Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - VI. Zanik słońc. — Powstawanie mgławic
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
129
wyładowuje swą elektryczność ujemną i w ten sposób tworzy
się światło, zupełnie podobne do światła mgławic.
Dodajmy do tego, że przez niesłychanie gwałtowny ruch
wirowy środek masy obu zderzonych gwiazd w swych czę-
ściach zewnętrznych wystawiony jest na nadzwyczaj silną
siłę ośrodkową, która tę masę na wielką wirującą tarczę roz-
ciąga *). Ponieważ ciśnienie w jej zewnętrznych częściach jest
stosunkowo bardzo niewielkie, to zmniejsza się tam też gęstość
gazów. Silna rozciągłość a więcej jeszcze znaczne promienio-
wanie ciepła szybko obniżają temperaturę, tak że mamy przed
sobą wielkie ciało centralne którego wewnętrzne części mają
większą gęstość i podobne są do materyi słońc, zewnętrzne
natomiast są rozrzedzone i mgławicowe. W około tego ciała
centralnego ukazuje się reszta snopów gazu wyrzuconego na-
tychmiast po gwałtownem zderzeniu się obydwu ciał niebie-
skich. Znaczna część materyi zawartej w tych spiralnie skrę-
conych częściach zewnętrznych usuwa się w nieskończoną prze-
strzeń, aby przyłączyć się do obcych ciał niebieskich lub wejść
do tych wielkich nieregularnych mgławic, które gęstą mgłą
kładą się około gromad gwiezdnych. Druga część materyi nie
zdolna oddalić się od ciała centralnego pozostaje przy nim
w kolistym ruchu. W skutek nader powolnego ruchu kolistego
kontury ob37
dwóch linii spiralnych spływają razem i coraz
bardziej przybierają kształt pierścienia około ciała central-
nego.
Ten spiralny kształt (fig. 47 i 48) zewnętrznych części
mgławic już dawno w najwyższym stopniu wzbudzał ogólną
uwagę; prawie zawsze obserwowano że dwa ramiona spirali
owijały się około ciała centralnego. To zdaje się wskazywać,
że materya odbywa ruch rotacyjny około osi znajdującej się
*) A R itte r obracliow ał, że g d y dw a rów nej w ielkości słońca z n ie -
skończonej odległości n a siebie w p ad n ą, to en erg ia zderzenia nie je st
w iększą, aniżeli potrzeba b y objętość całej tej m asy przew yższyła czte-
ry k ro tn ie objętość p ierw o tn ą. P raw dopodobnie zatem w iększa część
m asy pozostaje w śro d k n i ty lk o lekkie gazy są w y rzu co n e daleko
n a zew n ątrz.
P o w stan ie św iata.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
