Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - I. Zjawiska wulkaniczne i trzęsienia ziemi
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
10
lawowej leżący takiej samej ulega przemianie, z czego wynika,
że lawa nietylko przez brzeg krateru płynęła ale przeciskała
się też z boków przez szczeliny między dwoma różnemi pokła-
dami wapienia. Takie masowe podziemne zalewy trafiają się
w tak zwanych Lakkolitach w Utah i na Kaukazie. Tam
powyżej leżące warstwy zostały w górę wyparte przez napie-
rającą lawę, która stężała zanim do powierzchni ziemi dotrzeć
i wulkan utworzyć zdołała. Podobnego pochodzenia jest cały
szereg granitów, jak np. batolity, które spotyka się przewa-
żnie w Norwegii, Szkocyi i na Jawie. Niekiedy z całej ogniem
wały o prawie pionowych ścianach. Kysunek Dutton’a (fig. 8)
przedstawia taką, przeszło 800 m. wysoką ścianę, przerżniętą
czterema szczelinami wypełnionemi lawą, która się aż na po-
wierzchnię wparła. Nad jedną z tych szczelin znajduje się
jeszcze mały stożek wulkanicznego popiołu, podczas gdy trzy
inne, pozostałe szczeliny zamykające, zostały wypłukane: szcze-
liny są więc małemi „karkami“ (,,Necks“) zakończone.
Widocznie lekko płynna lawa — większa zawartość ma-
gnezyi i tlenku żelaza czyni lawę cieklejszą; prócz tego cie-
kłość wzrasta z obecnością wody — wparła się w istniejące
już szczeliny i zanim stężała dotarła do powierzchni ziemi.
Należy przypuszczać, że siła parcia musiała być znaczna i ina-
czej lawa nie osiągłaby potrzebnej szybkości wypływu.
Gdy w 1883 roku Krakatoa wyleciał w powietrze, pozo-
buchającej góry pozostaje
tylko jądro stężałej lawy.
Jądra te, pierwiastkowo
wypełniające przewód kra-
teru, spotyka się bardzo
często w Szkocyi i półno-
cnej Ameryce gdzie je
„karkami“ („Necks“,fig. 7)
zowią.
Fig. 7. M ato Tepee w W yom ing, S ta n y Z je-
dnoczone północnej A m eryki.
T ypow y w u lk an iczn y „N eck“.
Niektóre rzeki na pła-
szczyźnie Colorado wypłu-
kały tak zwane „Canons“,
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
