Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - VII. Mgławice i słońca
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
166
się na pojedyncze masy, z których powstały planety. Buffon
wprowadza siłę ciężkości jako przyczynę utrzymującą układ.
W genialnej swej pracy „Formation des planetes“ (1745)
przyjmuje on że planety powstały „z potoku“ materyi wy-
rwanej ze słońca przez wpadającą kometę.
Kant przypuszcza pierwotny chaos nieruchomego pyłu,
który pod wpływem siły ciężkości ułożył się w ciało cen-
tralne z wirującemi w koło pierścieniami pyłu, z którego
później zbiły się planety. Mechanika uczy jednak, że podobne
wirowanie masy, pierwotnie niewirującej, powstać nie może pod
wpływem siły centralnej, jaką jest siła ciężkości. Dlatego
Laplace tak jak Swedenborg przyjął, że pramgławica z któ-
rej się nasz system słoneczny rozwinął, wiruje około osi środ-
kowej całego układu. Według Laplace’a podczas kurczenia
układu odrywały się odeń pierścienie podobne do tych które
okrążają Saturna, a z pierścieni tych utworzyły się następnie
planety, ich księżyce i pierścienie.
W ten sposób, jak teraz ogólnie przyjmują, powstać mo-
gły krążące w koło słońca meteory i małe planety, ale nigdy
planety większe. W rzeczy samej takie pierścienie pyłu, które
krążą około Saturna, wewnętrzne szybciej, zewnętrzne wol-
niej, wyglądają zupełnie jak nagromadzone nader małe księ-
życe. Przeciw hypotezie Laplace’a podniósł dużo zarzutów Ba-
binet, a w czasach późniejszych szczególniej Moulton i Cham-
berlin. Istotnie w pierwotnej swej formie, jak się zdaje utrzy-
mać się nie da. Zastąpiłem ją zatem powyżej podaną hypotezą
ewolucyjną. Uderzającem jest że księżyce planet najdalszych
Neptuna i Uranu nie poruszają się w płaszczyznach bliskich
do ekliptyki; księżyce ich zaś mają tak zwany „wsteczny“
ruch, to znaczy że poruszają się w kierunku przeciwnym niż
ten, który wynika z hipotezy Laplace’a. To samo tyczy księ-
życa Saturna, odkrytego w 1898 r, przez Pickering’a. Wszyst-
kie te fakty (1776) nieznane były Laplaceowi; gdyby o tych
rzeczach był wiedział, nie byłby wystąpił ze swą hypotezą,
przynajmniej nie byłby wystąpił w formie, w której ją podał.
Wytłomaczenie tych faktów nie przedstawia jednak żadnej
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
