- Project Runeberg -  Jak powstaja swiaty /
12

(1910) Author: Svante Arrhenius Translator: Ludwik Bruner
Table of Contents / Innehåll | << Previous | Next >>
  Project Runeberg | Catalog | Recent Changes | Donate | Comments? |   

Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - I. Zjawiska wulkaniczne i trzęsienia ziemi

scanned image

<< prev. page << föreg. sida <<     >> nästa sida >> next page >>


Below is the raw OCR text from the above scanned image. Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan. Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!

This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.

12
Próbowano niejednokrotnie obliczyć głębokość ognisk wulka-
nowych, otrzymano jednak bardzo różne wyniki. Tak np. dla
ogniska pod wulkanem Monte Nuovo, który wyrzucony został
w r. 1538 na polach flegryjskich koło Neapolu, obliczono głę-
bokość od 1,3 do 60 km. dla Krakatoa — więcej niż 50 ki-
lometrów i t. d. Wszystkie te obliczania nie mają poważniej-
szego znaczenia, gdyż prawdopodobnie wulkany leżą na fałdach
kory ziemskiej, przez które płynna masa (magma) kliniasto
na powierzchnię ziemi się dobywa, tak że trudno oznaczyć
gdzie kończy się ognisko magmy a zaczyna przewód wulkanu.
Przed kraterem Kilanea ma się mimowolnie wrażenie jak gdyby
się stało przed otworem kory ziemskiej przez który roztopiona
masa wnętrza ziemi bezpośrednio na wierzch występuje (fig. 9)
Co się tyczy kory ziemskiej, to wiadomo ze spostrzeżeń
przy wierceniach w różnych częściach świata, że temperatura
w miarę głębokości dość szybko wzrasta — przeciętnie mniej
więcej 30° na 1 km. Najgłębsze wiercenia nie mają zyesztą
nawet 2 km. głębokości (Paruchowice na Śląsku 1,96, Schlade-
bach koło Merseburga 1,72 km.) Gdyby więc temperatura
podnosiła się o 30° C z każdym dalszym kilometrem, w głębo-
kości 40 km. musiałby panować żar, w którym każdy zwykły
kruszec topnieje. Z pewnością też punkt topnienia wzrasta
z ciśnieniem, ale znaczenie tego faktu przesadzono przypusz-
czając z tego powodu, że możliwem jest by wnętrze ziemi było
stałe. Jak bezpośredniemi doświadczeniami wykazał Tammann,
temperatura topnienia podnosi się tylko do pewnego określo-
nego ciśnienia, za dalszym wzrostem ciśnienia znów opada.
Zatem podane wyżej obliczenie głębokości nie jest zupełnie
słuszne. Jeśli przyjąć, że inne skały zachowują się tak, jak
według Barusadiabaz, tj. że ich punkt topnienia wzrasta o 1° C
na każde 40 atmosfer ciśnienia, co odpowiada 155 m. głębo-
kości, to okaże się że kora ziemska nie może być grubsza nad
50 do 60 km. W większej głębokości zatem zaczyna się roz-
topiona masa. Z powodu swej mniejszej gęstości w górnych
warstwach roztopionej masy koncentruje się krzemionka, na-
miast tak zwane zasadowe części magmy, zawierające więcej

<< prev. page << föreg. sida <<     >> nästa sida >> next page >>


Project Runeberg, Tue Dec 12 01:38:54 2023 (aronsson) (download) << Previous Next >>
https://runeberg.org/swiaty/0026.html

Valid HTML 4.0! All our files are DRM-free