Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
183
MÁLIÐ í REYKJAVÍK er náttúrlega tvenns konar: mælt
mál og ritmál. Ekki er það rétt, þótt það stæði einhverntíma í
einhverju blaði, að tala um »reykvísku« eða áfella
Reykjavíkur-búa fyrir málið, sem þeir tala, því að þaö er ekki hóti verra en
í hinum kaupstöðunum, heldur betra, ef nokkuð er;
kaupstaðar-fólk slettir ávalt útlendum orðum nokkuð, eins og eðlilegt er, því
ekki verður heimtað af því, að það finni íslenzkt orð yfir hvað eina
sem er al-útlent; sum orðin lagar Jpað í hendi sér, til þess að fá
eitthvað íslenzkt í þau, þótt þau verði aö vitleysum. t. a. m.
»blaðskefta« = »Planchette«, »rauðspretta« = skarkoli
(»Röd-spætte«) o. s. frv. Fremur mætti finna að því, aö mentamennirnir
ráða ýmsum orðum og halda þeim á lofti, t. a. m. að nefna aldrei
»landfarsótt«, sem áður var algengt orð, en nú má aldrei heyrast
annað en »inflúenza«; svo eru og þessi óþarfa nöfn á kvæðum og
ritum: »Vendetta« (sem þó verður aldrei annað en »hefnd«);
»Excelsior« (eins og á saumavélum og smérkvartilum, en apað
eftir Eiríki Bögh og Longfellow); »sena« (o: scena, í leikritum,
annars nefnt »atriði« eða eitthvað þess háttar), en »sena« er
mál-fræðisleg vitleysa; »Sonnetta«, »Recitativ«, »Concert« og margt
fleira. (Dönsk nöfn á íslenzkum skipum, danskar auglýsingar o. s.
frv.). Væri lítill vandi að hafa þetta á íslenzku. Málið á
blöðun-um hér er það eiginlega ritmál Reykjavíkur, og er ekki á marga
fiska, og tjáir ekki að afsaka það með því að kenna prenturunum
um allan þennan óþverra: »skýra« (barn), »dyplomatiskur«(!), »slóg«
(þátíð af »að slá«), »Breyðfjörð«, »myndi« (f. mundi), »netja« (f.
neta; hvenær segir nokkur maður »netjafiskur« eða »netjastappa« ?
Pá ætti lika aö segja »metjaskálar«1 o. s. frv.) Pá er
Ameríku-málið »á Garöar« apab hér eftir: »Með ,Hólar’ hef ég fengið«
(en ekki gat manninum dottið í hug: »Hólar hafa flutt til mín«)
— eða þetta: »Sálmabókum hef ég nóg af«, fyrir »Sálmabækur
hef ég nógar«. — Þetta og ótal fleira þess konar sést hér ávalt
í blöðunum, þótt verið sé aö geipa með aö Konráð og Jónas hafi
»lagað málið«! Peir löguðu málið ekkert, nema fyrir sjálfa sig, og
1 Þessi samanburður hjá hinum heiðraða höf. er ekki réttur. »Netja«- (sbr,
»netjaspell«, »netjastæði« o, s. frv. í fornlögum Norðmanna) er einmitt hin rétta
mynd (eins og nesja, menja, kynja o. s. frv.), en »metja«- væri rangt, því »met«
beygist ekki á sama hátt og »net«. Þó menn kunni nú að segja »neta«-
(neta-fiskur o. s. frv.) í daglegu tali, þá er slikt ekki réttara en »netja«-, heldur þvert
á móti. RITSTJ.
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
