Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
106
Fedraheimen.
9de Juli 1881.
Ærventyr om Trones-Kjerke.
(Paa Trondarnes-Maal.)
Ho e fælt gammel denn*), ska du
tru. Di fortel no paa sav mange
Maata, korles’n ho blei bygd, at d’kje
saa gott aa vette, ka dæ rettaste e.
Men vel dokker høyre, saa skal æg
gjerna fortælle eit av di mange Æven-
tyrann, som eg ha haurt om Trones-
Kjerka.
Du veit, at Rolla er eit Fjel**),
som ligg" beint innover Vestfjor’n. Ho
e høg, ho. Æg trur næst’n, hoe høg’r
enn Heinnstein’n her paa Trones-Sia.
Gammel Folk paastaar, at der ha vorre
funne Kvalbein oppaa Rolla, aa at di
ha lie der si Synnfloa. —Synnaførre,
beintover Astafjor’n, veit du e Inn-
Lande. Der e eit Berg attmæ Saue-
gaar’n, aa dæ heite Saue-Bergje.
Paa Nor-Sia av Tronesse ell Kraake-
nesse, som ytste Odd’n+) kallest, ligg
Gryta. Der ei Øy, veit du, som har
eit høgt Fjel. Aassaa e her ei Mil
sør førr Trones paa sjølle Hinn-Øya
eit Fjel, som di sej, at Hinn-Øya ha
faatt Namne set av. Dæ Fjele heite
Hinnstein”n.. Noska du berre høyre:
I Gammel-Daga budde der eit Troll
i Rolla; dæ Trolle heite Roll. Eit va
der i Saue-Bergje, aa dæ heite Rann.
I Gryta va eit, som heite Syt, aa i
Himnestein”n eit, som heite Hinn. Dessa
fire Karann: Han Roll i Rolla, han
Rann i Saue-Bergje, han Syt 1 Gryta
aa han Hinn i Hinnestein’n skulle
bygge seg eit Slott. Aassaa to” (tok)
di tel em Kyell aa bygge der borte
paa Trones. Di kjørte Stein ifraa kver
set Fjel. Ifraa Trones-Land og bort-
aat Stangnesse er ei stor Vik, Tro-
nes- Vikja; ho e innpaa hunner Famne
jup. Men di kjørte Stein-Lassann sine
beint over Vikja. Han va stærk Nora-
Vinn om Natta, aa daa gaar der
mykje Sjy-Bor (Brott-Skavl) innover
Trones-Vikja, Daa "an Hinn fram paa
Natta kom fram te Bygningja mæ eit
førrfærdeli stort Stein-Lass, sa "an:
”Dæ va blautt paa Stormyra (Trones-
Vikja)! Dæ gjekk Hest’n min over
Hov-Skjeggje!” Di fekk daa Slotte
sitt saapas færi, at dæ berre va Taarne
igjen. Men daa bejynte Glansen av
Sola, aa komme op aust-over Fjelann,
aa saa maatte di sjynne sæg heim allt
mæ di vann, førr Sola va di rædd.
Alle di anner kom sæg heim, men
han Hinn i Hinnstein’n kom akkorat
inn te Fjel-Sia, mæ dæ same at Sola
rann, aa der blei han staanes i Stein.
Du kann sjaa an staa der denn Dag
idag attmæ Stein-Lasse set mæ Tau-
mann i Hanna, — stakkars Fyre.
Saa to” Folk aa gjore Slotte te eit
Avguss-Hus, men sia, daa di blei
kresten, saa gjore di dæ te Kjerka. —
*) Der er ein Ljod i Uttalen der nord,
som me ikkje hev Bokstavar for, og
det er nj-Ljoden i Dubbel-n(nn) og
1j-Ljoden i Dubbel-1(1)). Ein og annan
Gong kjem desse Ljod fram ogso i Ord,
som berre hev ein n, t. D. Lande (Landet),
utt. som Lajnje.
%) Dei segjer ikkje ”Fjell,? men ”Fjel” med
lang e og lj-Ljod i Enden.
+ Odd’n utt. Oidd*n, elder med Ø som
Millom-Ljod av 0, Ø og Y.
Israel Potter.
(Utdrag etter Israel Potter, his fifty
years of eæile.)
(Framhald.)
Den gamle Mannen synte han, kvat
Veg han skulde gaa, naar han vilde
til London; det var endaa ei ti tolv
Mil att. Han fortalde og, at heile
Landet umkring var fullt av Soldatar,
som leitad etter Rømingar fraa Heren
og Floten. Israel bad Veitegravaren
vakkert, at han ikkje skulde segja eit
Ord um det, som hadde hendt, og so
gjekk han og kom umkring 5 Mil den
Dagen. Daa det vart Natt, smette
han seg inn 1 ei Løda, daa han tenkte
han skulde finna nokot Halm elder
Høy, han kunde kvila paa. Men det
var um Vaaren, og det var longe sidan
Slutt paa Halmen og Høyet. Israel
fann seg eit Saudeskinn, og det sov
han paa til Graalysingi.
