Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
Fedraheimen.
Eit Blad aat det norske Folket.
III-M-
Kjem ut kvar Onsdags og Laurdag.
Pris fyr Fjordnngaarett
Kr. 1,10 (= 33 ß) med
Porto og alt. Betaling i
fyreaat. s
Onsdag den 5te Felmcar 1879.
JLysingar kostar 10 Øre
(3 ß) Venusan ogdaa die A
etter Maaten fyr større : argo
Vokstavar. .
Um Slaget ved Matrcm
stend det i ,,Fedrh." No. 7, at GabrielHamar var
med »bland dei 180 Nordmenn, som under Major1)
Kreds jagade 2000 Svenskar paa Flugt·«
Detta er ei Misprenting, kann eg tenkja.
Men det er elles inkje umogelegt, at einkvar fyr
fullt Aalvor trur, at 180 Normenner slo 2000
Svenskar; det er merkelegt, kor litet Greida Folk
stundom hev paa Tal, og dei sortel Ting sraa
Ufreden i 1814, som hoyrest utrulege ut. -
J Gøtt1ins Antkikningar stend det, at der var
1500 Svenskar og 4472 Nordmenner med i detta
Slaget; Schinkel-Bergman segjer, at Svensken hadde
3000 og Nordmannen 2,500 Maan. Sanningi er
truleg, at Nordmennerne hadde nokot mindre Folk,
og attaat detta var det ein stor norsk Styrke, som
’inkje kont sram i rette Tid
Nordmennerne hadde 50 Mann fallne og 60
Mann saarad i detta Slaget, og 1 Loytnant og
4 Underofficerar og 12 Mann vart saknad. Um
Nordmennerne hadde større Tap men inkje vilde
vera ved det, veit eg inkje, men eg hev hoyrt ein
Osfieer, som var med sjølv, fortelja eit og annat
um Slaget. Han var ein stor staut Mann, tri
Alner høg, med stort kvitt Skjegg, som dei sagde
naadde han til langt ned paa Magen, naar det
hekk laust, men syr det meste hadde han flettatdet
og stakk det inn under Vesten. Han doydde syr
nokre Aar sidan, og daa var han den eldste Kom-
pani-Chesen i Landet. Han sortalde, at han var
med i den heitaste Elden, og at Nordmennerne
var uppstelte i tunne Ruder, daa den Styrken, som
skulde koma bak paa Svensken, inkje var komen
sram endaa· Nordmennerne hadde inkje Kanonur,
men Svensken skaut med Kardetskar og sopad Vord-
mennerne hurt, og ender og daa ;le eit svenskt
Kompani elder ein Batallion seg igjenom og kna-
sad dei tunne norske Raderne, men kvar Gong
sluttad Nordmennerne segihop att, sagde han. ,,Eg
var so rædd, at eg stod og skalv 2) som eit Ospe-
lauv«, sagde han, ,,berre i det Kompaniet, eg stod
i, vart det skotne 64 Mann, og eg var den lengste
Mannen i heile Kompaniet·» Eg hugsar godt,
Kapteinen sagde detta, men det hover inkje godt
med, at Nordmennerne alt i alt misste berre nokot
yver 100 Mann. Etter Slaget, sagde Kapteinen,
1) skal vera Oberst-
2) Eg tykkjer det er ei LGM fyr Mannen, at han sjolv
vilde vera ved, at han skalv. Det hev visst mangein
Kjempekar gjort, men inkje alle hev Mot til aasegja
det. Han var reint ung og den Gongen· Detta
segjer eg her beintfram, daa eg inkje vil, at nokon
skal tru eg vil kasta ein Skugge paa hans Minne.
var det komet slikt Blodsinne paa dei norske Jce-
gararne, at dei vilde stinga dei Svenskarne som
laag saarad, og Ofsiserarne hadde scelt Strcev med
aa stagga dei
So sortalde han.
Med det same lyt eg fortelja nokot, som hende
i 1848 nede i Skaane, daa den norske og svenske
Heren laag der og ventad paa aa koma medi
den dansk-tyske Usreden. Gin Dag sat mange Ossise-
rar og Krunprinsen Karl (seinare Karl den 4de,
i Sverik den 15de) og svallad. Karl og flestalle
Ossiserarne berre ynskte, dei kunne koma med i
Usreden snart.
inkje Ordet. Daa sagde Karl kvasst til han:
»Du hev nok inkje Hug paa aa koma med,
du." »Nei Deres kongelige Høihed. «
»Kor gamal Offiser er du. ?«·-« sagde Karl speande. ·
·.»Cg er Ofsiser fraa 1812, Deres k. H. «
Daa vart Karl mykje spakare. »Daa hev du
kann henda voret med i Ufreden i 1814?«
»Ja, eg var med ved Matran.«
,,Daa skynar eg, kvi du inkje hev Hug paa
aa vera med«, sagde Karl mykje blidare.
