Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
5te Februar 1-879.
« Fedraheinten s
. 39
!
net han, So hev no heller ikkje insendararne
gjort det. Det Syner seg tydelegast i deira eigne
ord. Fyket tymtar dei nemleg um, at det kan-
lienda vilde vera beSt aa gjeva ut skulebgiker i
dei ymSe bygdemaal. Men 6 rader nedanfyr i
same raaken tyner dei Sjolv denne tanken Som
reine vetloysa og Segjert ,,Det kan helder ikkje
vera nokor meining i aa gjera skriveSpraak av
kvar dialekt.« Dei kjem daa til det, at der
maa vera ei ,,mZ-nsterform·««
at dei vel vilde Hnna mynsterforma, greidtraa—
den aat he8p0n, hjaa Aasen.
Sume, Som hev bryggjad paa ei meir gamaldags
Din Skulde no tru,
Aa, nei, ,,der er
maalform næmast gamalnorslc elder islandsk«3
og i den fylkingen maa tvillaust insendararne
vera, for ,,dei vil bidja. Hoyem helder Slutta Seg
til denne meining·« Ja, Skal greidtraaden fyr
ordbrigdoin liggja attanfyre Aasen, saa maa
eg gjeva ,,nokre maalviner·· rett i, at ,,det er
nokot tidlegt aa taka paa med dette enno« (s:
Daa er det ful-
komeleg Sant, at »maa1forma kunde trengja til
aa festa Seg, fyrr me tok paa med Skulebzziker««,
ikkje So, at maalforma ejølv Skulde trengja til
aa verta fast, for lio er gjenget i berg longo
Sida11: men det vil vist taka tid, fyr lio festar
Seg i det noreke folk atter-
med aa gjeva ut skulebøker).
Nei 110 feStar Seg
Sant og vist ikkje, om der kom nog So mange
Skulebejker etter den makselen, og om der kom
ei uog So greid og god maalleera, det kan ein
Segja utaii aa vera Spaaman, og kvat skulde det
So nytta til aa ha deSSe forne dyrder i bøker.
·1kk·je Ser eg, det vil tena til annat en til aa
setja vatten paa kverna aat motstandarom o:
gjeva deim ret i, at me( vil unatar og umogleg—
keitet-. Nei lat os, Som Høyem fyr oS hev gj01-t,
—bruka dei ordbrigde, som folkets fleirtal" har,
og so reinska ut det framandeiord og Setningss
byningarz med di vil me tena folket best.’ Men
lat os ikkje vera reed korkje ord eller brigde
av» den grun, at dei iins i svensk og dansk,
Eg held enog
fyr, at det no i fyStunne ofta ka11 gagna meire
naar dei Samstundes er norske.
saa bruka netop· det, Som folket fyr kjenne1- fraa
bnkerne Sine, en aa velja meire ramnorske ord,
naar desse er helder .uk·jende, alt naturlegviS
SoleideS aa taka, at einkom utlendsk tyl og to
vert vanskat. Tru meg, me hev ikkje So liten
vande aa vinna paa, me kan godt trengja aa
minka han lielder en aa auka. Aa kvat gjer-
det no, om ein set ,,leSa« med ,,e«, ein annan
med ,,ae«? vil nokon for rame aalvora meine’
at slikt har nokot aa Segja fraa elder tilimaals
reisningen vaar? og lika einS med annat Smaa-
pluk, Som gjer meg vondt i megen, berre eg
tenkjer paa aa nemna det. Naar trur vaare
bokstavTidarar, at norske born med ni Skule—
vikur for aaret kjem So vidt, at dei fel i Stavar
ved aa Sjaa ,’,t0nk»ja«« i ei av bøkei·ne Sine, men
,,tænl(«ja i ei onnor? Eller naar vil det tenkje—,
tale- og Skrivebinda deimz at dei i ei bok liev
Set ,,fedreland«, i ei onnor ,,fmdreland«? Og
til sjauende og Sidst: Trur nokon, at det vil
verta nokon vande for Skulestyret, naais norske
boker eingong Skal talcas i bruk paa Skulom,
daa aa faa deii prenteklemma med dei rette Stavar?
