Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Femte häftet - Arne Garborg og Sverige. Av Rolv Thesen
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
Arne Garborg og Sverige
og cndå meir imot dei nordmennene som
dreiv samröringspolitikk. Mot dei kunne
han vera både nådelaus og harm. Og i den
verste politiske stridstida laga han eit
stridsdikt som han kalla »Folkedom»; seinare har
det fått titelen »Våbön». Dette diktet viser
betre enn noko anna den eldhug og det
hat som kunne fylle Garborg då han stod
midt oppe i unionsstriden:
So vere vigd til Hel
kvar svarte Svikarsjæl
i Norigs Land!
Kvar, sora uærleg f6r
i Gjerning eller Ord
mot Land og Fedra-Jord,
dömd vere han!
Heng lian i næste Tre,
grav han sora pestfengd ned
paa ubygd Öy!
Og ingen Gravstein graa
paa denne Grefti staa,
hans Namn i Glöyme gaa,
hans minne döy!1
Men kor djervt Garborg enn stod i den
nasjonale striden i 1880-åra, glöymde han
ikkje dei sosiale spörsmål. Ikkje minst var
han med i striden omkring »det velsignede
Kjærligheds-spörgsmaal». Og her möttest han
med svenske diktarar, som August
Strindberg og Gustaf af Geijerstam. Mellom
Geijerstam og Garborg vart det både venskap og
direkte samarbeid.
Garborg hadde i 1884 fått gjevi ut
»For-teljingar og Sogur». Der stod m. a. forteljinga
»Ungdom», som Geijerstam var oppglödd for;
han karakteriserte Garborgs ironi over den
björnsonske hanskemoralen som »den
mänskliga naturens opposition». •—- Geijerstam bad
om å få omsetjingsretten til »Forteljingar
og Sogur». Og det gav Garborg han meir
enn gjerne. I svarbrevet skreiv han: »Jeg
kjender Dem, ikke bare af Navn, og er
lykkelig over at De har fundet mine Historier
egnede til at indföres for den svenske
Almenhed.»
Geijerstam sette om »Forteljingar og Sogur»,
som kom på svensk i 1885 med titelen
»Ungdom». Og han fekk ikkje berre lovord for
dette. Men mange var oppglödde, serleg for
den forteljinga boka hadde namn etter.
Ernst Ahlgren, som truleg hadde lesi denne
forteljinga på norsk, skreiv til Garborg:
1 Seinare fekk eit par liner ei litt anna form. Jfr.
»Verdens Gang» 26. juli 1892.
»Den har varit min glädje när jag hållit på
att förtorka invärtes. Hur härligt det är i
vår problemidisslande tid få sig en sådan
der klunk af oförfalskad humor! Den som
kunde skrifva något sådant. Tack för det
ni gjorde det.»
I 1886 gav Garborg ut ein stor roman om
»det velsignede Kjærligheds-spörgsmaal». Det
var »Mannfolk». Og Ernst Ahlgren tyckte gott
om romanen ög. Det var ærlegdomen og
sanningskravet i Garborgs dikting som ho
serleg hadde fest seg ved. I eit brev til
Garborg skreiv ho at ho var serleg glad for dei
orda i »Mannfolk», at ein skulle stelle seg
slik at ein hadde eit menneske förutan seg
sjölv som ein aldri trong ljuge for.
Geijerstam, som i »Erik Grane» hadde vori
inne på same emne som Garborg tok opp i
»Mannfolk», skreiv oppglödd om boka og
bad om lov til å setja henne om til svensk.
Garborg svara då at han var redd for at
Geijerstam atter ville få vondord dersom han
sette om ei slik bok; men han ville svært
gjerne at han gjorde det. Det galdt framom
alt å uroe folk. »Disse Mennesker», skreiv
Garborg til Geijerstam, »som præker
Sædelighed og opretholder Usædeligheden, maa vel
tabe noget af sin Sikkerhed for hver Gang
der kommer noget saadant». Og han seier
at Geijerstams bok »Erik Grane» —-som
Garborg prövde å få ut på norsk — var
det fyrste alvorlige ord i denne lei; derfor
skreik folk opp med godt samvit. »Men kanske
den gode Samvittighed ikke er saa god
længer efter at de har fordöiet den Bog,
og faar de saa en til — og enda en til, og
enda en til — Skrigene vil med Guds Magt
bli mattere for hver Gang. Og den gode
Samvittighed mindre god, mindre og mindre
god, til de endelig begynder at se sig om i
Virkeligheden». — Geijerstam sette om
»Mannfolk» og ville jamvel skrive eit forord til
boka; men det forlaget han hadde avtale
med om å gje ut »Mannfolk», våga ikkje
å ta boka då det kom til stykket, -—- slik
storm var det no omkring det problemet
Garborg her hadde teki for seg.
Men korkje Geijerstam eller Garborg tenkte
på å gje opp striden. Våren 1887 skreiv
Geijerstam til Garborg og sa at han ville
koma til Noreg og halde nokre förelesningar.
Og Garborg rådde han sterkt til å gjera det.
Om hausten same året heldt Geijerstam
förelesningar i Oslo, og det vart i samband
med dei mykje ordskifte om det seksuelle
221
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
