Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
1ste November —1879· «
Fedraheimen.
259
lengje. dei vilde; me hadde havt oaare klaare Grun-
nar, og so hadde me voret trygge. Range Tankar
er aldri saarlege, berre dei kjem sram i Dagen og
under cerleg Dryftingz — men no? No, daa me
ser at Presten og Fædrel. ikkje hev stort annat aa
svara med enn»rcedde Skrik og Rop paa Censur—?
No -kann range Tankar verta faarlege!
(Meir.)
Bjssgs Styldcjo
i no. 62 om ,,SogeStilen og livendelage« har eg
leSe og vart noko klumsa, dsr eg kek Sja alt det,
Som Ster der; f01- ikkje anna een eg kan Sjkn er
det urimeleg vandt Ti koma Seg ifra den tanken,
at Bjug leet den eine setningen Ser hin ihel.
Først Segjer han, Som Sant er, at ,,det ei- frie,
Som Skriv pxi male« og ,,ænda faare, Soin har
noko lag pki Ti fd det til.a Han gar Sa vidt, at
han Segjer, ,,vi ingen Sogestil har«z ,,ingen har
norSkt lag til ti Skrive forteljinga r ændä«. Nat
lat dette gelk, Skjønt eg triu-, at Bjug dømer for
hardt. Dei-ette1- kje1n B. med di, at Jolm Lie
Skreiv ,,Knut Trondson« pki dansk, fordi at han
au fan den norske mkilvegen ,,a1tfor urudd fois
Seg.«« Mxi eg Sii Spørje: Korleids Skal vi pTi det
vise fa tak i norsk SogeStil, nar dei bondefodde
hokskrivaraisne Skal halda Seg til dansken, test
den norske malvegen er hrzvyt foi1 dem? . Kven
Skal did l)røyte? ·0g, trur B., at Johii Lie dr-
Komp. har det· likeinS, Som Soldaten vilde ha det:
gsr i vatne først det, nar han kunde Søm·je? Og,
lære1- alle ,,Lierne vare·« ei Sømje av di, at dei
Stxir og Ser pa, at- andre kan det? «Dette tykkjes
B. a tru; for han Sei- det Som ei avgjort Sak,
at John Lie kjem—attz og han Segjer, at han hev
,,god von om J. L.,·førSt han fer til ki Skrive
Sogor pxi norSk·«.
B. Segjer os, at det er2 ting, Som merkjer
ut den norske Stilen: ,,Djervsl(ap og »Finleik««.
Eg trudde greidskap, klkirleike og reinleilce au
matte Er vera med. B. Snger deretter, at ,,det
er nok av djervSkap i dei norSke malfø1-0n1««, og
at det er likeinS med ,,det’ gamalnorske Stilelage
au««z men han tin, at liksom dette vanter noko
pa finleiken, Soleids« har det Seg a11 med dem,
Som no til dagS vil take etter hit lagez hg ,,vil
dei So fara etter det iine, So ber det av borti
det Sukkersote«.
at vi hadde høyrt, ingen kunde Skrive norSkz
her var berre djervSkap, men ingen finleike.
Skulde vi So vone, at Telemarkja lag i Noreg,
nkir det StupS heiter: -,,Men.i Telemarkjen er
det biide djervskap og finleike« — i mkile na-
turlegvi8. Der Skisiv Soleids folk fullbuen norsk
Stil; og ,,dit Skulde de reise allesammen,
dei alviSt Høyem og Trøndarne·«l Men
haldti det kjem noko i vegen att: det er ikkje
gutarne i Telemarkjem Som Hoyem og Tisendarne
Na! So langt var vi komne,
bedeS heim tit; for dei fei- og iiakke og ,,kjem
heimatt med utskjemd malsans og danSkande
tunge«; det er herre at Telemajsksgjentoin, vi
hlir heimbednez for dei kan ,,det formfagraste
’og mensterbeste av norSk Stil«z men Sja: atter
ein St0p! Telemarksgjenta har ikkje vendd tekje
’sit ·c·i skrive noko; hjki henne er ingen SogaStil
Frfxi lære, dei- berre StevStilen har ho tamei·
StevStilen al eere og vyrdnadl Og Stor tak sit
dem, Som gjorde og Som gjøymde Steva vare!
Men er det dette Stilslage, Bjug truk, vi no Skal
Og gjek han ut ifraa xi tala
Elleis var det Sogn-
legge os ette1·?
um denne hristen hjti os?
Stilen, han Sakna og bad oS arbeida oS in i?
