Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
18de November 1882.
Fedraheimen.
183
var uthellt yver honom. Og mange
av dei totte alt det var illa, at ein so
æreverdig og gudleg gamall Mann
skulde avlivast. I Slutten av Bøni
mintest han alle han paa ein elder
annan Maate hadde voret i Sag med.
Og han gløymde helder ikkje aa beda
fyr den heile aalmenne Kyrkja, kvar
ho so hadde funnet Vegen i Verdi. —
Men daa Timen var slutt, og dei skulde
av Stad, sette dei honom paa Esel-
ryggen og førde honom til Byen. Detta
hende den store Sabbaten, Laurdagen
fyre Paaske. Paa Vegen møtte dei
Fredsdomaren Herodes og Fader hans,
som kjøyrde. Dei gav Polykarp Sæte
paa Vogni med seg og tok til aa frei-
sta honom det beste dei vann. ”Kvat
galet”, sagde dei, ”kann det vera aa
kalla Keisaren Herre, og kvifyr kann
De daa ikkje ofra, naar det kann frelsa
Livet Dykkar?” Fyrststundes lest han
ikkje høyra desse Spursmaali, men daa
dei heldt paa med sitt, svarad han:
”eg gjerer inkje det De raader meg
til” Daa dei soleids merkad, at dei
ikkje kunde faa Bugt med honom, vart
dei grove i Munnen og skuvad honom
so hardt ned av Vogni, at han fekk
ei Skraama paa Leggspiki. Men han
ansad det ikkje: kvik gjekk han sin
Veg, so det var ikkje stor Vanden aa
føra honom til Rettarstaden. — Paa
Torgi var det eit Staak, so ein litet
kunde høyra Manna Maal. Men igje-
nom alt Staaket høyrdest ein Røst:
”ver sterk, Polykarp, og ver ein Mann!”
Kven det kom ifraa, visste ingen, endaa
månge av dei kristne høyrde det. Det
var aalmenn Tru, at Røsten kom fraa
Himlen. Daa Polykarp vart førd fram,
og det gjekk fraa Mann til Mann, at
han var sett fast, staakad Hopen en-
daa fælare enn fyrr. Men Domaren
spurde, um han var Polykarp, og daa
han gjekk ved det, vilde han telja ho-
nom til aa ganga fraa si Tru. ”Spar
deg sjølv, kom i Hug din høge Alder!”
sagde Heidningen og heldt paa soleids
med dei vanlege Talemaatarne: ”kann
du ikkje sverja ved den gode Lukka
aat Keisaren, — kom til deg sjølv!
Seg berre: burt med dei gudlause!”
Daa stirde Polykarp paa heile den
store Heidninghopen, slo ut imot honom
med Handi, saag upp mot Himlen og
sagde med ein Sukk: ”burt med dei
gudlause!” Men Domaren klembde
paa: ”sver no, so skal eg lata deg
ganga! Seg nokot vondt um Kristus!”
Polykarp svarad: 7i 86 Aar heve eg
voret 1 hans Tenesta, og aldri heve.
han gjort meg nokot vondt, — kor-
leids kann eg daa tala illa um honom,
min Konge og min Frelsar!” Likevel
heldt hin paa og sagde: ”sver daa ved
den gode Lukka aat Keisaren!” Poly-
karp svarad: ”kvat vil du? Er det
Narreskap av deg, at du læst, som
um du ikkje visste, kven eg er, og tel
meg til aa sverja ved den gode Lukka
aat Keisaren, so høyr full Greida: eg
er ein kristen! Men vil du, at eg
skal gjeva deg Greida paa Krisendo-
men, so set ein Dag til det, og eg
skal gjera det!” ”Vil du prøva dine
Talegaavur, so bruka deg paa Folket!”
”Deg”, tok Polykarp uppatter, ”skyldar
eg Rekneskap, for Styremagti, som er
skipad av Gud, skal me veita all den
Æra, som det sømer seg, soleids heva
me lært, og det vil ikkje skada oss.
Men hine vyrder eg inkje so mykje,
at eg skulde smaaminka meg til aa
svara dei.” ”Eg heve ville Dyr: fær
du ikkje andre Tankar, so kastar eg
deg fyre dei.” ”Lat dei koma!” svarad
Polykarp. ”Aa venda vaare Tankar
fraa det gode til det vonde, er ikkje
Visi . vaar, ei onnor Sak er det aa
ganga ut av den udygdige Vegen og
inn paa den dygderike” ”Ja ansar
du ikkje Dyri, og tek du ikkje til
Vitet,” trugad no Domaren, ”so skal
Baalet nøyda deg!” ”Baalet”, tok Po-
lykarp uppatter, ”det trugar du med,
og det brenn daa berre ei liti Stund,
so sloknar det. Men du gav deg Stun-
der med Trugsmaali dine, dersom du
visste um den komande Domselden,
den evige Attergjeldse!den, som er etlad
aat dei gudlause. Men kvifyr tøvrar
du? Kom med, kvat du vil!” Detta
og meir til sagde Polykarp, og Mod
og Gleda bar honom, medan han talad.
