Full resolution (TIFF) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
224 RECENSIONER
dansk og tysk, nemleg i den samling historisk-topografiske smaaskrifter og
avhandlingar um Danmark, Noreg og Slesvig-Holstein, som den danske lærde
Staphen Hansson Stephanius gav ut i Leiden 1629 i den Elzevir’ske
»Respublicæ»-serie under titelen De regno Danice et Norwegiœ (etc.) tractatus
varij1. I Iste utgaava av denne samling (Leiden 1629) hev Stephanius teke
inn heile Jon Jonsson Koldings »Descriptio Daniæ» av 1591; i 2dre utgaava
(Leiden 1629) er Koldings arbeid umbytt med eit utdrag av det same, utvida
med tillegg etter den kgl. danske historiograf en Johan Isaksson Pontanus,
professor i Härderwijk, som tok seg av Stephanius under hans studieupphald
i Holland og forsynte honom med ein del av tilfanget til »Tractatus varii».
Spraakprøvorne finst berre i denne umarbeidde Chorographica Danice
descriptio compendio e Iona Coldingensi & Pontano aliisque excerpta i 2dre
utgaava av Stephanii bok, og maa skriva seg fra Pontanus’s samlingar. Desse
fire spraakprøvorne såman med fire nye (flamsk, engelsk, latin og finsk)
kjem att i 1631 i Pontanus’s Chorographica Danice tractusque eius universi
borealis descriptio2. Pontanus’s ven, borgmeisteren Ernst Brinck i
Harder-wijk, som var bibliothekar ved gymnasiet der, samla paa skrifter vedkomande
dei nordiske maal, og baade til honom og til Pontanus kjøpte Stephanius
bøker paa bokauktionar i Leiden3. Men det var ikkje nokor lett sak aa sit ja
i Holland med utilrekklege hjelpemidlar4 og skriva eit topografisk arbeid um
nordiske land; Noreg hadde Pontanus aldri vitja, og til norsk tykkjest han
ha hävt berre liten utvertes kjennskap. Sambandet millom Holland og Noreg
var den tid overmaate livlegt5, og i Harderwijk torde det ha vore høve til
aa høyra hollendsk-norsk-dansk blandingsmaal av sjøfolk. Ei skriftleg
um-setjing i eit slikt idiom synest det norske Fadervaar hos Pontanus vera6; men
denne spraaklege bytingen hev likevel faatt eit ufortent langt liv i
maal-prøvesamlingar som repræsentant for norsk tunga, — han kjem att i Johann
Micrælius’s Altes Pommernland (Stettin 1639)7, i August Pfeiff er’s kuriøse
samling Pansophia Mosaica e Genesi delineata (Lpz. 1685)8, i den store
ukritiske maalprøvesamling Mithridates av Johann Christoph Adelung
1 De regno Danice et Norwegiœ Insulisque adjacentibus juxtà ac de Holsatia, ducatu
Sleswicensi et finitimis provincijs tractatus varij, [ed. 2.], Lugd. Batav. 1629, s. 109. Jfr.
H. F. Rørdam, Historiske Samlinger og Studier, I, s. 26—29.
2 I. I. Pontanus, Rerum Danicarum Historia, Amstelodami 1631, s. 793. Jfr. M. [-Birkeland?]-] {+Birke-
land?]+} i Luthersk Kirketidende, 5. XIV (1893. II), s. 320.
3 H. F. Rørdam, Hist. Saml. o. Stud., I, s. 26. NTBB, IV, 1917, s. 49.
4 H. F. Rørdam, Hist. Saml. o. Stud., Ill, s. 458—60.
5 L. Daae, Nordmænds Udvandringer til Holland og England i nyere Tid, Chr.a 1880,
s. 9—41; jfr. norsk Historisk Tidsskrift, 2. V, s. 140 — 2. Hendr. C. Dieferee, De
geschie-denis van den Nederlandschen handel tot den val der republik, Amsterdam 1908, s. 175—94.
6 Jfr. wora skioldonar svarande til onse schuldenaren i Fadervaar i den gamle
neder-tyske (hollendske) bibelumsetjing, Matth. 6:11.
7 Johannis Micraelij Erstes Buch des Alten Pommernlandes, Alt Stetin 1639, s. 124
[etter Stephanius].
8 Jfr. F. W. Bugge i Luthersk Kirketidende, 5. XIV (1893. II), s. 270—1 =
Morgenbladet 1893 2O/io nr 558.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