Ja, SogaStilen var det; og det kjem B. ihug
til Slut att-
telemarkisk manSterStilz han gjev honom ænda
det vitnemale, at ,,han ei- so god, Soni han
lUUt vckie«l Ænd5 feer «vi høyre, at den
gjenta, Som har Skreve denne mønSterfortelnaden,
,,ikkje har Skreve pii mkile Sit før·«.
gjenta vere ære og St01· tak for tiltake Sit; og,
til di, at ho aldri hais Skreve pa mxile før og
ingen Skulegang (a Snalcke om) lia1- liaft, So er
Han kjem au m«ed deme pa Slik
Denne
ho Usander Men eg truk, det hadde vore
ei langt betre tenest synt denne gjenten, om
ho hadde fdt koma fram med denne ,,k»jaerleikS—
fortjeljingen« Sin og frit Sin roS for den, ’utan
at Bjug hadde ropa malbrigda hennar ut Som
eit-ivri- JJZZis iilte-tr; foi« mecl di vil ho freistas
til Er tru, at ho er eit vidunderbal—11» ein dens
om maaler-ra,
domar over1 ein og kvar.
og Stais i veiede for Ti bli ein hen-d-
Serleg tykkjeis eg, at
det var i utrongsmkil Ti ropa meg, Stakkersen,
ut av klokken og med namnS nemning bren—
m s- —-
og trudde ho hadde vunnet alt. Ho var som eit
nytt Menneske; ho heldt av all Ting, og det fanst
ikkje vondt i henne! Mot honom, ho hadde valt
seg, var ho ærleg som Gull; ho hadde elskat ho-
nom so utav alt sittHjarta, so heilt og truskpldigt,
at syr honom var ingen Ting for dyrt! ho vilde
med alt sitt Liv lona honom, syr oi han elskad
henne og gjorde henne so glad. Var ikkje det
rett? Var det so fæl ei Synd, at den gamle arge
Kroken der heime syr den Skuld hadde Rett til
aa jaga henne paa Skogen? Hadde det voretHr.
Iørgen, so hadde Gamlen ikkje sagt eit Ord . . .
Men Baard var likso god som Hr. Iargenl —
Nei, han var ikkje. sNo saagl ho det. Futen
hadde Rett: Bonde var Bonde, um han var
aldri so kaut« Det var eit ringare Slag; det
var Herk, Pakk . . . hadde ho voret laak nok til
aa elska ein stik, no sekk ho sjolv taka Fylg-
derne . · . No forstod ho alt! Baard hadde aldri elskat
henne. Slikt Herk kunde ikkje elska. Han hadde
teket henne med som ei glad Stund paa Vegen,
syrdi han saag, at ho elskad honom; men sjolv
elskad han Signe . . . Aa Skam og Skjemsel, aa
gudlause Synd og Spe! — Ho skar Tenner. Kor
skamlegt og avstyggjelegt ho var narrad, kor syndigt »
og. ærelaust han hadde »misbrukt hennar Ungdom
og ærlege Elsk. Det vaknad eit Hat i henne, som
var utan Magte. Ho gav honom Unamn, som ho
ikkje sjølv vis-ste, at ho kjende, so stygge var dei.
Ho sorbannad honom, ho ynskte honom alt det
vonde ho visste, og Signe bad ho maatte eingong
verta likso uscel som ho no kjende seg ·sjølv. Ho
sprang upp i eit Hat, so det sprutad um henne.
Det, ho hadde misst, var for stort, det, ho no gjekk
til Møtes, var altfor jammerfullt. Det vreid og
sleit i henne av Saknad; det brann ihenne av
svivyrd Æra og glødande Harm. Desse Udyri
hadde rødt fraa henne alt det ho aatte, og sojagat
henne paa Skogen; det var dei det same, anten
ho gjekk paa Foss elder Stup. «Aa, den som var
Mann og kunde hemna seg! den, som kunde finna
seg eit Hol i eit Berg, samla ville Menn umkring
seg, og so ei myrk Nott heimsakja Bygdi med Mord
og Brandl Men ho skulde hemna seg. Dei
skulde ikkje fyr Ingenting ha gjort henne til Skog-
dyr! Skulde ho lata sitt unge Liv sorspillast,
skulde ho boygja seg og taka alt fyr gjort, skulde
ho som ein skikkeleg Saud tigja og tola . . . Nei!
nemerkje meg. lcva Ska Slikt svera godt for?
