat Daniel paa ein
Stein attum ein stor Runne ovanfor
Vegen og glytte ned etter Inga.
Det kunde ikkje gaa slik! Her
maatte koma Hjelp. Hadde Vaar-
herre hjelpt so langt, so maatte han
hjelpa lenger!
Han gjekk under, dersom han ikkje
naadde fram. Kunde Vaarherre tillata,
at ei Sjæl gjekk under?
Der var mange rike Folk i Byen.
Der var Folk, som kostad burt Tusund
paa Tusund berre til Stas og Moro.
Det stod just i Bladet, at Grosserar
Helle hadde kjøpt seg ein Lystkut-
tar for 800 Dalar. 800 Dalar til ein
Lystbaat! Med dei 800 Dalarne, elder
berre med Helvti, kunde han voret
bergad !
Elder Jeremias .. . Han foor og
flakkad i den vide Verdi, og ingen
visste, kor han var. Kanskje var han
i Amerika . . . Gifte seg med ei rik
Dame, vart Eigar av ein Million. Kom
heim, greidde heile Bundten . ..
Kva skulde han paa ei
Elder den, som kunde faa fat i
Bergkongen. Elder i Nissen, elder i ein
Dverg, elder i nokot annat slikt...
Der var Rikdomar nok i Jord og Haug,
den som berre visste aa finna dei. At
ikkje den gamle Dagfinn Sørbraut
——JJvJv SSN
likso godt kunde ha funnet ein Klump
Gull! — Der var mange, som hadde
funnet Gull i gamle Haugar.
— Tarald Ruste! Han skulde vera
ein vælbalden Mann. Enn um ein
snakkad væl med honom? å
Aa nei. Han var ein Moldtræl som
dei andre. Han var endaa til Jaa-
bækianar. Det nyttad nok ikkje aa
koma der. Han brydde seg visst ikkje
meir um Åand enn um sine gamle
Treskor.
— Men Jaabækianaren Tarald Ru-
ste hadde tenkt litt paa den unge
”Studenten”. Det var ille, at dei Pen-
garne skulde vera reint burtkastad,
totte Tarald, og dessutan skulde Guten
verå flink. Det vilde visst og vera
godt, um me kunde faa fleire Embætts-
menn av Bondestanden. Dei, me no
hadde, var so framandslege, og kjendde
so lite til Livet hjaa den simple Mann,
at det var plent som dei skulde vera
ein annan Nasjon. Bondegutarne der-
imot, dei visste, kva Folket hadde aa
staa i. —
Han hadde snakkat litt med Daniel
og totte han saag ut til aa vera ein
snild Gut. Han kom innum att ein
Gong sidan og snakkad meir med Da-
niel. Denne totte ikkje, at han, som
Skulegut, kunde hava Meiningar mot
ein Mann som gamle Lensmannen, og
dei kom daa svært godt til Lags.
Berre naar Tarald kom innpaa um
Jaabæk og Sparetanken, og um at
Embættsmennerne hadde det so altfor
feitt, daa totte ikkje Damiel, at han
kunde vera heilt med. Men han vilde
ikkje segja imot helder, og so greidde
han seg fraa det med, at han hadde
havt for annsamt paa Skulen til aa
kunna fylgja med i alt slikt. Men
daa han saag, at Tarald Ruste ikkje
var fornøgd med dette, lagde han snøgt
til, at det naturlegvis var ein god Ting
aa spara. ”Ja det lærer du nok aa
forstaa!” meinte Tarald.
Etter dette hadde Daniel litt Von
likevæl um Lensmann Ruste. -
Og Lensmann Ruste hadde Von
um Daniel. Han gjekk og undrast
paa, kven han skulde faa med seg paa
aa hjelpa denne Guten fram. I Bygdi
var der ingen, som aatte Pengar, utan
Presten; men det var ingen, som gjekk
til Presten etter Pengehjelp. Derimot
kjendde han eit Par Menn 1 Byen, som
ein kanskje kunde prøva. Grosserar
Helle var ein bra Mann i visse Maatar,
endaa han ikkje heldt med Jaabæk;
— der var dei som tyvilad paa, um
Grosserar Helle var so rik som han
staakad til; men det tvilad ikkje Ta-
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
