Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
14de December 1878.
gjerer baade her til Lands og i Utlandet — aa
kalla upp Skyldingar, fyrft og fremft Bestefor-
eldri; men naar desfe hev smaklause og ufagre
Namn, bør Ein ikkje taka eit flikt Namn beintfram
som det er, meniStaden velja eit-, som ligg det fo
nær som moglegt i Ljod, men likvel hoyrer vaart
eiget Land og vaar eigen Namnskikk til. Fiiiii
Ein i Namne-Lista ikkje nokot Nam11, som Ein
tykkjer um, so hev Ein den Utveg, som Aafen viser,
aa laga nye Namn av dei norske Namneledx t. D.
av Forledet Vil ——: Vilgrim, Vilmar, Vilmod,
Vilmund, Vilstein, Vilbjorg Vilgunn, Vilrid,—af
Her —- Herfinn, Hergard, Hergjest, Herstein, Her-
vard; Herdis, Herfrid, Hergunn, Hertrudz og av
Etterledi —- dis, — gunn, —— hild, — trud, —
veig, —- run o.·fl. ei Mengd av Namn, som erfo
norfke og vel klingande som Ein berre kann yn-
skja seg. »Kvifyr skal me ikkje ha fleire Namn med
— »run« enn berre Gudrun og kannhenda Odd-
run?« spyr Aasen. ,,Det kunde daa ogso ganga
an aa heita Alvrun, Dagrun, Hallrun, Saltun«
Sigrun, Tjodrun, Valrun, Vilrun, elder Opmu-«
Dei, som til dessa hev latet Borni fine doypa med
norfke Namn, hev fhr det meste vantat Syn syr
Utvikling av Namnforraadet paa denne Maaten,
og Aafen fortener stor Takk fyr den Tanken,
han hev kaftat ut i det litle Kapitlet um Namne-
daningi (»Om Navnenes Form og Dannelse«).
Detta Kapitlet vil me difyr beda Lesararne leggja
vel Merkje til; det er nytt og orginalt og utan
Tvil det beste og nytsamaste i den heilt igjenom
gode Boki· Ved aa taka etter dei Vink, Forfatta-
ren her hev gjevet, kann me med Tid og Stun-
der faa tilskipat velklingande og havelege Namn
i Tusundvis·
Ein kann ogso missbruka norske Na1nn. Difyr
er det godt aa ha eit riktUtval aa taka til. Det
er allvisst eitNanm, som mange Stadar vert hardla
missbrukt: Olav, som vert uttalat Ola og fkrivet
Ole (Tydning Aa’a-leiv = Forfedernes Etterleivde).
Annankvar Mann heiter i fume Bygder Ola, og
av Menn med Tilnamnet Olfen er det mest fo det
yr; det hjelper jamvel ikkje stort, sat sume skriv
Olsfen, Olson, Olsfon elder Olefon, det vert endaa
altfor mykje av det Gode. Det kom fyr nokre Aar
sidan eit norskt Skip med norfkt Mannskap til ein
av vaare Hamnebyar. Ein Bymann, som bar det
velklingande Namii Ole Olsen,· gjekk umbord, og
paa Spursmaal um Namni aat det 8 Mami fterke
Skipsmannskap fekk han Svaret: »Me heiter Ole
allesaman, fo ncer som Kapteinen; han heiter Ole
Olfen«. Der bar dei Namnet Ole »alle nie«·
Me ynskjer, at Aaseiis Vok maa verta eiiverkeleg
Folkebok· Og fyrdi det er Von um, at ho ogso
vil koma til denne sin Rett, vil me beda Forfattaren
gjeva Gaum etter ein Ting, som me trur er eit
-
— ·-
nokot um Tronghaufar og Nærfyn. ,,Det vert nok
ikkje greidt aa fleppa fraa desfe gode Folk paa ein
fkikkeleg Maatel« tenkte han. »Den soin endaa
kunde ljuga ——!« Men strakst kom han til aatenkja
paa Ragna· Han gloymde Tronghaufarne og Poli-
tikken og Kyrkja og alt ihop. Ragna var vakfi ut
til ei herleg Møy i dei tvo Aari han hadde voret
ute. Han hadde likt henne fyrr; men no svar
det nokot reint-annat· Ho var hugtakande· Ho
var eit Under-· Han hadde set hundrad og tufund,
men ikkje ei, som var so frifk og varm og rein og
god, fo elskeleg mild, fo heilt ut Kvinna. Det var
det same med alt; men henne maatte han hava.
Han sovnad blideleg inn og drøymde, at han
bygde ei Kongeborg aat Ragna. Men Borgi vart
til ei Kyrkja, og i Koren stod gamle Faer hans og
lyste honom i det store Baan, so det gjekk Tore-
brak uppunder dei hoge Kvelvar.
1v.
Den Notti sov ikkje Gamlepresten stort. Han
gjekk att og framiKammerset sitt og tenkte. ,,Naar
det kjem til Stykket,« sagde han til seg fjølv, »so
hev nok Balle Rett. Der er nokot illt og vondt
Fedraheiiiien.
