- Project Runeberg -  Jak powstaja swiaty /
127

(1910) Author: Svante Arrhenius Translator: Ludwik Bruner
Table of Contents / Innehåll | << Previous | Next >>
  Project Runeberg | Catalog | Recent Changes | Donate | Comments? |   

Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - VI. Zanik słońc. — Powstawanie mgławic

scanned image

<< prev. page << föreg. sida <<     >> nästa sida >> next page >>


Below is the raw OCR text from the above scanned image. Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan. Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!

This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.

127
600 kra. na sekundą i podobną też musi być szybkość oby-
dwóch wpadających na siebie gwiazd. Uderzenie podobne bę-
dzie wogóle tak zwanem uderzeniem skośnem, i chociaż część
energii zamienia się na ciepło, pozostała energia ruchu wy-
woła jeszcze ruch obrotowy o szybkości setek kilometrów na
sekundę. W porównaniu z tem znikomo małą jest teraźniejsza
szybkość obrotowa słońca, 2 km. na sekundę na równiku;
a jeszcze mniejszą — szybkość ziemi: 0,465 m. na sekundę
przy równiku.
Nie popełnimy zatem wielkiego błędu jeżeli oba wpada-
jące na siebie ciała uważać będziemy za ciała nie wirujące
przed zderzeniem. Przy zderzeniu, z obu ciał niebieskich pro-
stopadle do względnego kierunku ich ruchu wyrzuconą jest
materya w kształcie dwóch wielkich snopów lecących w tej
płaszczyźnie, w której poruszają się ku sobie ciała biegnące
(porów. fig. 46). Szybkość wyrzucania materyi zwiększona jest
jeszcze wskutek wirowania obu gwiazd, ruch wirowy jednak
przez to się zwiększa. Przypomnijmy sobie teraz że gdy ma-
terya z wnętrza słońca na powierzchnię się dostaje za-
chowuje się wtedy, jak niezmiernie silne ciało wybuchowe.
Wyrzucone gazy gwałtownym pędem zagnane są ku szybko
wirującej części środkowej; przybliżone pojęcie o takiem zja-
wisku dać nam może szybko wirujące koło z przytwierdzo-
nemi na końcach średnicy ogniami sztucznemi, które w kie-
runku promienia snopy ognia i dymu ciskają. Im dalej od
koła, tem mniejszą jest szybkość a zatem i szybkość kątowa
snopów ognia. Tak samo jest z gwiazdami. Snopy wskutek
rozprężenia gazów prędko się oziębiają a zawierają też drobny
pył przeważnie zapewno węglowy z węgla znajdującego się
w związkach wybuchowych. Chmury drobnego pyłu coraz wię-
cej osłaniają „nową gwiazdę“ i powodują, że jej promienny
biały blask coraz więcej przybiera odcień żółty i czerwonawy,
drobny pył bowiem więcej przytłumia błękitne i zielone pro-
mienie, aniżeli żółte i czerwone. Z początku chmury leżały
tak blisko gwiazdy że miały bardzo znaczną szybkość ką-
tową: gwiazda zdawała się zupełnie przez nie otoczona. 22 marca

<< prev. page << föreg. sida <<     >> nästa sida >> next page >>


Project Runeberg, Tue Dec 12 01:38:54 2023 (aronsson) (download) << Previous Next >>
https://runeberg.org/swiaty/0141.html

Valid HTML 4.0! All our files are DRM-free