Kjem Slikt av kjærleike til persoii og SamS fedra—
lendSk Sale? »
Det er HZiS Ti Segja, at ein StilStuh er ,,heilt—
"upp norsk og So god, Som han ’kan
verte«·, nkir haii pkr eit par venningar ieit lite
blad·treng ki- bruke ,,l)lei«· ’for ,,vart«, skjønt
Aasen Segser, at ,,vart« er ,,almindeligt«· over
(Eg bkukar berre pressens av hit orde,
,,ikkje er almindeligt««). Og likSo
,,kanSk»je«-, ,,he·jønda«·, ,,begav««, ,,prøve««, ,,Sel—·
skap««« ,,hlei forfaelte«, ,,fela·« (0: vante), ,,lett—
Sindig«·, ,,fatte Seg«, «,,l)«are« (L) : berre), ,,vandre««,
,,foreldre Si«·, ,,forlove«, ,,Sk«jilckelege« o. S. b.!
lande.
dei ,,v«ert«
Eg hadde nære Sagt, eg ikkje Ser noko
overlag, korkje i ord, venningar ellei· Stil,
Ser heller ein noko urein norsk; og diforhadcle
eg vente, at namne mit i dette Samhjzjve hadde
Sloplze det Sparke, det fek. Gjenta likevel, Som "
Sagt, al ære! Ho ma ikkje fmne« Seg Skrisa det
Slag av di, eg her fan grrin til Fr Segje.
Nida1·08, 15cle oktb1-. 1879»
Erhocligst
O. Høyem.
Til Styret syr »Fedrahcimcn".
Daa »Fedrh.« skulde koma ut, daa vart det
sagt, at Bladet vilde standa paa kristeleg Grunn.
Det var mange, som var glade syr det. "No hev
det nok treft, at sume hev funuet Stykkje av » og
til i Vladet, som dei hev tott var tvilsanie i deri
Vegen, men Ein hev daa ikkje kunnat reikna .,06edrh«
med til dei Bladi, som arbeider syr Vantrui held
— fyrr no. · »
Bjomson scer Lov til aa skriva um kristelege
Ting i Bladet. Med det hjelper »Fedrh« han til
aa breida ut sine religiøse Meiningar· No er
Bjornson inkje Kristen lenger: det er sorgsamt,
men det er sannt. Haii strævar med aa faa Folk
til aa gjeva upp HovudstykkjetiKristentrui, ogidette
Verk gjer ,,Fedrh.« seg medskyldig.
So tolerant er Trui inkje. Fyrst ein Mann
kjem som Rovar og vil brjota ned Huset mitt og
gjera meg ag andre heimlaus, — so laaner eg
han inkje Reidskap til det; eg loyner helder av alt
det, han kunde gjera vondt med. Vil Fritenkjar-
arne tala og skriva um Trui (hell Inkje-Trui) si,
so lyt dei gjera seg Talarstolar og Blad sjølve.
Det er den same Rett, som andre nyt, og kvi skulde
dei hava han større?
s- « s —
Ho vilde liva. Ho vilde njota sin friske Ung-
dom. Og sekk ho ikkje gjera det paa deri Magten
ho hadde tenkt, — ,ho skulde gjera det paa ein
Magte, som var verrel No var ho fri; ho hadde
ingen aa bry seg um, og Ingen aa ræddast; dei
skulde faa sjaa, at ho ikkje var bøygd, ’at ho ikkje
gav upp Livet syr deira Skuld, og so sannt som
Gud var i Himmelen, dei skulde faa trega det, dei
hadde gjort. Dei skulde faa svida syr henne i si
siste Stund, dei skulde faa svara fyr henne paa
Domedag fyr den store Herren . . . Ho reiste seg
i Maaneglansen som ei ung Lava, sterk, vill,-
skræmeleg fager, skok Manken og vilde liksom rista
av seg alt, som kunde tyngja· Ein einaste Ting
hadde ho att sraa sine fyrre Dagar, eit brennande,
gloande Hat. Og ho knytte Henderne motBarmen
og svor, at sraa denne Stundi vilde ho liva villt,
so villt, at dei skulde.bleikna av aa hoyra Gjet-
ordet um det, so villt, at dei skulde tregasVitet av
seg, liksom ho i denne Notti hadde voret ved aa’
sleppa sitt. Ingen Ting vilde ho vyrda, liksom
dei ingen Ting hadde vyrdt mot henne; ærelaust,
syndigt vilde ho fara, liksom dei hadde rødt Æra
og alt godt staa henne. Og tilslutt, —- tilslutt
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