Yver Andlitet hans lagde det seg eit
Skin, og det synte godt, at Trugsmaali
ikkje rikkad honom. Men Domaren
var reint handfallen, daa han gjorde
av Stad ein Utropar, som skulde ropa
ut tri Gonger midt paa Tingstaden:
”Polykarp heve stadet ved, at han er
ein kristen” Aldri so snart hadde
Utroparen sagt det, fyrr heile Hopen,
baade Heidningar og Judar, alle dei,
som fannst i Smyrna. huad og skreik:
”det er Læraren i Asia, Fader aat dei
kristne, han, som tyner Gurlane vaare!”
Og so sette dei paa Fyrstepresten i
Asia, Filippus heitte han, og bad ho-
nom hissa ei Løva paa Polykarp. Fi-
lippus kunde ikkje gjera det, sagde
han, för Dyrefiktingarne var slutt.
Daa fann dei paa, at Polykarp skulde
verta brend livande. Og aldri so snart
hadde dei fenget det ut or seg, fyrr
dei gjorde det. Hopen foor i Veg og
fekk i Rappet ruskat i Hop Ved fraa
Verkstader og Laugarstovur, stort og
smaatt. Og Judarne var beinsame,
som dei plagad. Daa so Baalet var
ferdugt, avklædde Polykarp seg, løyste
Beltet og vilde taka Skorne av seg
og, men det plagad han aldri gjera
sjølv. Det var reint, so dei truande
kappast um vera fyrste Mannen til aa
taka paa Likamen hans: so ærad var
han av alle, ikkje berre no, daa han
var ein graahærd Gamling, men lenge
fyrr og, og Grunnen til det var hans
gudlege Liv. Men daa han var av-
klædd, gjorde dei honom- ferdug til
Baalet paa den vanlege Maaten og
vilde negla honom fast og. ”Lat det
berre vera!” sagde han. ”Han, som
gav meg Kraft til aa tola Vermen, vil
sagte gjeva meg Styrkje og, so eg
utan Naglarne dykkar kann halda meg
roleg paa Baalet.” Han vart daa ikkje
negld fast, dei berre batt honom. Der
stod han daa bunden til Paalen, og
Henderne badde han paa Ryggen.
”Nett som ein Ver, som er leitt ut or
ein stor Bøling og skal vera eit hug-
legt Offer aat Gud, den allmegtige,”
— ssoleids stod han. Daa sagde han:
”PFader! Fader aat Jesus Kristus, den
elskelege, lovade Son din, som heve
gjevet oss Kunnskap um Deg! Du,
som er ein Gud yver Englar og Him-
melmagter, yver heile Skapningen og
fyr heile den rettferdige Æitti, som
liver fyre Andlitet ditt! — Deg takkar
eg, fyrdi Du heve haldet meg verd til
denne Dagen og Timen, daa eg som
Lutmann i Kristi Kalk, til Reising fyr
baade Sjæl og Likam i det evige Li-
vet, ukrenkjande ved Heilaganden, skal
blanda meg i Vitneflokken. Lat det
henda i Dag, og lat meg i Ditt Auga
vera eit Offer, som fagnar Deg med
Feita si! Sjølv heve Du etlat meg til
det, Du heve fyreaat sagt det til meg
og heve fullendat det, Du trufaste og
sanntalande Gud! Difyr vil eg og lova
og prisa Deg fyr alle Ting og setja
Deg høgt i Namnet aat den einfødde
Son Din, Jesus Kristus, den evige
Øystepresten. Æra vere Deg ved Ho-
nom og med Honom og Heilaganden,
no og sidan utan Ende! Amen!” —
Men so kveikte dei Baalet. Logen
stod høgt til Vers og skapad seg til
som ein Kvelving, ja liksom eit Segl,
som er fyllt av Vinden, stod han 1 ein
Boge i kring Likamen aat Sannings-
vitnet. Polykarp saag ein i Midten,
ikkje som Kjøt dei held paa og $tei-
kjer, men som Gull og Sylv dei rein-
skar i Omnen. Og dei kristne totte
dei kjende ein Ånge som av angande
Offer-Røyk. Endeleg saag daa Heid-
ningarne, at Elden ikkje kunde gjera
det av med honom, og so let dei Mei-
starmannen stinga eit Spjot i honom.
Daa blødde han so mykje, at Blodet
sløkte Elden, ”og heile Hopen undrast
paa, at det kunde vera so stor ein
Skilnad paa dei vantruande og dei
utvalde.”