339
litet Misstak: det kann i Tilfelle rettast i.andre
Utgaava. Det stend Sida 58—59, at den rette
Namnefkikk iRussland er likeins som i Noreg, Tr)dsk-
land, Grekland og fleire Land: at ofta tvo Ord-—
appellative nomjna meiner han vel —— vertfaman-
sette til eit Namn. Til Prov paa detta er uppfprt
Namnet ,,Ratislav« som samansett av kati (Strid)
og s1ava (9-Era). Me kjenner ikkje den russiske
Namneskikk fo godt, at me torer segja, at russiske Namn
ikkje kann lagast paa den grekisksgermanifke Maaten
-— Bogdan =Theodor er vel berre Uinskrift fraa Gre-
kisk —, men Namnet »Ratislav« er etter vaar Mei-
ning ikkje ein Samansetning av tvo Ord; det er
ein·heil Setning. Naar tvo Nomina vert saman-
sette, er Bindeljoden iRussisk »o« elder ,,e", ikkje
»i«· Og liksoin Mannsnamnet Rastislav kjem
av slava og Bjodeformi (Jmperativ) av eit Verbun:,
som tyder ,,veksa«, og NamnetVladimir av Sub-
stantivet mir (Fred) og Bjodeformiv1adi av Verbet
v1adetj (raada, herska), soleids maa ogso Ratislav
koma av ,,slava·« og Bjodeformi av det Verbum,
som tyder strida. Tydningi av desfe Namn, vert
soleids: Veks (i) Æral herfk (i) Fred! og strid
(med) Heider. Denne Namnedaningi kje111, som Ein
fer, næmaft saman med dei bibelske Johannes
= »Gud er 1niskunnsam", Jmmanuel = ,,Gud
(vere) med oss« o. s. fr., elder med den Namne-
form, som dei engelske Pnritanarar brukte paa
Cromwells Tid.
Ellcllccttc. Utnemde 9de Decbr.: Sakforar
paa Rvyros C.J.T. Rynning til Fut og Lands-
domar i Alten, Sakforar og Kopist i Riksreoisionen
P. C. E. HolmsentilPolitiadjutiint i Kriftianici,
Kand· Ove Mossiit til Politifuldmegtug same
Stad, Fullmegtng i Kyrkje-Dept. A. S. Berg til
Bureauchef iSkulekontoret, Sokneprest i Vjugn
A. Riddervold til Sokneprest i Borge (Borge-
fyfla), Stifts-Kapelliiii C. G. O. Aagaard til
resid· Kapellan i Borge, Preft i Hogsfjord Karl
Kobro til Sokneprest i Veftre Moland, Distriks-
lækjar i Tinn N. A. Nyquift til Distrikslcekjar i
Nes (Hallinadi1l), praktiserande Lækjar Markus C.
Schnitler til Distrikslcekjar iAal (Hallingdal), Kund-
O. T. D. Vugge til Sokneprest iHalse, Nordmgre
Avsiilszkllild. Eksp editionssekretcereii i Arme-
Departementet B u ll hev sokt Um Avstil.
Cand. jur. Edd. Hoff skal verta hans Ettermann,
vert det sagt. —- Politifullmegtug Jrgens i Kristi-
ania søkjer Avskil paa Grunii av Sjukdom.
Adskil. Ude Decbr.: Generalfeltthmeistar og
Chef fyr Artilleriet Generallpytnant H. K. Fleicher
med Etterlon 6000 Kr., Yvertollar i Vallø C. F F-
Dietrichs med Etterlon 2200 Kr., Postmeistar i
Larvik H. N. Rooseii med Etterlon 2600 Kr.
Oskar Frcdrilsoll skal næste Vika sendast til
Kaptein og-
Sverike og takast i Forhohr i Nærvære av dei
Vitne, som er avhpyrde i Sverik. Referent og
Forsvarar skal fylgja med. Med deim skal han fylgja
hitatt paanytt fyr aa faa Dom, som vel kjem til aa
lyda paa Frifinning fyr ijrnerudmordet. So skal
han sendast til Sverik paa nyt att fyr aa fakføk-
jaft fyr Jnnbrotsftuld og andre Logbrot.
Storthinget. Lensmann Veset kjem ikkje
paa Thinget næste Aar; han hev selt Garden— sin.
J Staden kjem Brukseigav Folkehogskulelcerar h. v.
W. Konow fraa Fane (i Sydra Vergenhus—Hor-
dalands — Fylke).
Brev. Til KeifarVilhelm er sendt eit Brev,
som lyd so: »Dykkar Majeftcet! Send eit Par
Ord til min Robert um, at han skal gifta
seg med meg og faa Arbeid paa Banegarden» so
lengje han liver, men at han strakst skal missa Ar-
beidet sitt, dersom han ikkje tek meg. Gg bed
D. M. fenda Brevet fyre Laurdagen, fo han kann
faa Have til aa roda med meg Sunndagen.«
Saltgrllva. Ein Stad i dei Nordamerikan-
ske Sambandsrike borade dei etter Olje og fann
1200 Fot djupt eit Lag Steinsalt, som er 100
Fat tjukt. Saltet er so reint, at det berre er eit
Par andre Gruvur i Verdi, som kann bjoda Maken.
