Full resolution (JPEG)
- On this page / på denna sida
- I. Folkhøgskulen
- Historisk innleiding
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has been proofread at least once.
(diff)
(history)
Denna sida har korrekturlästs minst en gång.
(skillnad)
(historik)
I.
Folkehøgskulen.
Historisk innleiding.
For 100 aar sidan var Europa som eit
upprørt, stormande hav. Tvo sterke
straumdrag møttest: Fraa den eine
leid det som vilde jamna ut skilnaden
millom nasjonane, so det kunde verta eit stort,
sterkt verdensrike med Napoleon til øvste
styrar, fraa den andre leid den rørsla som kravde
rom for nasjonalitetskjensla og rett for dei
einskilde nasjonar, jamvel dei smaa.
Daa Napoleon og hans magt var knekt,
berga Norge seg ut or heile denne røra og
fekk seg ein fri statsskipnad, bygd paa dei
grunnsetningar som den franske
nasjonalforsamling hadde sett fram 1789 i si kjende
kunngjering um menneskjerettane.
Revolusjonen hadde jamna ut all skilnad
millom menneskja, vart det sagt, so nær som
den millom dei kunnige og ukunnige. I
staden for den einveldige kongen fekk folket no
mest all magt. Fyresetnaden for ein slik
statsskipnad maa vera eit upplyst folk. Kravet paa
større folkeupplysning melde seg ogso daa
det norske folk for aalvor skulde til aa gjera
bruk av den magt grunnlovi av 1814 hadde
gjeve det, og som dei i dei fyrste fridomsaar
hadde sunge so mange songar og drukke so
mange skaaler for.
Den fyrste som sette kravet klaart fram,
var han som har sunge varmast og tala
sterkast um fridomsverket: Henrik Wergeland.
Hen fekk istand folkemøte, heldt talor og
foredrag, skipa folkeboksamlingar, sende ut
smaaskrifter i mengdevis og freista jamvel paa sjølv
aa halda skule for bondegutar. Den norske
høgskulesoga tek til med Henrik Wergeland.
Eit land som i fleire hundrad aar har
vore under framandt styre, vil ha djupe merke
etter dette, lenge etter at det har vunne
politisk fridom. Paa mange maatar synte dette
seg i vaart land og syner seg enno.
Folkehøgskulens far, Grundtvig, er inne paa
dette i eit skrift av 1837 »Til Nordmænd om
en norsk Højskole«, der han m. a. kjem med
desse varslingsordi: »Kampen (for ein
folkeleg norsk høgskule) kunde neppe blive let (i
Norge), hvor det lykkedes den latinske
Dannelse gjennem 3 Aarhundreder ei blot at
fordunkle, men at undertrykke og næsten
udrydde enhver anden - - - - thi vi ere alle fra
Barnsben vante til at høre af de Fromme, at
Menneskenaturen er aldeles fordærvet, saa den
ikke maa følges, og af de Lærde, at med
Latinskolen staar og falder al grundig Lærdom
og ægte Videnskabelighed.«
Grundtvig hadde ikkje stor tru paa at
Danmark i denne tid kunde gjera noko for
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Project Runeberg, Tue Dec 12 12:03:27 2023
(aronsson)
(diff)
(history)
(download)
<< Previous
Next >>
https://runeberg.org/ungdomskul/0007.html
