Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - I. Zjawiska wulkaniczne i trzęsienia ziemi
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
góry, dopóki poziom jeziora lawy spadnie poniżej szczelin.
Lawa ta jest stosunkowo lekko płynna, rozpościera się zatem
dość równo na wielkich płaszczyznach. Podobne są też potoki
lawy, które czasem na tysiące mil kwadratowych zalewają
Islandyę; szczególnie wspaniałym był tak zwany wybuch Laki
w roku 1783; chociaż miał on miejsce w okolicy niezamiesz-
kanej nie mało jednak szkody poczynił. W dawniejszych okre-
sach geologicznych, szczególniej w peryodzie trzeciorzędowym
zdarzały się podobne bardzo wielkie zalewy lawy tworzącej
niby skorupę np. w Anglii i Szkocyi (na 100.000 kwadrat,
kil.) w Dekkanie w Indyach (na 400.000 kw. kilom, niekiedy
do 2000 m. wysokości) w Wyoming, Yellowstone-Park, Ne-
vada, Utah, Oregon, i innych częściach Stanów zjednoczonych
Ameryki północnej i Kolumbii angielskiej.
W niektórych wypadkach wolno wypływająca lawa za-
wiera mnóstwo gazów, które uchodzą podczas tężenia lawy,
rozsadzają ją na chrapowate, nierówne zwały, tworząc tak
zwane zwały lawowe (fig. 5). Potoki lawy mogą również wy-
rządzać niezmierne szkody o ile płyną przez okolice zamie-
szkane; ale z powodu swego powolnego ruchu rzadko tylko po-
wodują stratę życia ludzkiego.
Gdy czynność wulkanów powoli ustąpi lub ustanie zu-
pełnie, zazwyczaj pozostają po niej ślady w postaci źródeł ga-
zów lub gorącej wody, jak to zauważono w pewnych okolicach,
do których w epoce trzeciorzędowej niektóre potężne wulkany
potoki swych law skierowały. Tu należą sławne gejzery
w Islandyi, w Yellowstone Park (fig. 6) i w Nowej Zelandyi;
wysoko cenione przez lekarzy gorące źródła w Czechach (np.
Sprudel karlsbadzki); wydzielające parę wodną fumarole we
Włoszech, Grecyi i innych krajach; mofetty wydzielające stru-
mienie bezwodnika węglowego — te ostatnie trafiają się często
w tak zwanym okręgu Eifel w bliskości Renu, w Psiej Grocie
koło Neapolu i w Dolinie Śmierci na Jawie; solfatary wy-
dzielające pary siarkowe, siarkowodór i dwutlenek siarki (około
Neapolu na polach Flegryjskich i w Grecyi); jakoteż tak
zwane wulkany mułowe, które wyrzucają muł, wodę słoną
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