Elder trur nokon, at det ikkje vil verta Syisgt
fyr det? Ja11, dei, Som liev Skulebzzkeriemnom,
kan Stava So rispande rangt elder gasta godt,
som dei beSt ka11, styret Syrgjer vel lier Som
elleS fyr ,,uniformiteten«,l det kan dei vera Stød
paa. DeSuta-11 veit vel inSendararne, at i dei
fyrSte tvo aar0111 er det meiiiingja aa gjeva ut
ei bolc, Som ikkje er etlacl bornom, men leerarar
og andre vaksrie folk. Bibelsoga, soin aalreide
er nemleg ikkje tenkt
Helder ikkje
maa insendararne tru, (Som det Sei- ut for, dei
gjer,) at den boka Skal prentas i eit hundre
elde1- tvo Skilde maaliyjre Hø·ye1n11ev fraa fyrste
tid tydeleg nog Sagt, at han vilde føre alle
Stykkje over i eins Skrivemaate·-
no e1« i pisenteklem1110n,
Som 1eksebok. Alisaminst for born.
Tak meg ikkje deSSe orda ille up, dei er
Skrivne i ei god meining "·"og med tru paa, at «
baacle Hoyem og insendararne vil det norske
folk vel. —j—.
Kristikuiia, den 4de Februar 1879.
Det LSde »ordentlege« Storthing sæt eit
syndlegt Stræv med desse stakkars Pengegreidurne
vante. Dei gjekk israa Hespelen ugreidd ifjor, —-
for det vert altid likare eit annat Aar, tenkte dei.
Men dei kjem att i Aar, og Hespelen hev berre
slokat seg meir ihop syr dei.
Jsjor hadde Folk teket Jnnkomeskatten og ikkje
sagt so mykje· J Aar er Tiderne slike, · at der
skal mest meir enn Manns Mod til syr aa vaaga
seg ut med nye Skattar.
Men dei gamle Skattegrunnlag rgkk ikkje til,
ikkje eingong Tollen, denne Riksens gamle Mjøl-
keku. Kor skal dei so av? -
Regjeringi vil hava nye Skattar, Jnnkome-
skatt og Stempelskatt; Thinget tenkjer visst helst
paa aa spara. Men det er ikkje so greidt aaspara
idet store, naar Ein ikkje seer Hjelp sraa»den
Magt, som skulde styra med Riksens Pengar.
Og Thinget seer visst ikkje rar Hjelpi av Re-
gjeringi. Sjaa no berre som Herstyret, denne Nik-
sens store Søkkjemyr, som dei fyller i og syller i
med Pengar i Haagevis kvart Aar og endaa aldri,
sinn Botn i; — Herstyret tenkjer nok ikkje stort
paa aa spara· Nei, det krev sine same Millionar,
det, just som Jnkje var; ja det krev uppimot
600,000 Kr. meir enn isjor! — meir og altid meir.
Det er liklom Salomons Blod-ngar· ijor kravde
det alt i alt vcel 7 Millionar, i Aar krev det tett-
paa 8. Det skal hava Mynt til Steingardeni
Drøbaksund (som mange trur helst bør rivast ned
ntt), Mynt til nye Mundurar og Barakkar og Vaapn
og Kanonar, Mynt til nye Her-Embcettsmenn, til
ein Skule syr »Jngenizxjr-Underbefalingsmænd,« som
det enno ikkje hev Bruk syr o. m. m. Og so skal
der haldast Skalkekrig upp i Trylndelagen i Sumar!
