Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
Eit Blad mit desl norske jolkct.
MMM
edraxeimen.
Kjem ut kvar Onsdag og Lanrdag
Pris fyr Ffordnngaaret: 1
Kr. 1,10 (= 33 ß) med
Porto og alt. Betaling )
fyreaat·
Laurdag den 24dcspAugust
Lysingar kostar 10 Øre
(3 ß) Petitlina, o daa
etter Maaten fyr totte
Vokstavar·
1s78.
Brevsending fraa Fredrikshall.
Det var ei forargeleg Misprenting, Hr. Ut-
gjevar, i det fyrste Stykket av Brevsendingi mi.
Midt i den fyrste Bolken stend det prentat: ,,Myket
av Handelen her er komen i Henderne paa større
elder mindre Samlag, elder, som den Mannen
sagde, eg snakkade um fyrr,Handelen er »monopo-
liserat." Og so deretter hadde eg skrivet paa Lag
slik, men det hadde Setjaren gloymt aa taka med:
»Me hev eit stortHandels-Samlag her, som heiter
»Saugbrugsforeningen·« Detvarleidt, detta inkje
kom med, for eit langt Stykke av Brevsendingi
vart reint meiningslaust.
Gg ser av siste Nommer av »Fedraheimen«,
at Utgjevaren inkje likar Stykke um daude d’ar og
t’ar· Ver inkje vond, Hr. Utgjevar, ·men qz hadde
· nettupp idag ætlat meg til aa skriva um ein T-
Um det er ein daud T, veit eg inkje, (han hoyrer
elles til det litercere Daudkjøt), men kor som er,
er det inkje ein stum T (kvar Maandag —— so
var det fyrr i det minste— er han ute i Morgen-
bladet og bjeldrar· Kannhenda er det ein annan
Dag i Vika no, eg hev inkje set Morgenbladet
paa lenge). Som du ser, er det inkje ein liten
t helder, fast dei kallar han fyr (,,lille Theodor.«
Eg saag av »Fedraheimen«, at denne ,,lille
Theodor« dreiv Gjøn med at Odelsthinget vilde,
at Læraren skulde bruka Bygdeniaalet paa Aalmuge-
skulen. L. T. let daa ein Sunnmors-Unge fortelja
um Adam og Eva i Paradis: ,,Dei var Parfolk,
so os seie«’, o. s. b. (Fedr. No. 44,« siste Sida)·
Gg rodde med ein Skulelaerar her i Byen, som eg-
bad lesa detta Stykket, han var inkje Maalmanm
det eg veit. Men han sagde, at det var reint
ypparleg godt fortalt av Barnet, og at han skulde
inksje ynskja betre, enn at han kunne faa Borni til
aa fortelja slik. Han totte, Vestnes-Presten hadde
gjevet seg sjolv eit Slag paa Kjeften med detta.
Eg skulde ynskja, at Odelsthinget vilde taka
Byarne med i detta Bygdemaals-Spursmaalet,
soleids at- ein Skuleloerar i Byarne skulde lata
Gutarne fortelja paa sitt eiget Maal. Eg tenkjer
mangein Leerar veit, det kann trengast. Det var
· elles ein, som gjorde Gjøn med detta, og gav
meg ei Prova paa korleids det kom til aa sjaa ut,·
naar ein Fredrikshalls-Gut skulde fortelja paa sitt»
eiget Maal. Prøva var slik paa Lag:
De var en Da, som atte Ccefar gjikk over
Tørjet. (Torget).
ring, aa hu sa te han: ,,Go-da, Cæsar««, sa hu,
»husær du naa paa, atte de’r femtende Mars
ida, a?«
»Aa skjit«, sa Cæsar.
Saa møtte’n e gammal Kjer-
- Derme gjikk han opp i Tinget, da maatru, aa
der lae di se om’en aa stakk’n ihel· Men da han
fekk se han Bruttis, sae’n: »Nei-gu, om je hadde
trudd de om dei lell, Brutus."
Naar eg skal vera heiltupp cer1eg, vil eg hel-
der, at ein Gut skal fortelja slik, ejm at han skal
remsa upp nokot, som korkje Hovud elder Hjartat
er med i.
Men du vilde kannhenda vita nokot um Fred-
rikshall, gode Lcsar. Ja daa foer du koma ned
sjolvfog sjaa med dine eigne Augur, her er fagert
og fint, og store Minne liver her, men kjære væne,
gakk inkje upp paa Braatelands-Skansen.
