Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - I. Zjawiska wulkaniczne i trzęsienia ziemi
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
15
silnego wrzenia, porywa z sobą krople lub większe masy lawy,
które potem opadają jako popiół lub pumeks. I po wypłynięciu
lawy z krateru i jej powolnem ostyganiu wydziela ona coraz
więcej wody, przy czem lawa rozrywa się i tworzy wały la-
wowe. Gdy zaś lawa stosunkowo spokojnie pozostaje w kra-
terze wulkanu, jak np. w Kilanea, to woda wydziela się z niej
wolniej i w skutek długiego zetknięcia wierzchniej warstwy
lawy z powietrzem stosunkowo nie wiele wody w niej pozo-
staje — możnaby powiedzieć, że lawa wietrzeje — strumienie
jej tężejąc tworzą gładkie powierzchnie.
W niektórych razach możnaby wyszukać wulkany (Stii-
bel i Bramo), nie stojące w związku ze szczelinami w sko-
rupie ziemskiej. Takimi są wulkany dawniejszego trzeciorzę-
dowego okresu w Szwabii. Można łatwo wystawić sobie, że ci-
śnienie wywołane pęcznieniem magmy jest tak silne, że mo-
gło przerwać skorupę ziemską w miejscach cieńszych, choćby
tam wprzódy szczelin nie było.
Jeśli dalej rozpatrywać będziemy magmę w większej
głębokości, to zobaczymy że mamy zasadę przypuścić, iż tem-
peratura bliżej wnętrza ziemi się podnosi. W głębokości ja-
kich 300—400 kim. temperatura musi być tak wysoka, że
każde ciało tylko jako gaz istnieć tam może. W tej warstwie
zatem wnętrze ziemi musi być gazem. Na zasadzie wiadomo-
ści naszych o zachowaniu się gazów w wysokich temperatu-
rach i ciśnieniach przyszliśmy do przeświadczenia że gazy
wnętrza ziemi zachowują się mniej więcej tak, jak bardzo
ciężko płynna magma i że pod pewnym względem najprędzej
jeszcze do ciała stałego przyrównać się dają. Szczególniej ich
ściśliwość jest bardzo nieznaczna. Możnaby mniemać, że nie-
możliwem być musi cośkolwiek dowiedzieć się o zachowaniu
się tych warstw, tymczasem z trzęsień ziemi wiele się o tem
dowiedzieć możemy.
Warstwy te stanowią przeważną część masy ziemskiej
i muszą mieć bardzo znaczny ciężar właściwy, skoro gęstość
ziemi przeciętnie wynosi 5,52 a inne warstwy, jak oceany
i znane nam pokłady ziemskie mają niewielką gęstość. (Zwy-
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
