Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
M
edra1eimen.
Eit Hind aat det tiorlke Folket
Kjem ut tvar Onsdag og Laurdag.
Pris fyr Fjordnngaaret: .
Kr. 1,10 (= 33 s;) med
Porto og alt. Betaling i
i fyreaat. [
Lanrdag den 4de Mai.
Lysingar kostar 10 Ore
(3 sz) Petitlina, og daa
etter Maaten fyr større
, Bokstavar.
1878.·
Eit Ord til Ungdomcn paa Landsbygdom.
Kvar Gong eg fær sjaa »Fedraheimens« er det
liksom eg vert minnd um vaare gamle og større
Tider, um Fedrarne vaare og um det Gjelet, som
her synest vera millom Ungdomen no og Ungdomen
i eldre Tider. Ein kann faa Graaten i Halsen,
naar Ein set-, at dei no gloymer og slengjer burt
som Bos so mykje av det, som dei i gainleDagar
med Retto heldt gjath og gildt, og som dei ofta
baade livde og doydde fyr. Me kann vera trygge
um, at me gjer ikkje detta skadeslaust, og eg tenk-
jer me i mange Maatar kunde hava godt av aa
sjaa oss tilbaka. Jkkje alt det gamle var godt.
Men sumt av det, som dei Gamle aatte, er likevcel
av det, som me no saarast maa sakna. Det er
sannt som Skalden syng:
,,J myrke Villa tidt dei kav,,ad«-,’
men endaa er det sanne Ord: ,
dei aatte det, som du maa hava,
um eingong du skal verta stor.«·
Ein av dei Ting, som mest skjemmer ut vaart
Folkeliv no, er at Ungdomen so reint »gløymer
burt sine gamle Stev« og helder ikkje finn paa
nokot Nytt, som der kann vera Aand i. Aa syngja
ei Folkevisa —— ho kann vera so god og fager ho
vil — nei det er der ingen Moro i, og ikkje er
det paa Moteii helder. Derimot er det baade Moro
og Mote aa syngja »Tvoskillingsvisur« um «uluk-
keleg« (og osta urein) ijcerleik, ogistaden fyr Soga
og Eventyret, som fyrr grodde so fagert rundt alle
Dalar, ersdet no Pylsesnakk um Per og Paal,
Baktaling av andre Folk, Skreyt av sine Meistar-
stykkje i Kortspil og i aa snyta ein stakkars Krok
fyr ein Skjilling elder tvo i Handel og Vandel;
sume Tider. seer du og hoyra Snakk, som er ende-
sram styggt og usomelegt. Det er ikkje »ckolkeliv«,
slikt; det. er Fanteliv elder »Proletariatliv«. Eg
veit visst, at me kunde taka fyr oss mange Ting,
som vilde vera likare enn slikt og kveikja Hug og
Hjarta paa ein heilt annan Maate, og det kunde
visst vera paa Tidi, umme i Aalvor tok til aa sokja
Bot fyv· Skaden og segja med Diktaren:— »Hava
me gloymtvaare gamle Sten, so lærer me andre
Gongen.«
J eldre Tid visste dei aa syngja baadelivande
og fagert um Elskhug og um stor Daad; dei kunde
fortelja sine Sogur um Kjempekarar, som foor ut i
Verdi og vann seg »Fe og Frcegd;« dei hadde
Eventyret um Oskefot, ssom vel ikkje saag haev ut
so lengje han laag heime og grov i Oska, men
som likevoel var den som dugde, naar det kom til
Royning, og som disyr ogso var den som fekk Prin-
sessa og Riket; dei hadde ein heil Skatt av slike
fagre og tankerike Diktarbilcete, som dei jamt tok
fram i sine frie Stunder og gledde- seg ved, og
me kann vera støde paa, at denne Skatten gjorde
Sitt til aa halda Livet friskt og sterkt. Enn um
me provde aa saa uppatt nokot aa detta?
Kor gildt var det ikkje, nm det var Ein og
Annan i vaare Ungdomslag, som kundefortelja eit
godt Eventyr elder ei av vaare merkjelege gamle
Sogur, elder som kunde lesa upp eit godt Stykkje
orgei folkeleg Bok, elder um dei kunde syngja ein
skikkeleg Song, ein Fedrelandssong, "ei Folkevisa
o. m. sl.! Cg er stod paa, at Ungdomen snart
skulde faa Sans fyr det og sinna Gleda i det og
kjenna, kor det friskad i Saal og Tanke. Det er
provt sume Stader og hev gjenget godt. ·
Disyr er det mi Raad: lat oss faa ut all
den Styggedomen med »Tvoskillingsvisur« og Pause-
.’ SYnakzk yum aandlause Tingkog lat oss faa folke-
leg Song og Soga til Hogbords att. Der skal
sakta litegrand Mot til aa koma fram med slike
nye Ting i eit Ungdomslagz men Ein maa ikkje
vera so blaut. Det er eit Tiltak, og naar det er
gjort, so vil me meir og meir saa gjort ei Um-
brnyting, so me etterkvart kann faa Vegen rudd
til Ungdomshsartat fyr Solvarmen fraa Diktar-
verdi og syr Ljoset fraa Tankeheimen. Daa syrst
kann dei gode Sprettingar i Ungdomshugen saa
gro og veksa, til dei vert til eit sterkt og heilvak-
set Livstre, og —:
,,Der Livstreet vekser, ei Kjelda upp seg giv,
ho ber igjenom Heimen ei Aadr av evigt Liv-«
N . . . r-
Hcstarno vaarc.