Du veit kannhettda inkje nokot unt Braatelands-
Skanseii, so skal eg fortelja nokot um den fyrst·«
etter Presten Krags (inkje Lille Theodor) »Fredrikss
halds Bye og dens Krigshistorie«
J 1660 kringsette Svenskeii Halden i 6 Vikur
med 6—9000 Mann. Nordmennerne, umkring 1800
Mana, hadde bygt upp nokre smaa Skansar av
lause Kampesteinar her og kvat paa Fjelli umkring
Halden. Den mest namngjetne av Skansarne er
Braatelands-Skansen, som laag slik til, at naar
Svensken hadde teket den, var det inkje aa tenkja
paa aa verja seg lenger.
l4de Januar, Dagen etter Svensken var ko-
men, gjekk han paa Braatelands-Skanseii. Daa«
Striden var paa det heitaste, var det ein norsk
Soldat, som kom til aa sleppa ei Lunta ned i eit
Krut-Fat, og detta sprankxi Lufti, og daa kom
Nordmennerne i Ulag. Svensken stormade i same
Blinken og tok Skansen. J den Stundi stod mi)-
ket paa Spil. Nordmennerne samlade seg att og
fekk Hjelp fraa hine Skansarne, Og so stormade
dei Skansen att fraa tri Kantar. Oberst Budde,
Major Peder Olsen Normand og Major Forbus
forde kvar sin Flokk, med Sabelen i Handi, og
etter ein hard Strid, som varade ein heil Time,
hadde Nordmennerne Skansen. J same Blinken,
som dei tok Skanseii, kom det ein svensk Hop paa
400 Mann og skulde loysa av hine Svenskarne, og
dei var alt komne paa Skotmaal; men daa var
det for seint. Svensken gjorde fleire Stormlaup,
men daa Striden hadde varat 7 Timar, laut han
draga seg undan. Paa denne Dagen misste han
innpaa 500 Mann daude og saarade· Sidan skaut
Svensken med gloande Kulur paa Byen, som vart
mest øydelagd. Nordmennerne vantade Krut og
Mat, og det gjekk fælt med Sjukdomar, og Naudi
var stor.
Den 20de Februar gjorde SvenskenyStorm-
laup paa BraatelandssSkanseii att. Heile Striden
varade ein Time, daa lautSvensken snu med store
Tap. Tvo Dagar etter gjekk han heim til Sverik,
og Byen og Landet var bergade. Daa var det
berre 3000 att av Svensken og 950 vaapenfore
Menner av Nordmennerne· 130 Aar i Fyrevegen
hadde Vincens Lunge skrivet, at 2 Herskip elder
800 Mann var nok til aa taka heile Norig. Si-
dan, daa Sinklar drog gjenom Gudbrandsdalen,
fekk ein sjaa, at 900 Mann var i minste Laget,
men daa stod Bonderne so trygt uppe i Lidi og
let Timbervelta gjera det meste. Men ved Halden
stod Noisdmennerne jamhogt med Svenskeii og stridde
med ein heil Her-, 6—9000 Mann. Daa Karl
Gustav i denne Ufreden drog motDanmark, hadde
han inkje meir enn 8,000. Me kann .difyr trygt
segja det, at det var under Stormlaupi paa Braa-
telands-Skansen, at det nye Norig lyste seg i LEtt
med det gamle. Eit slikt Stelle skulde vera eit
heilagt Stelle, det skulde standa ei Stytta der, og
me skulde samlast der 17de Mai til Gleda og Takk
Det stend ei Stytta der og; vaart Militcer
hev sett upp ei Stytta, men gakkinkje upp og sjaa
paa ho, gode Lesar, allvisst inkje um du hev Da-
mur med deg. Det, som Militceret hev sett upp
paa den gamle Slagmarki, er ei Sval, ein Kamar,
elder kvat du no kallar det paa ditt Bygdemaal,
det er nokot slikt, som Folk inkje nemner med det
rette Namnet sitt. Her kann no norske Offiserar
og Mannskap ganga fyr seg sjolo og tenkja etter,
kor myket dei likjest hine Nordmennerne fraa 15-
Talet, som me knapt vil kjennast ved er Fedrarne«
vaare, dei som stod ogsaag paa, at Eske Vilde
nydelagdeKristkyrkja og Gravi hans Sverre i Ber-
gen, at Svensken hadde-Domkyrkja i Throndhjem
til Hestestall, som sidan grov ned Liket hans Olav
den heilage og baketter gløymde, kor det var, elder
hine Nordmennerne som i Oslo lagde Liket hans
Sigurd Jorsalafar ut paa Kyrkjegarden millom alle
hine Liki. Gg veit nok det, at Militoeret vaart
inkje i vaare Dagar vil øydelegg·ja Kongegraver
(detta Arbeidet er elles gjort so grundigt fyrr, at
det finstinkje fleire aa øydeleggja) og at deisoleids
er betre enn dei fraa 15- og 16-Talet, men nokot
lyt ein daa læra paa 300 Aar og, veit eg. Det
er Tigeren, som hev vortet Katt, her og.
Ncrstrand.
(Sluten).
Soleides bar det til, at Stavanger no er ein
stor, gild By, medan Nerstrand bert er eit »Torp«
med knapt halvtannat Hundrad Menneskjor. Av all
den Herleiken, Stranda kunde havt, heoe ho inkje
annat held Thing og Sessionar, Lauk, Timian og
Myntevatn. Heile Stranda er utfkift i Hagar, og
det er forvitnelegt at sjaa, kor Jordi i desse Ha-
garne vert utnyttad. Der er so mange Slag av
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
