Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Hulda Garborg: Av soga til den norske bondegjenta i byen
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
Av soga til den norske bondegjenta i byen.
Og dei bruka alle dei våpn dei rådde over, sjølvsagt ogso
den offentlege censuren. Då dei tvo brørene Goncourt i 1865
gav ut Germinie Lacerteux, skreiv dei i fyreordet m. a.: «I
dag, då romanen veks og vider seg ut og tek til å bli den
store alvorsame, levande form for litterær og social gransking,
og gjenom analyse og psykologisk studium er vorti historia
um moralen i samtidi, idag, då romanen hev teke på seg
vitskaplege pliktar, må han til vederlag ogso vera like fri
som vitskapen» —.
I 1877 då Edmond de Goncourt 1 gav ut «La fille
Elisa, boki frå Pariser-prostitusjonen», skriv han, at no, då
han åleine sender ut denne boki krev han denne fridomen
«hautement et bravement». Han veit med seg sjølv, at ho
er skrive ut av same intellektuelle vitelyst og samkjensle med
menneskjeleg misere og vesaldom som G. L. Med godt sam
vit kann han segje seg å ha skapt ogso dette verke strengt og
reint, utan at éi side utsprunge av det såre og brennande
emne kann vekkje andre kjenslor hjå lesaren enn alvorsam
ettertanke. Men stundom m å han tala som lækjar, ein lærd,
ein historikar det er uråd anna. «Det vilde i sanning
vera ærekrenkjande for oss, den unge, alvorsame roman-skulen
å forby oss sjølve å tenkje, analysere og skildre alt det som
andre hev lov til å setja inn i ei bok med overskrift «Studier»
eller ein annan høgtidsam titel.» Ein kann ikkje lenger
vera dømd til å skrive morobøker og jarnvegslektyre for unge
frøknar; i det nittande hundradåre hev diktarane vunne seg
rett til å skrive for vaksne folk.
Slik såg dei fysste naturalistene si uppgåve, sitt heilage
kall. Dei kjende seg apostlar for sanningi, for dei som til
då var umælande i samfundet.
Men sjølvsagt vart censuren bruka mot slike modige
bøker som Germinie Lacerteux og La fille Elisa. Men um
eg minnes rett var det ikkje fyrr dei nådde upp på teatri.
«La fille Elisa» vart i romanform spreidd i mange hundrad
tusund.
Men då framsyningi av L. f. E. i 1891 vart forbode på
Theåtre-Libre i Paris spår E. d. Goncourt i dagboki si, at
fyrr 20 år er gjengne vil stykke som L. f. É. og G. L. bli
1 Jules G., ikkje berre bror, men den åndelege tvillingbroren og medar
beidaren bans var då død.
635
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