(Ved ein Agronom)
(Framhald).
Halsen skal vera haveleg lang, reisaseg paa
Lag loddrett upp fraa Bringa og runda litt av
uppmot Nakkjen. Paa Undersida bør Barken (Luft-
røyreti) kunna skiljast greidt ut paa baade Sidur»·
Øvste Kanten av Halsen skal vera fast og skarp,
ikkje blaat og hangande, men helder ikkje ein tjukk
Spekkhals· Er Halsen veen og vælreist, er han
gjerna nokot lenger enn Hovudet og smalnar av
uppimot detta. Ein slikHals, fritt samvaksen med
eit loddrettsitjande Hovud, hevHesten liksom til eit
Styre fyr Rørsla. Er derimot Halsen stutt og
tjukk, vert han framstikkande, fylst gjerna med eit
sramstikkande Hovud og gjer Rorsla tung og utrygg·
SlikeHestar kann vera væl nok til Arbeidsgampar,
men duger korkje til Kjøyre- elder Nidehestar.
Brjostet hev serleg med Andardraatten aa
gjera og maa sjaast væl paa. Det umfatar eit
Rom, som vert kallat Vringehola. J den ligg
Lunga, som er den vigtigaste Hcese- elder Puste-
Reidskapen. Det ligg stort Lag paa ein lett og
god Pust; men ein god Ptist krev store Lungur,
og store Lungur tarv stort Rom; dermed kann
Brjostet vera som eit Maal fyr Lunga. Det maa
vera djuvt, breidt og langt, men daa hoveleg etter
Kroppen hellest. Til eit Maal kann Ein tenkja
seg ei Snor fraa Manken til Marki avdeilt ved
Olbogledeti (o: Leden uppunder Buken); gjeng no
Brjostet nedum Deilingsp·unktet, so er det ,,djupt«
(sidt), men naar det ikkje ned-til, er det »laagt«
(trongt). J fyrste Tilfellet vertHesten ,,laagfott’«,
i sidste »høgføtt.« Breiddi ser Eiii ao Rundi11-
gen paa Sidebeini; men her spyrst det mykje etter,
um desse er lange elder stutte; er deistutte, so ser
Brjostet breidare ut enn naar dei er lange; for isid-
ste Tilfellet er Ruudingerkutbyttpaa ei større Lengd
og syner soleids mindre««a·t·t. Hellest skal Brjostet
runda seg vcent, auka jamt i Breiddi bakyver og
so ganga umerkjeleg yver i Buken. Paa Under-
sida gjeng det mest flate-rett bak i Buken; men
der vert daa ymse Avbrigde paa detta. ettcrsom
Brjostet er«»djupt« elder ,,laagt«. Lengdi paa
Brjostet rettar seg so mykje etter Ryggen, at det
vil falla laglegare og tala meir um den der-
Naar Hesten stend roleg, skal Gin ikkje kunna
sjaa paa Vrjostet, at han pustar; ser Ein, at Brjost-
veggen rayver seg, so er det Merkje paa, at Hesteit
er hardt brukt. Stundotn viser det seg eit Jnn-
knip elder liksom ei liti For l) langs etter den
nedste Kanten av Sidebeingrindi; den tyder paa,
at Hesten er sprengd. Daa maa han verta brukt
varlegt, av di han trast vert andpusten.
Fremst paa Brjostet er »Bringa«, som maa
vera breid og still, til Merkje paa Kraft. Men ho
kami og vera for breid, so Framfaterire kjem for
langt fraa kvarandre. Er ho for smal, »Gjeite-
bringa« dei kallar, er ho baade ufager og veik, og
Foterne kjem daa for nære kom-andre
Øvst uppe gjeng Brjostet ihop med Ryggeti.
J det Daglege reknar ein Ryggen alt ifraa Man-
ken og til Krossbeinet· J Grunnen er detta tvo —
Luter fyr seg: Ryggen og Lenden; men det kann
no vara um. Heile Ryggen skal vera rett, men
boygja litt upp ved Mankje og Krossbein·
Det er godt, at Manken er hagz det gjev
Hals og Hovud ei sriare Reisning og Framsaterne
ei god Studning; at Ryggeii boygjer upp med
Krossbeinet tyder paa sterke Segar (Musklar). Lengdi
paa Ryggen er ymisz ho rettar seg etter Maalet
paa den hin Kroppen og maa verta dømd etter det
1) For (Faar) : »Fure«, t- D. Plogxorn
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
