Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Halvdan Koht: Upphave til Renæssansen
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
tilbake i tida.
Halvdan Koht.
sitt.» Og ei forordning frå 1475 gjorde yrkesfridom til grunn
setning for alt handverke. 1
Det er i dette økonomiske live, i handel og industri, at
vi aller fyrst ser den personlege fridomen, individualismen,
røre seg, og det er fridomsvoksteren i næringslive som er
fyresetninga for den store frigjøringa som kom med Renæs
sansen. Det nye handelslive skapte eit borgarsamfund med
trong til personleg utfriing og utforming for dåd og tanke og
kjensle, og i dette borgarsamfunde føddes Renæssansen ; den
nye fridomen som set stempelen sin på politikk og vitskap,
dikting og kunst, er i grunnlage reint borgarleg, rotbunden i
og åndsmerkt av den nye kapitalismen, det er ikkje lenger
adel og kyrkje som har førarskapen i åndslive.
Råde etter tidfylgja og etter åndssamanheng trur eg det
må være fullklårt at den nye tida som vi kallar Renæssansen
har upphave sitt i den økonomiske umlaginga som vi møter
i Firenze i 13de hundraåre. Og det som stadfester denne
synsmåten, det er at han gjev forklåring både fram-etter og
Vi kann på denne måten få samanheng mellom Renæs
sanse-frigjøringa og dei spreidde åndelege upprøra som vi
kjenner frå kjættar-reisingane i Tite og 13de hundraåre. Kjæt
tarane stridde for religiøs fridom, og striden deiras har like
vel tyktes stå reint skild ifrå Renæssansen. Men kjættar-rørs
lene går i røynda ut ifrå same økonomiske vilkåra som
Renæssansen. Kjættarane blir mang ein gong beint fram
kalla «vevarar» ; dei kom ifrå dei stadene der klædesvevna
den heldt på å skape ei ny proletarklasse, det er sosial
reising i kjættarskapen likso vel som religiøs. 2 Det er det
nye kapitalistiske samfunde som tek til å forme seg, det
•er det som avlar kjættar-reisingane. Og når dette samfunde
har nådd full utforming, då har vi Renæssansen.
Etter kvart som midalder-kapitalismen vann fram ut-yver
verda, fylgde Renæssansen med. Tett etter Firenze kom
dei andre byane i Nord- og Meliom-Italia, so tett etter
1 omfram dei nemnde verka av Doren og Davidsohn er serskilt å vise
til Robert Pöhlmann, Die Wirthschaftspolitik der Fiorentiner Renaissance und
das Princip der Verkehrsfreiheit, 1878 (Preisschriften hg. von der Jablo
nowskischen Gesellschaft, XXI).
2 Sjå Karl Kautsky, Vorläufer des neueren Sozialismus, 2. Aufl., I.
248
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
