Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Arne Garborg: Skulereformation - I
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
Skulereformation.
India-Herferdi; og Austerheimen stig paa nytt fram; soleis
lærer Elevarne no Buddha og Buddhismen aa kjenne. Israels
historia vert førd so langt fram som til dess Palæstina kjem
under Rom; her nåar ein daa i den romerske Historia.
Hovudstykke av den er (i Republiktidi) Krigarne mot Kartago
og Graccharstriden for den gamle Jordskipnaden. Men Rom
greier ikkje meir enn Hellas aa halde den Skipnaden uppe:
dermed er Domen fallen yvi det siste av dei gamle Verdsrike.
Og Nedgangen vert meir og meir tydeleg etterkvart. Den
fyrste Keisartidi er elles glansfull nok utantil; det er Grunn
murarne som meir og meir sviktar. Sjølve den gamle Trui
hev misst si Magt; sterke religiøse Strøymingar set inn fraa
Austerheimen. Av desse er det Kristendomen, som fær Over
take; Kyrkja kjem upp. Mot Slutten av 400-Tale fell Rom;
og Folkevandringarne og Kyrkja fører inn i Midalderen.
Denne vert i Samskulen teken under eitt som andre Tidbolkar,
nåar Skulen elles hev ein Lærar som klarar dette; Midalder
historia hev til denne Tid underleg nok vore bytt i tvo: i ei
serskild Stats- og ei serskild Kyrkjehistorie.1
Men Historia er ei. Og trass alle «Kongar og Krigar»
er ho Samfundshistorie, Kulturhistorie; det kjem i vaare Dagar
meir og meir fram. For Samskulen er den sosiale og kul
turelle Framvokstren all-igjenom Hovudsaki; store Menn
(millom deim mange Regentar) og merkelege Hendingar (mil
lom deim Krigar) fær Rom etter som dei hev havt meir eller
mindre aa segja for den. Sjølve Samfundsformerne og
Samfundsøkonomien stend i næraste Samanheng med Tids
kulturen. Den politiske og økonomiske Samfundsskipnade i
tek daa og til aa bli Skulefag ; Samskulen hev i Overklassurne
frie Timar, der dei unge fyrst vert sette teoretisk inn i Sam
fundslive og sidan gjenom praktiske Øvingar fyrebudde til
sitt komande politiske og sosiale Arbeid: dei leikar Samfunds
styring som dei i Smaaskulen leika Gardsdrift og Bybyggjing.2
Fraa Kl. VIII av er der serskilde Timar i Kultur- og Kunst
historie; dermed fær Ungdomen ein Tanke nm, at han her
er inne paa det historiske Hovudkapitle.
Fedrelandssoga hev dertil vore utskilt som ein Bolk No. 3.
Ei forvitneleg Skildring frau desse Timarne gjev Festskrifte i eit Stykke
av Sven Brisman: «Samskolans fria lektioner.»
559
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