Saltet kann fordaft med Jarnveg kvarsomhelft.
Gull. Sir Andrew Clarke, Raadscherre i
Aust-Jndia, fann paa ei Ferd gjenom Fylket Ma-
dras» Gullsand i Jordi· Regjeringi hev hentatein
namngjeten Jngenior fraa Auftralia til Underføk-
jing, og han gjev Von um lønfam Drift.
chat fhr Hestnk. Amerikanaren Edvard
Trumf do nyleg; daa dei opnade Testamentet
etter honom, fann dei, at han hadde gjevet 3
Millionar Krunur til Forfyrgjing fyr eldre Heftar.
Sjolv aatte han fleire slike og hev fyreskrivet, at
dei til Daudedagen skal ha Upphelde og Rokt i
han-3 Stall, soin skal upptaka 50 Hestar bland gamle,
sjuklege og utslitne Dyr.
Dci tvo Rcdaktgkar av Vladet ,,Cyprus»
(paa Cypern) ligg i Haartottarne paa kvarandre i
sjolve Bladet. Den eine Helvti av Bladet er skri-
ver paa Grekisk og den anden paa Engelsk. Den
grekiske Redaktøren, Konftantinides, skynar ikkje eit
einaste Ord Engelsk, og Palmer, den engelske Re-
daktoren, ikkje eit Ord Grekisk. Det, som Palmer
skriv, vert nedrakkat av Konstantinides, som likvel
nog veit, kven det er, han staest med, daa han hev
fengjet ein Ven til aa umsetja fyr seg. Men Pal-
mer veit Jnkje og trur det er Fred og hev ingen
Faare.
Sumvitsagg. Ein Jarnvegsmann Keller i
Schweitz, som altid hev havt Lovord fyr aa vera
ein Heidersmann, hev sjolv meldt seg som fkyldug
i Mord. Fyr lang Tid sidan tente han hjaa ein
i denne Tidsaandm Der er nokotdjevelfk. Verre
fjaa no som denne Eyftein Hauk . . . denne snilde,
hyggjelege Kareii . . . han er ikkje attkjennande.
Han er frofen til Js . . . og hcerd til Staal. . .
sleip og glatt som ein Orm. .. Det stod slik Kald-
hjelm av 7n, at han gjorde meg reint fjuk . . .
Ingen Respekt . . . ikkje Vyrdnad fyr sin eigen
Faer eingong . . . Gud veit, korleids han enno
kann halda fast paa si kristne Tru· — Dei kallar
det Fridom, Humanitet; men det er ikkje det; det
er Hat, Eiter, vondt Blod . . . dei vil riva av seg
alle Vand, som Balle fegjer, gjera Uppreist . . .
Uppreift mot alt som er fagert og godt, mot Gud,
mot Trui . . . Hin! Byggja Staten, heile Jord-
livet, paa heiden Grunnl Skilja Lag med Kristen-
domen, kafta Kyrkja ifraa seg som gamalt Skrap
. · . Det er sorskrcemelegt! Og den frie Glsken...
den frie Tanken . . . Kriftendomen ut or Barne-
skulen — nei! det er Fienden fjølv, som rafar...
Fridomstankarne i mi Tid, dei var ikkje flik. Dei
var varme og fagre. Der var Hjarta i dei; dei
gjorde oss gode og glade.« Han skok seg, fyrliksom
aa rista Kaldtokken av seg. Skulde Ein tigja til
slikt? Skulde Ein rolegtfjaa paa, at denne vonde
Aanden aatfeg inn i Folket? . . elder skulde Ein
som ein Guds Svein lyfta Ordets og Aandens
Sverd mot denne forgiftige Basilisken?—Han las
i Bibelen og i Luther. So stod han upp att og
gjekk. Klokka slog, Time etter Time; den gamle
Mannen hoyrde ikkje Klokka· Han tenkte paa det
store Andsvaret. Var det ikkje aa vanhelga Guds
Hus og den heilage Stolen, dersom han drog Dagsens
Staal og Strid derinn? Var ikkje han sett til aa
vaka yver Ordet og Lærdomen, men ikkje til aa
vera Domar i denne Heimfeiis Tvistemaal? —Men
Fenaareii, Kyrkjefolket, den Krifti Brud, som han
skulde vakta, men som stod midt i ei vond Verd
og tok Skade paa Sjæli, naar flike vonde Gustar
bles? Skulde« ikkje kvar Sjæl paa Domsdagen
krevjast av hans Haand? Og var den ein god
Hyrding, som vcel heldt Vakt mot Vargen, naar
Vargen kom farande ’i sin rette Ham, men leet
Augo att og tagde, naar han kom klædd i Sande-
pels og leetst vera av det Gode? — Han las paa
nytt i Luther. Tilflut lagde han seg paa Kne og
bad, bad lengje. Han fluttad med eit varmt, vwnt
»Fader naar-«
(Meir.)
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