»Ja, Deres k. H.«, sagde Kapteinen, ,,soframt
me kjem i Ufred, so skal eg gjera Skyldnaden min,
men eg hev set, kvat Usred er, og bed Gud vil
berga oss fyr slikt·«
Etter detta vart det helder stillt i Laget.
Rhitta Gavr.
(Keltisk Segn.)
Paa Britania-Øyi var det etter eit Par gamalkym-
riske Songar iser tri Menn, som skipade alle Ting i
rett Lag: Hu Gadaran (elder Caradoe, Son av
Bran), Prydain og Rhitta Gavr (Kjempa Rhitta),
som gjorde seg ei Kappa av Skjegget aat Kongar,
han let raka, syrdi dei herskade med Overevle og
Rangvisa. Um detta vert det fortalt soleids: ,,J
den Tid, daa det i Britania var 30 Kongar, reid
tvo av desse, Nynniav og Peibiav, eistjerneklaar
Nott saman ut igjenom ein Skog. Nynniav var
ein hard Herre og byrg attaat. Han kjytte daa
av, at heile Himmelen var hans Beitesmark, som
ingen Ende hadde. Men Peibiav, som ikkje vilde
vera klenare, visste aa fortelja, at heile Stjerne-
heren var hans tallause Bøling, som beitte paa
Nynniavs Mark. Detta totte Nynniav gjekk for
vidt, men Peibiav var ikkje den Maanen, som tok
att det, han haddesagt· Det kom til Krig millom
dei tvo Kongar, og det gjekk, som vanlegt, ut hver
Folket deira, so det var berre saa att, daa dei
hadde slegjest eitTak Rhitta, som var Frikjempa
Men den gamle Kapteinen mceltes
i Wales, gjekk imot baade Kongarne, sa deim upp
i Ango, at dei var rispande galne,vann hver deim
og skar av deim Skjegget. So gjekk alle dei andre
28 Kongar paa Øhi imot honom —- dei kunde
ikkje tola den Svivyrding, han hadde vist deim
ved at farer slik aat med Kongar. Men Rhitta
sigrad hver dei28 og skar Skjegget av kvar einaste
Gin av deim. Detta Verket vakte Gatim i alle
Land, ogssKongarne i Grannelandi, 500i Tal,
sekk i Stand ein »heilag Allianee« til Vernd syr
Kongedomet. Dei sette yver til Britania fyr aa
tyna Upprorararne, men Rhitta, som streid syr Rett
og Sanning mot Rangvisa og Narreskap, sigrade
yver dei utlendske Kongarnemedx det segjer seg
sjolv, at han skar av deim Skjegget. Daa han no-
saag utyver Slagmarki og kastad Augo paa dei
30 engelske og 500 utlendske skjegglause Kongarne,
sa han« "lognt: ,,,,Detta er mi Be«itesmark, og her "
er Dyri, som til dessa hev beitt der og;
men eg hev fordrivet deim, og her skal dei ikkje
beita lenger!"« So tok han det avskorne Skjegget
deira og lagad seg derav ei Kappa, som rokk honom
ned paa Oklo, endaa han var dubbelt so hog som
·nokon Mann hev voret anten fyrr elder sidan.«
Namncretting.
Hr. 0. H. spyrr i »Fdrh.« No. H, um den,
som hev sengjet eit Namn, som er ufagert, smaklaust
og unorskt skrivet av Presten i Kyrkjeboki, hev Rett
til aa broyta litevetta paa Stavsetningi tilaa gjeva
Namnet norsk Klang og Svip, naar detta læt seg
gjera utan større Brigde enn ein Bokstav elder tvo
meir elder mindre. —- Eg hev merkt meg Blad-
styrarens Meinitig um Tingen, men trur, at det
vore saafengt aa vilja retta ei rang Namneform
ved aa sokja um aa faa henne godkjend og bed
difyr um Rom syr nokre Ord til Rettleiding.
Lektor P. J. Collett segjer visstnog i sine
,,Forelcesninger over Personretten««, at »man ikke
lovligen kan aflægge det Navn, man i Daaben
eller ved Opgivelse for Presten har faaet, uden
med kongelig Tilladelse«, og nemner til
Prov syr denne Meining N. L. 2——5——6 og 7,
2—8—7 og 8, Kyrkeritualet 25 Juli 1685 11——1
og 111—1, Odelslogi 26 Juni 1821 § 2 og Dis-
senterlogi 16 Juli 1845 § 5; men kven, som vil,
kann vissa seg um, at desse Logjer ikkje segjer det
bidige Ordet um detta. Dersom Godkjenning av«
eit nytt elder brigdt Fornamn skulde kunna gjevast
av Riksstyret, maatte det ha voret sedvanlegt,
at Kongen hadde gjevet »Bevillingar« av detta
Slaget syre 1814, men det hev aldri hendt, naar
me berre undantek eit Tilselle: at Karine (Jens-
dotter) av Drobak ved Reskr· af 1ste Juni 1798
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
