Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sidor ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has never been proofread. / Denna sida har aldrig korrekturlästs.
158
Merkasta ritið, sem eptir Þórð liggur, er rit hans um jökla
á íslandi. Ritgjörð þessi var samin á latinu og tileinkuð
Chr. Míiller amtmanni,1 en var prentuó löngu seinna á þýzku.
’Frændi Þórðar, Páll Bjarnason Vidalin, keypti handritið á
upp-boði í Kaupmannahöfn og lagði það út á þýzku,2 Páll
Bjarna-son var þá við bóknám í Leipzig. I ritgjörð þessari er
ís-lenzkum jöklum alls eigi lýst og þeir eru heldur ekki taldir,
en höfundurinn er að reyna að grennslast eptir þvi, hver muni
vera orsökin til myndunar skriðjökla og kemur fram með
einkennilegar skoðanir þar að lútandi. Fyrst. nefnir Þórður
Vídalín i formálanum ýmsa höfunda, er hafa ritað um snjó
og jökla, og svo kemur ritgjörðin sjálf og er henni skipt í
7 kafla. I fyrstu grein er talað um uppruna orðsins »jökull«,
í annari grein skýrir höfundurinn frá umtalsefninu, segist
hann ekki vilja tala um þann ís og þann snjó, er safnast
sainan á fjallatindum. og eigi heldur um hafísinn, en um
jökulbreiður þær, er myndast af sjálfu sér á sléttlendi, vaxa
uns þær veróa háar sem fjöll og þiðna aldrei. dæmi þess-
berg hefir vinsamlega gefið mér upplýsingar um Venusbeltið. sem hér
er nefnt; hann hefir spurt Dr. J. K. Proksch í Wien. sem er
sérstak-lega vel að sér í sögu læknisfræðinnar, um þetta efni og hefir hann
skýrt málið sem hér segir. Á 17. öld var það almenn lækning gegn
»syphilis«, að hinir sjúku báru Venusbelti, sem kallað var. það var
breið ræma úr lérepti eða leðri. smurð kvikasilfurssmyrslum og stundum
öðrum smyrslum, belti þetta báru menn um lendarnar og holið næst
sér á berum líkama og gátu eins verið á ferli fyrir það; beltið báru
menn lengi og voru smyrslin að eins endurnýjuð stöku sinnum. Nú
var það fyrrum almenn skoðun lækna. jafnvel fram á þessa öld. að
holdsveiki og syphilis væru í raun réttri sami sjúkdómurinn, og þess
vegna noluðu menn líka belti þetta til þess að lækna holdsveiki. Dr.
Gebhardt bendir á. að »Böikebelte« muni vera sama sem baukabelti
(baltheum pyxidum), af því smyrslin voru geymd í baukum.
’) Dissertationcula de montibus Islandiæ chrystallinis, auctore
Theodoro Thorkelli F. Vidalino. Ritgjörðin var dagsett Skálholti
1. júlí 1695.
2) Theodor Thorkelssohn Vidalin gewesenen Rectoris in Skalholt,
Abhandlung von den islándischen Eisbergen (Hamburgisches Magazin
oder gesammlete SchrifTten aus der Nalurforschung und den angenehmen
Wissenschaften úberhaupt. XIII. Band. Hamburg und Leipzig 1754-8^0^
bls. 9-27. 197-218).
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
