Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Det norske Teatret 25 år av Olav Dalgard
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
Det norske Teatret 25 år
diktaren på nynorsk. Men lian nådde ikkje fram som dramatikar, den einaste
freistnaden hans i den lei, det lyrisk-romantiske dramaet om Olav Digre,
som han truleg hadde meint få fram til 50-årshøgtida for unionen med Sverige,
har enno ikkje kome fram på scena. Likevel spelte Vinje med sin kvasse
omsynslause kritikk ei rolle som føregangsmann for det nynorske teatret.
Ei rolle som ettermannen hans som førår for den nynorske reisinga, Arne
Garborg, tok i arv og var med å fore fram til røyndom, saman med kona si,
Hulda Garborg.
Arne Garborg dyrka heller ikkje dramaet som hovudform. Likevel kom
han til å skrive det mest verdfulle drama som til denne dag er kome ut på
nynorsk, «Læraren». Det innleider rekkja av hans etisk-religiøse diktverk
og handlar om den kristne oprøraren, som vil realisere sin kristendom ikkje
berre i ord men i gjerning. Litteraturhistorisk står det på line med Ibsens
«Brand» og Bjørnsons «Over ævne I». Og det viste seg, da det omsider kom
fram på scena, at det hadde samme suggestive kraft som desse to toppane i
norsk dramatikk.
Men Garborg vanta eit teater som kunde føre fram stykket hans. Bjørnsons
og Ibsens nye Nationaltheater tok ikkje på seg oppgåva, etterdi stykket gjorde
absolutt krav på å bli spela i si originale målform. Alt i 90-åra var utviklinga
nådd dit at det ikkje gjekk an å la norske bønder tala norsk-dansk bokmål
på scena.
I 1905 gjorde Nationaltheatret — truleg under press av den nasjonale
sjølvstenderusen som gjekk over landet — ein freistnad på å taka opp
repertoar på landsmål, Sigurd Eldegards «Fossegrimen», eit romantisk folkestykke
om ein bondespelemann, med fengjande «halling»-musikk av Johan
Halvorsen, vart ein publikumssuksess av dei største teatret har hatt. Men da
«Ei heimkome» av samme författaren kom opp i næste sesongen, var den
nasjonale eldhugen på nytt klovna på målstriden, slik at skodespelarane kunde
samle seg til protest mot «at optræ i stykker skrevet på et sprog de ikke
behersket og hvori de med sin beste vilje ikke kunde præstere andet enn
knot». -— Og dermed var det avgjort at Nationaltheatret ikkje kunde ta på
seg oppgåva å samle norsk dramatisk dikting på ei hovudscene.
Etter denne avgjerda vart «målteatret» så å si tvinga fram av utviklinga.
Med den sterke voksteren åt den nynorske litteraturen utetter frå
hundre-årsskiftet, og med dei nye samskipnadene Noregs mållag og Noregs ungdoms-
114
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