Dei kristne vilde gjerna teket Li-
kamen hans og jordfest honom, men det
fekk dei ikkje. Heidningar og dJudar
talde fyr Domaren og sagde, at dei
kristne ikkje maatte faa Liket, for
daa vilde dei sleppa Trui paa den
krossfeste Kristus og dyrka Polykarp
i Staden. Og det var”Synd paa ,dei
kristne! ”Dei visste ikkje, dei Daa-
rarne”, skreiv Smyrnamenigheiti i det
Brevet ho sette upp um Vitnedauden
aat Polykarp, ”at me aldri kann sleppa
Kristus, og at me ikkje kann dyrka
ein annan helder. Honom dyrkar me
som Guds-Sonen, men Sanningsvitni
elskar me som Læresveinar og Etter-
menn aat Herren. Og dei fortener
Kjærleiken vaar fyr den makelause
Truskapen sin mot sin Konge og Lærar.
Maatte me berre verta Jamlikar og
Læresveinar med dei!” Desse Fyre-
tolurne aat dei vantruande gjorde daa
so mykje, at Høvidsmannen baud, at
dei skulde taka Liket aat Polykarp og
brenna det, som Visi var. ”Men me”,
skriv dei kristne, ”tok daa Beini hans,
som me heldt gjævare enn Gull og
Glimssteinar, og gav dei ein sømeleg
Kvilestad. Og der vil me, so framt
det vert mogelegt — Herren gjeve oss
det! — koma i Hop med Hugnad og
Gleda paa Fødedagen, som gjorde ho-
nom til Sanningsvitne. Og daa vil
me halda Høgtid baade fyr aa koma
i Hug dei, som alt heve stridt og
vunnet, og fyr aa styrkja dei, som en-
daa lyt strida.”
Denne Politiken
hev eg vori leid lenge, eg hev berre
ynskt, det maatte snart verta ein Ende.
Men han vilde ingen Ende taka, berre
tok seg utor eit Tak for aa taka eit
anna 8o mykje kvassare.
Eg var Maalmann og vilde arbeida
for mitt, men den Politiken tottest
koma sprengjand all Stad og ikkje
vilja leiva Rom aat anna, men romfrek
sjølv var han til Gagns. Nei dette
gjekk ikkje; venta til slikt hadde gjort
ifraa seg, daa kom ein til aa ganga
att for seg sjølv og liva som i Draumar.
Eg vart leid av aa leidast; kven
kunde hava Stunder til det; vil ein
hava Arbeid, maa ein nok vera der,
det er Arbeid aa faa; ein maa smida
der Jønne er varmt, gjer ein ikkje
etter det, kann han hamra og hamra,
til han vert trøyt mange Gonger; det
munar ikkje det Slag. Det duger ikkje
no aa hekta seg fast berre ved sume
Ting og skuva alt anna ifraa seg, ein
fær ikkje Folk med seg paa einslengde
Idear uta dei netupp hev sin Grunn i
dei Tankar og det Arbeid, som er
framme hellest. Det serskilde ein kann
hava Hug og Lærdom i, maa ein ikkje
vera for rædd for aa kasta fraa seg
for ei Tid, og fyrst sjaa til aa faa
gjort fraa seg det, som meir krevst.
Ein maa gjera som naar dei kjem te
Amerika. Um dei kjem aldri so væl
upplærde og upptamdei sitt, kann det
henda, dei fær ikkje Bruk for det paa
lange Tider, dei maa berre taka mot
det Arbeid, som Folk hev Torv til, og
vera glade til. um det so au kann vera
mangt dei fær gjera, som dei aldri
hev teki si Haand i.
Hadde det endaa vöri, som sume
segjer, at ho var runni av faae Menns
Tankar denne politiske Ridi vaar, slike
som øste upp Folkemeiningi for eigen
Stordoms Skuld, daa hadde det vist
berre vori væl um kvar sanningskjær
Mann kunde hava sitt serskilde aa
driva med, og freista aa venda Hugen
til noko anna. Men Politiken høyrer
so ihop med Tidi vaar og alle vaare
Høve, ja han hev ei fast Rot i vaar
Soge, han hev tvunni seg inn 1 heile
vaar Utvikling. Det vart ein Hjarte-
styng. skulde ein no kløyva Politiken
ifraa vaar Tid og vaart Folk; det vilde
taka lange Tider, fyrr det kom paa
Gang att. Me maa gjeva oss ut i
Striden; um me er aldri so leide, so
er det einaste og snøggaste Maaten,
som me kann koma ut av det paa, aa
arbeida oss igjenom Floken.
Fyrst ber i Aarhundradet var det
ei religiøs Tid yver Folket; so kom
det ei Norskdoms Tid. Endaa det,
som den bar fram, ikkje so braatt
kunde koma i all Manns Hug som det
religiøse, so vart det daa heile Folket
lel tilslut, som tok Mun av henne, fekk
friare Syn og meir aa verka for. Det
vart lagt til rettes Uppgaavur og Krav
for det aandelege Arbeid i Folket, og
det vart kveikt Hug til ymse Ting.
Men det var for veik ein materiel
Grunn i det heile, til at ein god og
heimleg Kultur kunde standa fast og
urugga. Det kom til aa røynast Trong
til betre Utkome, til likare Stell og
Livemaate. So kom det gode Tider
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