Tidleg um Morgonen gjekk han len-
ger og kom til ein ikkje so liten By.
Han fekk seg ei Krykkja og letst halta.
Ein Gards-Hund var fælt so nærsøkjen
og fylgde etter han heile Tidi og naud-
søkte paa han, liksom han skynad, at
det ikkje var so rett voret med han,
og Israel hadde godt Hjartelag til aa
stagga paa han med Krykkja, men
han gjorde det ikkje, for han tenkte
som so, at det kannhenda ikkje høvde
fyr ein stakkars halt Tiggar aa vera
so nærtakande.
Ein Mils Veg derfraa kom han inn
i ein annan By. Daa han gjekk igje-
nom den, var det ein Mann, som var
verkeleg halt, som snakkad til han.
Denne Mannen var klædd i berre Lar-
var og spurde ynksamt, kvat Israel
hadde vortet halt av.
”Kaldsveite,” sagde Israel.
”Det er just det same, som vantar
7
meg,” svarad hin, ”men de er haltare
enn eg,” sagde han og saag glad ut,
daa han saag, korleids Israel gjekk.
Israel nøytte seg avstad, so fort han
kunne. ”Det er fælt slik Braadhast
de hev, kor skal de av?”
”Til London,” svarad Israel og
ynskte av Hjartat Kameraten sin dit,
som Peparen gror.
”Vil de tigga i London?
Lukka til.”
”Det same igjen,* svarad Israel.
I den andre Enden av Byen naadde
han ei tom Arbeidskjerra, som skulde
til London. Israel bad Kjøyraren, um
han vilde gjeva ein stakars halt Mann
Lov til aa setja seg upp; det fekk
han daa Lov til, men nokre Minuttar
etter saag han, at det gjekk uhorveleg
smaatt med Vogni, og so bad han,
um han kunne faa gaa av, og dermed
kastad han Krykkja si og flaug av
Garde, og den godtrune Kjøyraren vart
reint upp-i-Gap, so forbinad vart han.
Daa det vart Natt den tridje Dagen
gjekk Israel inn i ei Løda att og sov
ikkje verst og var tidleg uppe Dagen
etter og tenkte han sknide koma til
London fyre Middag. Men daa han
var so nær London, totte han, at no
var det ingen Faare lenger, og daa
var han ikkje so var um seg. Men
det var ille fyr han. Umkring Klokka
10 um Fyremiddagen gjekk han igje-
nom ein liten By, Staives, og daa
kom det braadt 3 Soldatar imot han.
Ja, ja,
Daa han bytte Klæde med den gamle
Veitegravaren, var han ikkje god fyr
aa byta Skjorta med han, og Skjorta
hadde Merket, som høyrde til den
engelske Floten. Han hadde gjøymt
Liningen, men ikkje so" godt, at ikkje
Folk kunne faa Auga paa han. Sol-
datarne, som berre tenkte paa aa finna
aømingar og tena Finnar-Løni si, var
fælande gløgge og med Falke-Augurne
sine øygde dei Liningen.
”Ja so, Guten min,” sagde den
eine av dei, ”Du er ein av Matrosarne
til hans Majestæt. Kom og ver med
OSS.”
Israel kunne ikkje gjera Greide
fyr seg og vart sett i eit Fangehus
fyr Rømingar og Ilgjernings-Menner.
Der var han heile Dagen og fekk ikkje
Guds Laan aa eta, endaa han i tri
Dagar ikkje hadde etet meir enn eit
Firskillings-Braud. — Svolten plaagad
han meir og meir, og han tok til aa
verta motlaus. Men daa tok han seg
paa Tak og tenkte fyr Aalvor paa,
um han ikkje kunde koma seg undan.
I eit Par Timar gnikad han Hand-
jernet mot Vindaug-Lemmarne, og so
fekk han dei av seg. Døri var ikkje
skikkeleg attelæst, han fekk ho upp,
og Klokka 3 um Morgonen var han
fri att.
Strakst etter Solrenning kom han
burt aat Brentford, ei Mil Veg fraa
Hovudstaden. Han var halvdaud av
Svolt, plukkad Gras og aat. Daa han
rømde fraa Fangeskipet, aatte han
ikkje meir enn 12 Skiling; av desse
hadde han brukt 4 til aa kaupa seg
eit Braud Dagen etter han hadde
smett seg av fraa Gastgjevar-Huset.
