Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - VII. Mgławice i słońca
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
156
dek. Wyobraźmy sobie naczynie wypełnione gazem o wszę-
dzie jednakiej temperaturze, naczynie to niechaj będzie po-
dzielone na dwie oddzielne przestrzenie. W rozdzielającej je
ścianie jest pewna ilość tak drobnych dziureczek, że przez
nie tylko jedna drobina gazu naraz przejść może. Wraz
z Maxwellem pomyślmy sobie na straży tych dziurek małą
inteligentną istotkę, która wszystkie do dziurki cisnące się
drobiny o szybkości większej niż szybkość przeciętna prze-
puszcza na jednę stronę, natomiast drobiny z szybkością mniej-
szą od przeciętnej na drugą. Wszystkim pozostałym broni
przystępu do dziurek za pomocą klapy, którą im na drodze
stawia. W ten sposób w jednej części naczynia zbiorą się
drobiny o większej szybkości, w drugiej — drobiny o szybko-
ści mniejszej. Innemi słowy ciepło — gdyż jego to objawem jest
ruch drobin — przechodzi z jednej strony, która ciągle się ozię-
bia do drugiej, która ciągle się ogrzewa; ta zatem musi stać
się cieplejszą od pierwszej.
W tym przypadku zatem ciepło przechodzi z zimniejszego
ciała do cieplejszego i entropia spada.
Ale takich inteligentnych istotek naturalnie niema w przy-
rodzie. Jednak podobny przypadek zachodzi u ciał niebieskich
w stanie gazu. Gdy drobiny gazu w atmosferze jakiegoś ciała
niebieskiego posiadają dostateczną szybkość — dla ziemi wy-
nosi ona 11 km. na sekundę — i poruszają się ku krańcom
to w najzewnętrzniejszych warstwach gazowych usuwają się
z kręgu przyciągania gwiazdy, uchodzą w nieskończony prze-
stwór, zupełnie jak kometa, która mając dostateczną szybkość
w bliskości słońca z układu słonecznego wydalić się musi.
W taki właśnie sposób według poglądu Stoney’a utracił księ-
życ swą pierwotną atmosferę. Ta utrata gazu u słońca i du-
żych planet takich jak nasza ziemia, jest zapewne bardzo nie-
znaczną, natomiast odgrywać musi ważną rolę w gospodarce
mgławic, gdzie zbiera się całe promieniowanie rozżarzonych
ciał niebieskich i gdzie z powodu ogromnych odległości po-
wstrzymująca gaz siła ciężkości jest bardzo mała. W taki
sposób mgławice w swych zewnętrznych częściach tracą naj-
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
