Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Wychowanie
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
134 STULECIE DZIECKA.
Łacinę i greczyznę kupujemy zbyt drogo, mówi
Montaigne, choć sam nie myśli ich bynajmniej zaniedby-
wać, gdyż łacina do tego stopnia stała się dla niego oj-
czystym językiem, że jej nawet nieświadomie używa.—
Ale już i on uważał za niepotrzebną taką znajomość
języków, której celem istotnym nie jest poznanie ich lite-
ratury.
Mogłabym jeszcze wytoczyć niejedną .broń z tego
arsenału przeciw błyskotkliwości, konwencjonalizmowi
i dogmatyczności. Jednak i to już wystarcza, by wyka-
zać, jak dalece Emil Rousseau’a w prostej linji od Montai-
gne’a pochodził. Między temi dwiema gwiazdami pierw-
szej wielkości błyskały we Francji i pomniejsze, jak Fe-
nelon, Rollin, który był bezpośrednim poprzednikiem
humanistycznych metod z Port-Royal. Chcę tutaj tylko
jeszcze wspomnieć o owej „naturalnej Ewangielji wycho-
wania“, jak Goethe nazywa Emila—Goethe, który w ogól-
nych zarysach otrzymał właśnie takie realne wychowa-
nie, jakiego plan nakreślił Montaigne. Kobieta również
i tutaj — M-me Epinay — bezpośrednio spowodowała, iż
Rousseau zabrał się do napisania książki o wychowaniu.
We wspomnieniach jej zachowały się również niektóre
jego energiczne wyrażenia, np., że wyuczamy dzieci takich
rzeczy, których nie pragnęły wiedzieć i które zapominają
jak najprędzej.
Emil Rousseau’a był protestem i programem indy-
widualizmu. Płonie on wspaniałą, straszną nienawiścią
dla pozoru, formy, frazesu, sztuczności, komedji! To, co
rzetelne, prawdziwe, samodzielnie zdobyte, nazywa on wy-
chowaniem—to znaczy wychowaniem mężczyzny. Wielki
brak jego systemu stanowi to, że innym okiem patrzy na
wychowanie kobiety, tak jak wielkim brakiem psychologji
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