Dei andre 8 hadde han endaa, daa
han ikkje hadde havt Tilføre til aa
bruka dei. Han reiv Liningen av
Skjorta og kastad han ned i ein Bekk
og spurde ein Timbermann, som heldt
paa med ei Bygning, um han hadde
nokot Arbeid til han. Timbermannen
hadde ikkje Bruk fyr han, men han
sagde, at det kunde henda han fekk
nokot Mark-Arbeid elder Hage-Arbeid
hjaa Sir John Millet, som budde tett
ved, for han hadde mykje Arbeid paa
den Tid.
Israel gav seg til og leitad etter
Garden til Sir John. Han kom paa
ein galen Veg og kom inn i ein lang
Allee og vart reint fælen daa han fekk
sjaa ei heil Mengd med Soldatar i ein
Hage ved Alleen. Han skundad seg
av, fyrr dei saag han. Eit villt Dyr
1 Øydemarkerne i Amerika kunne ikkje
hava vortet meir skræmt, naar det
saag ei Byrsa, enn Israel vart, daa
han saag dei raude Kjolarne. Sidan
fekk han vita, at denne Hagen høyrde
til Prinsesse Amalie.
rømingen tok ein annan Veg og
raakad snart paa nokre Arbeidarar,
som trillad Sand; det var Arbeidararne
til Sir John Millet. Dei synte han
Huset og Sir John sjølv, som gjekk
og reikad i Parken med nokre Gjester.
Israel hadde høyrt Snakk um, at den
engelske Adelen var stor paa det, og
han var reint yverteken, daa han
skulde nærma seg aat denne sjaalege
framande Herren. Israel skaut Hjar-
tat upp i Livet og gjekk burt aat han,
og Herrarne vart nokot, undersame,
daa dei saag denne Mannen, som Fil-
lurne slong umkring.
”Hr. Millet?” sagde Israel
bukkad.
?Ja; kven er de med Forlov?”
”Ein fatik Mann, som treng til Ar-
beid, min Herre.”
”Og til Klæde og,”
Gjesterne.
”Kor er Hakka dykkar?” sagde Sir
John.
”Eg hev ingi Hakke, min Herre.”
”Og ikkje Pengar til aa kaupa fyr
helder ?”
”Nei, eg hev ikkje meir enn 8 Skil-
ling, min Herre.”
Hine saag paa Israel og kom med
mange Sneidur.
”Vil de gjeva meg Arbeid,
Herre?? heldt Israel paa.
- ”Nei, det er daa reint for galet,”
sagde Baronnetten, ”held de paa med
aa segja ”min Herre”?” (I England
segjer dei ikkje ”min Herre” til Baron-
nettar, men dei set Sir til Fornamnet.
Til John Millet skulde han segja;
Sir John, elder: Sir John Millet. Men
Israel var Amerikanar og visste ikkje
um detta.)
”Høyr, Venen min,” sagde ein Tenar,
og gjekk burt aat han. ”Denne Adels-
mannen heiter Sir John Millet.”
og
sagde ein av
min
Den snilde. Baronetten totte Synd
paa den stakars unge Mannen og sva-
rad, at um han vilde koma att Dagen
etter, skulde han gjeva han ei Hakka
og Arbeid. Israel vart glad og gjekk
til ei Bakar-Bud og lagde dei 8 Skil-
lingarne paa Disken og bad um Braud.
Han fekk tvo Braud; fyrst hadde han
tenkt berre aa eta upp det eine, men
daa han hadde fenget det tillivs, hadde
han slik Mathug, at det andre Brau-
det for same Vegen. Sidan lagde
han seg til aa sova paa berre Golvet
i ein Skaale. Um Morgonen stod han
upp, men han vart reint undrig, daa
han kom til Huset hans Sir John Mil-
let og saag, at det var ingen uppe
endaa. Klokka var fire, og Israel
gjekk lenge upp og ned ved Huset.
Endeleg kom det ein Tenar og sagde,
at dei tok ikkje paa med aa arbeida
fyre Klokka 7. Israel lagde seg til
aa sova paa ein Halm-Straatt og vak-
nad ikkje fyrr Klokka ringde til Arbeid.
Tilsynsmannen gav ban ei Hakka og
ei Riva, men Israel var so arm, at
han knapt kunne halda Reidskapen
sin. Han gjorde seg so hard som
han kunne, men sistpaa laut han segja
fraa um, korleids det stod til med
han. Kameratarne hans hadde vondt
av han og let han sleppa fyr det tyng-
ste Arbeidet. Ved Middags-Leite saag
Baronetten til Arbeidsfolki; daa han
saag, at Israel ikkje gjorde stort, sagde
han til han, at det saag ikkje ut til,
at han likad aa arbeida, endaa han
hadde baade breide Herdar og lange
Armar. Ein av Arbeidararne fortalde
daa til Sir John Millet, korleids det
hekk ihop, og daa let han henta eit
Braud og ein Pott ØL til Israel og no
kom han seg strakst og arbeidde med
hine radt til Kvelden. (Meir.)
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
