Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
150
Hjer er um mikið vaxtatap að ræða, sem komast mætti hjá, ef
landsbankinn tæki að sjer innheimtu og útborganir landsjóðs. Ef
vjer nü hins vegar rannsökum, hvern hag kaupmenn mundu hafa
af því, að landsbankinn tæki innheimtu og útbofganir landsjóðs
að sjer, þá má gjöra ráð fyrir, að af hverjum 100,000 kr. af
toll-upphæðinni, er kaupmenn yrðu að fá að láni hjá umboðsmönnum
sínum erlendis, verði þeir að borga fyrst 2 °/0 af upphæðinni í
umboðslaun (af 100,000 kr. = 2000 kr.) og þvínæst 6 % árlega
vexti af sömu upphæð i 6 mánuði (3000 kr.). Alls ganga þá að
óþörfu 5000 kr. af hverjum 100,000 kr. út dr landinu, og lenda
i vösum erlendra auðmanna, auk annarar margfalt stærri upphæðar,
sem óbeinlinis leiðir af þeirri tilhögun, sem nú á sjer stað. Ef
landsbankinu aptur kæmist i nánara samband við islenzka
kaupmenn, mundi ekki svo mikið fje ganga ut úr landinu, heldur lenda
i vörzlum landbankans, og óbeinlinis renna i landsjóð, þareð
landsbankinn i raun og veru er eign hans, og fje bankans á að renna
i landsjóð, ef bankinn verður afnuminn. En auk þess er liklegt,
að kaupmenn mundu komast að miklu betri kjörum hjá bankanum,
heldur en hjá hinum erlendu umboðsmönnum; því setjum nú svo,
að bankinu taki 5 °/0 í árlega vexti af slikum lánum, þá mundu
kaupmenn samt spara 1 % i vexti + 2 % í umboðslaun.
Kaupmenn mundu því ekki aðeins nota bankann til þess að borga tolla
fyrir sig, heldur mundu allir þeir, sem gætu, eingöngu taka lán i
bankanum, en ekki hjá umboðsmönnum sinum erlendis. .
Ef vjer litum i landsreikningana, þá sjáum vjer, að i hlutfalli
við aðra verzlunarstaði á Islandi, notar Reykjavik einna minnst
Kaupmannahafnarávisanir við tollgreiðslur, og slikum ávisunum
paðan fer fækkandi ár frá ári. Flestir munu álíta, að þetta stafi
af þvi, að peningaverzlanin sje rneiri í Reykjavik en annarsstaðar
á landinu, enda er það eflaust ein af aðalorsökunum til þess. En
ekki er ólíklegt, að landsbankinn í Reykjavik styðji að því, að
þannig sje, annaðhvort beinlinis eða óbeinlinis eða hvorttveggja.
Það nýmæli, er hjer hefur verið drepið á, er hvorki óreynt
nje óþekkt í heiminum. Á Englandi, hefur »Bank of England« i
Lundúnum að miklu leyti innheimtu og útborgun rikisins á hendi.
Þessi banki, sem er einhver hinn elzti (frá 1694) °g stærsti banki
í Norðurálfunni (stofnfje 14V2 miljón pund Sterliug; 31 /12 1890
nam seðlahrúga hans £ 39,190,000 og r. júlí 1891 voru seðlarnir
alls orðnir £ 43,740,000, gulleign £ 27,290,000 og í varasjóði
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