for i desse arbeidslause Tider hev Folk slikt so gjera,
meiner væk Herstyret. ——
Ja, den som kunde liva so utansyr alt som
det norske Armedepartementl Det er greidt detveit
ikkje um, at her er Pengenaud i Landet. Det
tenkjer væl som so, at eit Land, som hev havt
Raad til aa susla burt so mange Millionar til eit
sovoret Herstell —— eit slikt Land maa eiga Rikdo-
mar, som nldri tryt. —
Men dessverre syr baade Landet og Herstyret:
det hev nok voret altfor lett aa naa Botnen paa
den norske Rikskassa, og no kann me visst tryggt
helsa Herstyret paa det, at den syrste Konto, som
Storthinget kjem til aa knipa inn paa, det vert
Her-Kontoen. ——
Men seer ikkje Thinget likare Hjelp av Admi-
nistrationen, so kjem det ikkje langt med aa spara,
——· - 45
rc -
sælare med den, og slikt gjeng an syr so mange
andre —?«« Det var ein fin, solklaar Sundags-
morgon; Kyrkjeklokkurne tok til an ljoma, sredelegt,
signande, med lang, graatsull Dirring utyver ein
syndesull Heim· Han tok paa seg og gjekk —— aat
Kyrkja. Han kjende seg skamsull, rædd, som ein
sortapt Son; men tusund sæle, solsulle Minne steig
upp i honom og fyllte honom med Graat. Og
som Kyrkja steig sram imot honom, breid og tung,
sull av Aalvor, kjende han det som nokot sramandt
og sælt, at han nokotsinn hadde tenkt aa riva seg
lnus sraa hennel——Han kom innz Orga gjekk som
eit rullande Hav og tyngde og bar honom paa
same Tid; uppe paa Altaren stod Frelsaren i
Getsemane, og Judas kom med Vakti syr aa sor-
raada honom . . »Er det Jesus av Nasaret, de
leita etter, so er det mng« — sagde Frelsaren og
saag paa Judas med Augo, som aatte all Himme-
lens Sol, men og allHimmelens lynande Eld . . .Hauk
seig nediein Stol og kjende seg uendeleg liten. Og
alt det han hellest totte var stort, all Mannsens Vit og
Kunst, all hans eigen Filososi og alle hans eigne vise
Tankar . . . det vart so armt, so armt! — —
Han hadde ikkje Salmebokz men ein Mann
som sat der ved Sida, leet honom sjaa med seg.
Og Songen steig, sterk som ein Storm, boren av
Havrulling fraa Orga —-
»Ve mig, at jeg saa mangelund
i Vellyst haver svævet,
og Naadens dyrebare Stund
saa skjødesløst henlevetl
Naar Gud sin Naadesol paany
hver Morgen over mig lod gry,
da lukte jeg mit Øie.
Ve mig! min Vantro Hjertet saa
som med en Laas og Lænke
tillukte, naar Gud bankte paa;
jeg vilde ei betænke,
at Jesu Naades mindste Flig
mer end al Verden gjorde rig,
som før jeg havde prøvet-
Se, jeg er den forlorne Søn,
som selv sig vilde raade
og ødte bort sin Arv saa skjøn
for skidden Lyst og Vande-
Mig smagte ikke Himmelbrød,
men Verdens Lystemad var sød;
nu saar jeg andet sinde."
Han vart so sull av Graat, han kunde ikkje
syngja med. — — —
Men so kom Presten upp paa Stolen. Det
var ein lang, sped Mann med bleikt Andlit utan
Skjeggz han hadde eit veikt, kvinande Maal og
skreik sælt, naar han sagde nokot, som han totte var
godt. Han heldt ei lang Bøn, som sraa Fyrst til
Sist var ihopsett av theologiske Talemaatar og
Bibelspraak. So heldt han ein lang Tale, som
var ihopsett paa same Maaten. Gamle Talemaatar,
tome og fortoggne: Hauk kunde det paa Rams nlt
ihop. Jkkje ein einaste ærleg, sjelvtenkt Tanke, alt
tillært etter autoriserade Beker og autoriserade
Læremeistrar. Jkkje eit Ord, som tydde paa ærleg
Gransking og Ettersokjing av nokon Ting, ikkje eit
Ord, som kunde visn, at Presteii i Grunnen sjplv
forstod det han sagde, —- Leksur, Leksur sraa Upp-
hav og til Ende.
(Meir.)
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
